Fiscus misbruikt antimisbruikmaatregel

De fiscus beroept zich op een niet-gepubliceerde omzendbrief om bepaalde BTW-constructies te verwerpen. Dat druist in tegen de grondwet en creëert rechtsonzekerheid. Een nieuwe Europese richtlijn kan duidelijkheid scheppen.

De fiscus keurt ingewikkelde sale & rent back-operaties – zoals de cross-border leasing van riolen – goed, maar blijft het gebruik van Luxemburgse nummerplaten hardnekkig verwerpen. Waar zit de logica? Principieel is de BTW een belasting op het verbruik van een dienst of een goed, die de eindgebruiker moet betalen. Financiële transacties – inclusief onroerend goed – zijn echter vrijgesteld. De Belgische wet heeft ook een aantal beperkingen op de BTW-aftrek (zoals bij wagens). Als gevolg van die uitzonderingen draaien de tussenpersonen gedeeltelijk op voor de kosten. Daarom hebben fiscalisten tal van wettelijke constructies bedacht om voor de belastingplichtigen toch nog het onderste uit de kan te halen. Bekende voorbeelden zijn de leasingwagens met Luxemburgse nummerplaat, de onroerende financieringshuur of de verkoop van ‘eeuwig nieuwe gebouwen’ door publieke overheden, die principieel niet aan BTW onderworpen zijn.

Aangezien wettelijke initiatieven tegen bepaalde praktijken weinig zoden aan de dijk zetten, gooit de fiscus nu het roer om en haalt een antimisbruikmaatregel uit de kast. Danny Stas, BTW-specialist van advocatenkantoor Tiberghien in Brussel: “Zo doorprikt de administratie op basis van een (niet-gepubliceerde) interne instructie volkomen wettelijke transacties, waarbij Belgische autoleveranciers aan Luxemburgse leasemaatschappijen wagens leveren, die op hun beurt de wagens aan Belgische inwoners verhuren. Hoewel de operatie met documenten gestaafd wordt, beroept de overheid zich op het algemeen buikgevoel om te stellen dat de wagen gewoon in België is gebleven en dat de levering van het voertuig bijgevolg van geen BTW-vrijstelling kan genieten.”

Maar in tegenstelling tot de inkomstenbelastingen staat die antimisbruikmaatregel niet in ons BTW-wetboek. Stas: “Zo overtreedt de overheid artikel 170 van de grondwet: er kan geen belasting zonder wet bestaan. De BTW-administratie weet dit, maar rekent op het afschrikeffect. Bovendien wint de stelling veld dat de Europese rechtsleer een algemene antimisbruikmaatregel bevat. Maar hierover bestaat nog geen uitsluitsel. Daarom moeten ondernemers zeer voorzichtig zijn met BTW-optimalisaties. De kans is groot dat ze teruggefloten worden.”

Als oplossing schaart de BTW-specialist zich achter de plannen van de Europese Commissie om het huidige BTW-regime fundamenteel aan te passen. Stas: “Volgens hun voorstel van 23 december 2003 vindt bijvoorbeeld de leasing van voertuigen voor langer dan 30 dagen per definitie plaats in het land waar de ontvanger van de dienst gevestigd is. Zo zullen Belgische belastingplichtigen met Luxemburgse wagens Belgische BTW verschuldigd zijn en geldt de aftrekbeperking van 50 %. Jammer genoeg vervalt de BTW-optimalisatie dan, maar zo heerst er tenminste duidelijkheid. Andere Europese initiatieven – zoals de harmonisering van het recht op BTW-aftrek en de herziening van het BTW-regime voor financiële instellingen en publieke overheden – getuigen eveneens van visie. Wel dringt zich de vraag op of de premissen om bepaalde handelingen onder een vrijstelling te plaatsen of buiten de BTW te plaatsen, in de huidige economie nog langer houdbaar zijn.”

E.P.

“Ondernemers moeten zeer voorzichtig zijn met BTW-optimalisaties. De kans is groot dat ze teruggefloten worden.”