De internationale norm voor hoge bloeddruk is verschoven van 13/8 naar 14. Het was in veel opzichten een boeiend nieuwsbericht. Kwatongen beweren weleens dat de farmaceutische industrie allerlei normen, zoals die voor cholesterol, helpt te manipuleren, zodat er vraag naar bepaalde geneesmiddelen ontstaat. In dit geval werd de norm versoepeld en is er dus minder behoefte aan bloeddrukverlagers. Zo machtig kan de farmalobby — als die al zou bestaan — dus ook weer niet zijn. Bovendien is het opmerkelijk dat de geneeskunde over die norm van mening is veranderd. Dat past niet in het verouderde beeld van de wetenschap die eeuwigdurende waarheden ontdekt. De geneeskunde heeft blijkbaar zichzelf gecorrigeerd.
Telkens opnieuw lees ik dat de managementwetenschap zich zou moeten inspireren op de geneeskunde. Artsen zijn geschoold in goed omschreven vakgebieden en houden zich aan vaste normen (hoe vast die zijn, daar hebben we het hierboven al over gehad, maar laten we niet kneuterig doen). Bij management ligt dat helemaal anders. Iedereen kan manager worden en opleidingen tot manager (MBA’s) zijn vaak eerder een voorwerp van spot dan van bewondering.
Pleidooien dat managers zouden moeten optreden als artsen, lees ik met erg gemengde gevoelens. Om te beginnen is de opleiding tot arts vrij gestandaardiseerd, vooral rond dingen die je gemakkelijk kunt observeren. Maar welke studie over rugklachten, hoge bloeddruk, maagklachten en chronische pijnen je ook leest, het mentale speelt er altijd een grote rol in. Laten we een conservatieve schatting naar voren schuiven: bij minstens 30 procent van de gezondheidsproblemen is het psychologische doorslaggevend. Je zou dan verwachten dat minstens 30 procent van de opleiding zich richt op het psychische, maar dat is bijna nergens ter wereld het geval. De opleiding tot arts stoelt nog altijd op het fysische mensbeeld en op een strikte scheiding tussen lichaam en geest. Als je de studies over de werking van placebo’s leest, besef je dat die scheiding geen steek houdt. Door die gestandaardiseerde, wetenschappelijke basis is de geneeskunde niet alleen briljant (de strijd tegen aids), maar tegelijk ook eng en conservatief.
Stel dat je niet zou mogen schilderen als je geen wetenschappelijke opleiding tot kunstenaar hebt gevolgd. Dan voorspel ik dat de verschillen in stijl veeleer afnemen dan toenemen. En als alle managers een wetenschappelijke opleiding zouden moeten volgen, is het waarschijnlijk dat de opvattingen over wat kan en niet kan vernauwen, en dat managers almaar meer op elkaar lijken. Zou dat een goede zaak zijn? Ik denk van niet. Zo geloof ik dat de bankencrisis deels is veroorzaakt doordat alle spelers dezelfde soort financiële modellen volgden.
Een goede managementopleiding moet alternatieven aanreiken, niet de illusie wekken dat er een alleenzaligmakende weg is. Een coach, een docent, een managementtrainer moet deuren openen en nieuwe wegen tonen. Wie een slechte vorming heeft gehad, kent maar één oplossing, iets waarvan hij persoonlijk heeft gezien dat het werkt. Wie een goede vorming heeft gehad, weet dat de juiste oplossing een permanent zoekproces is. Wat vandaag klopt als een bus, is morgen achterhaald.
De geneeskunde voert wetenschappelijke experimenten uit. Bedrijven experimenteren erop los zonder dat het echte experimenten zijn, maar ze riskeren meer, want het is voor echt. Zo betalen we nog altijd de prijs voor het experiment, waardoor e-mails gratis zijn. Had elke e-mail in het begin 10 cent gekost, dan hadden we gaandeweg geleerd dat de prijs bijvoorbeeld moest zakken tot 1 cent, of tot formules waarbij de eerste duizend e-mails gratis zijn. Door verkeerd te experimenteren is het fenomeen spam ontstaan. En twee gekken hebben geëxperimenteerd met zoekrobots. Tegen alle analyses in werd Google een enorm succes. Management volgt dus een totaal ander businessmodel dan geneeskunde.
De auteur is partner-hoogleraar aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Een goede managementopleiding mag niet de illusie wekken dat er een alleenzaligmakende weg is.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier