Frankrijk en de euroboemerang

Dat het economisch en sociaal niet goed gaat in Frankrijk, speelt zonder twijfel een erg belangrijke rol in de belabberde populariteit van Hollande. De groeisappen van de economie drogen steeds meer op. Dat heeft veel te maken met de Franse overheid die onderhand 60 procent van het economische laken naar zich toetrekt. De werkloosheid ligt op 10,8 procent, de jeugdwerkloosheid op 26 procent.

Frankrijk slaagt er maar niet in zijn begrotingstekort onder de 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te krijgen. Ook dit en volgend jaar lukt dat niet en dat terwijl de overheidsschuld naar 100 procent van het bbp koerst. De Franse economie kampt ook met een structureel competitiviteitsprobleem. Chronische tekorten op de handelsbalans zijn het gevolg.

Dat het niet goed gaat met Frankrijk en zijn president, is ook slecht nieuws voor Europa en voor de crisis in de eurozone. Als belangrijkste economie na Duitsland zou het zonder meer rampzalig zijn voor de monetaire unie indien ook Frankrijk in het echte eurosukkelstraatje terechtkomt, iets waar steeds meer analisten voor vrezen. Het zit tussen Frankrijk en de eurozone inderdaad goed fout en dat heeft vooral te maken met het historisch perspectief over de euro en de verhoudingen in Europa.

De Franse elite, zo blijkt elke dag een beetje meer, mispakte zich fundamenteel aan wat de euro zou betekenen voor la patrie en voor de plaats van Frankrijk in het eengemaakte Europa. Deze vaststelling maakt integraal deel uit van het interne debacle dat Hollande overkomt, maar overstijgt zijn lot duidelijk.

Voor Frankrijk waren de euro en de monetaire unie altijd in de eerste plaats middelen om de greep van Duitsland op het economische en monetaire gebeuren in Europa te breken. De dominantie van de Duitse mark en van de Bundesbank, de Duitse centrale bank, vormde altijd een doorn in het oog van Parijs. Iemand als president François Mitterrand liet er nooit veel twijfel over bestaan dat daar zijn ultieme doelstellingen van een monetaire unie in Europa lagen. Zeker in een soort van impliciete associatie met de andere zuiderse landen als Italië en Spanje, de tweede en derde economie van de eurozone, was Parijs ervan overtuigd dat zoiets het Duitse varkentje wel kon wassen.

In 2013 komt die Franse strategie als een boemerang terug in het gezicht. In plaats van te verminderen, stijgt de Duitse impact voortdurend. Of het nu over de ins and outs van de bankenunie gaat of over budgettaire discipline of competitiviteitsregels, het Duitse woord weegt onveranderlijk erg zwaar. Echt tegen de Duitse verlangens ingaan, is geen realistische optie van het crisisbeleid van de eurozone.

De fundamentele fout van de Franse elite was dat zij volstrekt onvoldoende inzag wat het beleidsmatig betekent om nationaal te moeten regeren in een monetaire unie. De mogelijkheid om te devalueren of geld te creëren via de eigen centrale bank bestaat niet meer. Dat maakt de noodzaak aan interne discipline veel dwingender en dringender. In belangrijke mate gaat het om budgettaire discipline en het rigoureus bewaken van de concurrentiepositie van de Franse ondernemingen. Duitsland toonde sinds de start van de euro consequent een grote discipline, Frankrijk en de andere Zuiderse landen deden verdienstelijke pogingen, maar mislukten finaal. Hun economieën liggen op apegapen. Die van Duitsland doet het ondanks de ravage in de meeste andere eurolidstaten vrij behoorlijk.

Ten gronde houdt deze euroboemerang voor de Franse elite een fundamentele les in. De eurogeschiedenis toont aan dat het erg gevaarlijk is om politieke doelstellingen te laten primeren zonder een minimum aan aandacht voor de economische omkadering. Europa probeert nu al meer dan vier jaar de economische omkadering voor een goede werking van de monetaire unie vorm te geven. Midden een zich uitbreidende crisis krijgen deze pogingen elke dag een beetje meer het aanzien van een bovenmenselijke titanenjob.

JOHAN VAN OVERTVELDT HOOFDREDACTEUR

Voor Frankrijk waren de euro en de monetaire unie altijd middelen om de greep van Duitsland op het economische en monetaire gebeuren in Europa te breken.