Fransen rijkelijk beloond voor Fortis Bank

BNP Paribas stak zijn nek uit door in volle financiële crisis Fortis Bank over te nemen, maar de Franse groep wordt daar nu rijkelijk voor beloond. Nu het stof van de bankencrisis gaat liggen, bevestigen de jaarcijfers van BNP Paribas dat de Fransen het Belgische kroonjuweel met een fikse korting gekocht hebben.

BNP Paribas heeft met de overname van Fortis Bank een fantastische deal gedaan”, zei Phillipe Bodson vorig jaar in een interview met Trends. De jaarcijfers over 2009 die BNP Paribas vorige week publiceerde, bewijzen stilaan het gelijk van Bodson, een voormalige bestuurder van Fortis. Het is natuurlijk gevaarlijk schaatsen over één nacht ijs en pas over enkele jaren kan de eindafrekening gemaakt worden, maar in Parijs staat de champagne al koel om de overname van Fortis Bank België (dat nu BNP Paribas Fortis heet) te vieren.

Tel even mee. BNP Paribas Fortis droeg in de laatste acht maanden van 2009 (BNP Paribas is sinds 12 mei eigenaar van 75 % van Fortis Bank) al 706 miljoen euro nettowinst bij aan het resultaat van BNP Paribas. Dat winstcijfer is wel eenmalig positief vertekend omdat BNP Paribas de Belgische bank onder haar eigenlijke boekhoudkundige waarde kon aanschaffen. Deze korting van 835 miljoen euro bruto kon BNP Paribas Fortis bijschrijven in de winstcijfers. Maar ook de volgende jaren belooft de Belgische bankdochter een goudhaantje te worden voor BNP Paribas. Op kruissnelheid, en zodra de recessie en bijhorende kredietverliezen wegebben, kan BNP Paribas Fortis 1,5 tot 2 miljard euro brutowinst per jaar opleveren.

De gemiste kans van de regering

Dat is niet slecht voor een overname die BNP Paribas uiteindelijk ‘slechts’ 5,7 miljard euro heeft gekost. Het lijkt op het koopje van de eeuw, maar het is misleidend om met de ogen van vandaag naar de deals van gisteren te kijken. Vergeet niet dat BNP Paribas in volle crisis de enige kandidaat was om Fortis Bank over te nemen en ook voor de Fransen was deze deal toen niet zo vanzelfsprekend. BNP Paribas moest hemel en aarde bewegen om aan de markt duidelijk te maken dat de overname van Fortis Bank zijn kapitaalpositie zeker niet zou verzwakken.

Mocht de markt, die toen als de dood was voor banken met afkalvende kapitaalpositie, het omgekeerde vermoeden, dan riskeerde BNP Paribas een afstraffing op de beurs, met een mogelijke besmetting naar het vertrouwen van de klanten van BNP Paribas. En vertrouwen is het cement dat een bank bij elkaar houdt. BNP Paribas onderhandelde daarom meermaals tot in de late uurtjes met de Belgische regering om zo’n scenario uit te sluiten.

Het college van experts dat door het hof van beroep werd aangesteld, kwam in januari 2009 tot de conclusie dat BNP Paribas een ‘strenge’ maar wel ‘faire’ prijs had betaald om 75 procent van Fortis Bank over te nemen van de Belgische regering. BNP betaalde de deal met eigen aandelen, waardoor Fortis Bank op 10 oktober 2008 gewaardeerd werd op 11 miljard euro. BNP Paribas betaalde dus 8,2 miljard euro voor 75 procent van de bank of ongeveer 80 procent van de boekwaarde van Fortis Bank die toen op 14,1 miljard geschat werd. Voor het college van experts was dat in volle crisis een min of meer faire waardering voor een ‘door de crisis getroffen’ bank.

Kritiek was er genoeg op deze deal. Vooral dat het opwaartse potentieel van BNP Paribas Fortis, zoals dat nu in de cijfers duidelijk wordt, grotendeels in handen kwam van BNP Paribas. De Belgische regering krijgt wat restjes en de voormalige aandeelhouders van Fortis wat kruimels die van de tafel vallen. Experts zagen daarom in het arrest van hof van beroep, dat in december 2008 de deal bevroor, een gemiste kans om de verkoop van Fortis Bank grondig te heronderhandelen of zelfs op te blazen. De regering zou dan later Fortis Bank, als de echte waarde weer bovendrijft, voor meer geld kunnen verkopen aan geïnteresseerde partijen.

Banken zijn intussen weer wat meer waard. Op de beurs gaan ze nu weer tegen boekwaarde over de toonbank, al zijn deze waarderingen nog ver onder precrisisniveau. Toen moest je anderhalf tot twee keer de boekwaarde neertellen (zie grafiek). Fortis Bank ging dus in volle crisis voor de helft van deze prijs van de hand. Toch heeft de regering Fortis Bank niet op het dieptepunt van de markt verkocht. Dat dieptepunt kwam er pas in maart 2009, toen banken slechts tegen 30 tot 40 procent van hun boekwaarde verhandeld werden. Nog de helft minder van de prijs die BNP Paribas voor Fortis Bank betaalde.

Baudouin Prot, de CEO van BNP Paribas, moet zich in die periode toch ook even achter de oren gekrabd hebben. Intussen hebben de waarderingen van banken zich weer hersteld, maar met de nog grote onzekerheden, en de strengere regelgeving die er aankomt, is het vroeg om echt bullish te worden voor de banksector.

De regering bleef ook na het arrest van het hof van beroep bij haar standpunt om Fortis Bank te verkopen, want een te groot risico voor de staatsfinanciën. Dat arrest is vorige week vernietigd, maar de deals zijn intussen goedgekeurd door aandeelhouders van Fortis op een memorabele aandeelhoudersvergadering. De klok kan niet meer teruggedraaid worden.

Goochelen met de waarde van Fortis Bank

Dat de Fransen Fortis Bank verwierven met finaal een korting van 835 miljoen op de boekwaarde is het eindresultaat van een potje schuiven met miljarden. Op 10 oktober 2008 betaalde BNP Paribas 80 procent van de boekwaarde van Fortis Bank. De deal tussen BNP Paribas en de Belgische regering werd echter pas volledig afgerond in mei 2009, op een moment dat een aandeel van BNP Paribas minder waard was dan in oktober 2008. In de boeken van BNP Paribas verscheen daarom een aankoopwaarde van 5,7 miljard euro voor 75 procent van Fortis Bank. Tegen deze prijs verkreeg BNP Paribas een korting van 50 procent op de boekwaarde van Fortis Bank (zie ook tabel BNP Paribas kocht Fortis Bank tegen marktkorting).

Daar eindigt het verhaal niet. Op het moment dat de Fransen Fortis Bank effectief in de boeken opnamen, moesten ze het actief en passief van Fortis Bank tegen de reële waarde inschrijven, zodat de reële boekwaarde kon vergeleken worden met de aanschafprijs. De manier van boeken verschilt bij BNP Paribas blijkbaar nogal wat van die bij Fortis Bank, want BNP Paribas herzag de gezamenlijke boekwaarde van Fortis Bank en BGL, de Luxemburgse dochter van Fortis Bank, toch wel heel stevig naar beneden: van 17,7 miljard euro naar 11,5 miljard euro (BNP Paribas publiceerde geen opsplitsing tussen Fortis Bank en BGL). Na deze oefening kwam BNP Paribas tot de conclusie dat het voor Fortis Bank 835 miljoen euro minder betaalde dat de eigenlijke boekwaarde. Deze oefening is eenmalig, al kan BNP Paribas deze verkregen badwill nog beperkt wat aanpassen.

Deze herwaarderingsoefening van Fortis Bank door BNP Paribas levert enkele interessante weetjes op. Zo waardeert BNP Paribas de merknaam Fortis op 50 miljoen euro. “In lijn met wat gebruikelijk is in de banksector en vergelijkbaar met andere banken van gelijke omvang, rekening houdend met de reputatie van de merknaam Fortis”, motiveert BNP Paribas.

Opmerkelijk is ook dat BNP Paribas niets betaalde voor de klantenrelaties die Fortis Bank heeft met haar rekeninghouders en spaarders. BNP Paribas schrijft daarover: “Fortis beschikt niet over een wettelijk of contractueel recht over deze deposito’s. De hoogte van deze fondsen is volledig afhankelijk van het gedrag van de klanten van Fortis, getuige de grote afnames van deposito’s in de periode die voorafging aan de overname.”

Door Daan Killemaes

De merknaam Fortis is volgens BNP Paribas 50 miljoen euro waard. De link tussen Fortis Bank en haar rekeninghouders en spaarders 0 euro.