Flitsende chrono’s

Het Zwitserse merk TAG Heuer mag zichzelf sinds 1992 de ‘officiële chronometreur’ van de Formule 1 noemen. Met elke Grand Prix Prijs vergroot het merk de technologische voorsprong van zijn prestigieuze sportieve horloges.

De posities tijdens de Grand Prix Formule 1 van Spa-Francorchamps lijken vast te liggen: Coulthard op kop, Hakkinen op 10,4 seconden, Frentzen op 33,4… Wanneer de cijfers op het scherm verschijnen, breekt de euforie los in de stand van McLaren-Mercedes. En bij de mensen van TAG Heuer, sinds 1985 partner van de Britse renstal. Te meer omdat dit Zwitserse merk van prestigieuze sportieve horloges tijdens elke wedstrijd zijn stempel drukt op de tientallen vermeldingen van het klassement via de televisie, waarmee het doordringt in het onderbewustzijn van zowat 800 miljoen kijkers. Volgens Jean-Paul ten Hoopen, verantwoordelijk voor de Europese marketing van TAG Heuer, valt de impact hiervan moeilijk te becijferen.

Het Zwitserse horlogemerk is al tientallen jaren opvallend actief in de spannende wereld van de Formule 1. Heuer verdiende zijn eerste sporen als ‘chronometreur’ van snelle bolides in het begin van de jaren ’70. Dat gebeurde voornamelijk via het Ferrari-team. De toewijding van de Zwitsers kende geen grenzen: ze voorzagen de racebaan van Fiorino van 45 fotocellen die simultaan de tijden van vier auto’s konden meten. Voor die periode was dat een technologisch hoogstandje, en er zouden nog meer spectaculaire nieuwigheden volgen. Bijvoorbeeld het gecomputeriseerde ‘automatic car identification and timing system’, dat de organisatoren van de 24 Uren van Le Mans met verstomming sloeg en meteen ook de staf van de FIA overtuigde.

De ‘opwarmingsronden’ van Heuer waren achter de rug. Geleidelijk zagen de renstallen af van hun eigen chronometrische systemen die veel minder betrouwbaar waren, en Heuer kon de vruchten beginnen plukken van zijn technologische vernieuwingen.

Het einde van het decennium was minder rooskleurig. Ondanks zijn comfortabele voorsprong op de concurrentie was het merk verplicht zich opnieuw toe te spitsen op horlogesystemen: de omzet daalde immers. Met een gevoel van frustratie moest Heuer de paddock verlaten. Het horlogebedrijf dat in 1808 was opgericht, werd in 1995 overgenomen door de TAG-groep (Techniques d’Avant-Garde). Enkele maanden later stapte TAG Heuer uit de schaduw en maakte duidelijk dat het aanwezig wilde zijn in de zogenaamde ‘prestigieuze sporten’. Het ondertekende een preferentieel akkoord met McLaren (nog een filiaal van TAG).

Sindsdien kan de groep terugblikken op een omzet van bijna 13 miljard frank en een schitterende erelijst: zes titels als wereldkampioen bij de constructeurs en zeven bij de piloten (Prost en Senna elk drie keer, Hakkinen vorig jaar). Op basis van zijn rijke ervaring uit het verleden werd TAG Heuer in 1992 door de FIA uitgeroepen tot ‘Officiële Chronometreur van de Formule 1’. Dit contract loopt tot 2001, en bevat waarschijnlijk een optie op de voortzetting van deze samenwerking.

“Tot een paar jaar geleden was de techniek niet in staat om veel meer te registreren dan enkele zeer summiere gegevens,” vertelt Jean Campiche die door sommigen ‘de paus van de chronometer’ wordt genoemd. “Er werden geen tussentijden gegeven, geen maximumsnelheid, geen informatie over de bedrijvigheid in de pitlane. Het vaststellen van een ‘jumpstart’ (vroegtijdige start) werd overgelaten aan het oordeel van de wedstrijdcommissarissen.” De tijden zijn veranderd, de beschikbare middelen ook…

Sinds enkele seizoenen is het chronometrisch systeem volledig geïntegreerd in de digitale televisie die het Ecclestone-imperium op punt stelde, soms ten nadele van het ‘internationale signaal’. Op dit ogenblik stilt Ecclestone gewoon de honger naar beelden van Telepiu, Canal+ en DSF. Deze dubbele activiteit is ondergebracht in een enorme tent van 1500 m², die van de ene Grand Prix naar de andere wordt overgebracht door twee jumbojets. De tent, waarvan vorig jaar om logistieke redenen een perfecte kopie werd gemaakt, dient onder meer als ‘heilige der heiligen’ voor het beheer van timing en data processing.

Vanuit dit zenuwcentrum worden bijna alle chronometrische systemen beheerd. Het hoofdsysteem bestaat uit antennes die in het wegdek van het circuit zitten, aangevuld met ontvangers op alle posities bij de startlijn en in de pitlane. Om een maximale betrouwbaarheid te garanderen, wordt het hoofdsysteem ondersteund door een tweede systeem dat in verbinding staat met een dubbele infraroodcel. Deze laatste bevindt zich ter hoogte van de aankomst. In totaal gaat het om 17 antennes, 22 transponders en 38 kilometer kabels (waarvan 12 km in optische vezel), kortom 18 ton materiaal. Om dit alles op te stellen en te bedienen, zijn een 20-tal technici en specialisten van TAG Heuer nodig, die aan hun taak beginnen op maandag voor de start van elke wedstrijd.

Dankzij deze infrastructuur verschijnen de namen van de piloten, de ronde- en tussentijden, het klassement, de verschillen en de topsnelheden in real time op 130 monitors die in de pits nauwgezet in het oog worden gehouden. Ook langs het circuit en in het kantoor van de officiële wedstrijdbonzen is de aandacht gericht op deze monitors, terwijl dezelfde gegevens aan de media worden doorgegeven.

“Ik denk niet dat we omwille van de vooruitgang nog meer gegevens zullen verspreiden,” aldus Jean Campiche. “Het grootste deel van het onderzoek dat we nu voeren, betreft de grafische vormgeving om het verloop van de wedstrijd nog begrijpelijker te maken. De relevantie van de gegevens is nog voor verbetering vatbaar.”

Het verband tussen zoveel ongebreidelde technologische inspanningen en het op de markt brengen van horloges lijkt misschien niet evident. “In feite is de doelstelling precies dezelfde,” zegt Jean-Paul ten Hoopen. “We proberen een bepaalde meerwaarde te bieden door de technische grenzen te verleggen. We delen overigens dezelfde mentaliteit: ‘Don’t crack under pressure’, om de woorden van wijlen Ayrton Senna te gebruiken.” Een van de belangrijke neveneffecten van de aanwezigheid van TAG Heuer in de F1-wereld is dat het merk dankzij het chronometreren van de technologisch meest veeleisende sport in staat is bepaalde waarden te suggereren. Het prestige, de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van TAG Heuer nemen toe bij elke ronde van iedere Grand Prix.

Het verband tussen het ontwerp van de TAG Heuer-horloges en de F1-wereld is veel tastbaarder. Om zijn stijl te creëren, gebruikt TAG Heuer de allerlichtste legeringen (wijzerplaten in koolstofvezel bijvoorbeeld) en verwijst het visueel naar de kilometertellers of het reliëf van de banden. De meest standvastige kenmerken van de TAG Heuer-horloges (die tussen 25.000 en 90.000 frank kosten) zijn de waterdichtheid tot 200 meter, de geschroefde kroon, de draaibare ring, het saffierglas, de lichtgevende wijzers en cijfers en de dubbele veiligheidssluiting. Stuk voor stuk karaktervolle karakteristieken die elk jaar meer dan 700.000 klanten (meestal zeer ‘mannelijke’ mannen) weten te verleiden tot de aankoop van een horloge.

XAVIER DEGRAUX