‘Er is niks mis met falen’

Het Duitse concern Bayer leidt via MaterialScience (BMS) mee de dans in de wereldwijde zoektocht naar innovatieve kunststoffen. De Brit Patrick Thomas is de grote baas van de divisie. Hij heeft het laatste woord over de toekomst van de Antwerpse vestiging van BMS.

Legoblokjes, motorhelmenvizieren, glazen autodaken of autokoplampen, antirimpelcrèmes, cd’s, dvd’s, coatings van Blackberry’s of Ikea-keukens, 3D-printingmateriaal, synthetisch leder, iPad-covers, zonnelotions, mascara… Je kunt het bijna zo gek niet bedenken, of BMS, de kunststoffendivisie van het Duitse Bayer, heeft er materialen voor ontwikkeld. En het onontgonnen terrein is bovendien enorm. “Ons grootste probleem is het kiezen uit innovatie, het wedden op de juiste paarden. Er zijn nog zoveel mogelijke programma’s om uit te werken”, zegt de 56-jarige Patrick Thomas, de CEO van BMS.

BMS omvat coatings, kleefstoffen, polyurethaan en polycarbonaat. Die laatste is de belangrijkste activiteit van Bayer Antwerpen en is het basismateriaal voor onder meer polycarbonaatplaten voor veranda’s, waterflessen en elektronicaonderdelen. Bayer produceert dat polycarbonaat in Europa enkel in Antwerpen en het Duitse Uerdingen. Een handvol jaren geleden zag het er niet goed uit voor Antwerpen, toen de vraag naar polycarbonaat instortte door de economische crisis en de terugval van de markt voor cd’s en dvd’s. De spanning nam toe toen vakbonden een saneringsplan torpedeerden. Maar sindsdien is het tij gekeerd voor Bayer Antwerpen, dat in de nasleep van die moeilijke periode zelfs BMS’ wereldwijde procestechnologiecentrum voor polycarbonaat toegewezen kreeg. Bayer Antwerpen, dat 840 werknemers telt, staat trouwens bekend als broedplaats voor topingenieurs en -managers. “De Vlaamse maffia”, lacht Thomas, die gehuwd is met een Belgische en al twee decennia in het Brusselse woont. Voor het eerst gaat hij dieper in op de positie van Antwerpen binnen BMS.

Was de beslissing om dat onderzoekscentrum hier te plaatsen een poging om de vakbonden te paaien?

PATRICK THOMAS. “Neen. De vraag was toen met 25 à 30 procent gedaald, en de vakbonden waren bevreesd dat we ofwel Uerdingen ofwel Antwerpen zouden sluiten. Ons antwoord was dat beide moesten blijven draaien. In onze productmix zijn ze als broer en zus.”

Zit Antwerpen niet in een moeilijkere situatie dan Duitsland?

THOMAS. “Neen. We hebben een programma dat de productiviteit van alle sites meet, en Antwerpen zit goed. De mensen moeten zich hier niet bedreigd voelen.”

Enkele jaren geleden stond Antwerpen nochtans nog op een povere 23ste plaats op 26 in de rangschikking van fabrieken van BMS.

THOMAS. “Dat klopt. Maar ze hebben maatregelen genomen om de productie per mankracht te verbeteren. Antwerpen zit nu in de top tien. En we vergelijken niet alleen onze eigen vestigingen, maar vergelijken ook met die van andere spelers op basis van de zogenaamde Shell Productivity Index. Ze hebben hier onder veel spanning gestaan, maar hebben zich naar een betere plaats gewerkt.”

Ze krijgen hier ook loon naar werken. De chemische sector staat bekend als een goede betaler.

THOMAS. “Ze werken ook bijzonder hard en hebben het recht verworven op de investeringen die hier zijn gekomen. En er zijn trouwens enkele investeringen die nog niet zijn aangekondigd, onder meer voor energie, om de impact van de hoge energiekosten zo beperkt mogelijk te houden, en voor ondersteunende infrastructuur voor de site.”

Dus de reputatie van Antwerpen binnen de groep is hersteld?

THOMAS. “Elke site denkt wel dat ze niet geliefd is. Misschien waren het gewoon de mensen in Antwerpen zelf die dachten dat er niet positief over hen werd gedacht. Nu, ten tijde van de financiële crisis na Lehman Brothers was er wel ongezonde concurrentie tussen Uerdingen en Antwerpen. Daar is nu geen reden meer toe.”

Antwerpen heeft een langetermijntoekomst?

THOMAS. “Absoluut. Zeker ook omdat 30 procent van wat in Antwerpen wordt geproduceerd, wordt geëxporteerd buiten Europa. Als je in Europa een iPhone koopt, heeft die materiaal dat is gemaakt in Antwerpen. Dat wordt naar China verscheept om te worden gebruikt in het productieproces van Foxconn, dat in China iPhones produceert, om dan naar Europa terug te keren als afgewerkt product. Onze materialen gaan bijvoorbeeld ook in koplampen van BMW’s die naar China worden verscheept vanuit Duitsland. Onze producten vinden hun weg in de wereld. We kunnen alle grote internationale bedrijven en merken bevoorraden.”

Vorig jaar werd nochtans beslist om 700 van de 14.500 banen te schrappen in BMS.

THOMAS. “Waarvan zowat een vierde in Duitsland, en meestal niet in de grote sites. Antwerpen werd daardoor niet geraakt. Maar het gaat vooral door natuurlijk verloop, niet door gewoon banenverlies.”

De CEO van de groep, Marijn Dekkers, heeft al meermaals aangegeven niet tevreden te zijn met de prestatie van BMS.

THOMAS. “Ik denk dat niemand me er ooit van zal beschuldigen zelf tevreden te zijn. Ik kreeg trouwens onlangs nog te horen dat ik word betaald om onredelijk te zijn (lacht). Dat doen CEO’s nu eenmaal. We zitten in een zeer moeilijke markt. Maar als je onze prestaties vergelijkt met die van andere spelers in plastics, doen we het nog zeer goed. We genereren al minstens vijftien jaar op rij positieve vrije cashflow, zelfs in de crisisjaren 2008 en 2009. Dat is een prestatie die kan tellen in een sector die niet bepaald bekendstaat om zijn hoge marges. Maar we willen natuurlijk nog altijd beter doen. Anders zou er iets mis zijn met ons.”

Er is al jaren de sluimerende speculatie dat Dekkers BMS wil afsplitsen.

THOMAS. “Dat is aan Marijn Dekkers om daarover te beslissen. Maar als je kijkt naar de voorbije tien jaar, merk je dat elk deel van Bayer wel eens minder heeft gepresteerd. We zitten allemaal al eens in een cyclus, en iedereen lijdt soms. Maar wij zitten nog redelijk comfortabel. We zitten ook niet in de categorie van bedrijven die bijvoorbeeld pvc produceren. Die lijden pas veel.”

Weinigen weten wat BMS doet. Is dat frustrerend?

THOMAS. “Neen, want BMS is een b2b- bedrijf. We moeten niet bekend zijn in de straat. We zijn eraan gewend om het verborgen product te zijn. Je zal niet aan ons denken als je in je autozetel zit of draait aan een stuurwiel dat met onze materialen is gemaakt.”

Hoe doet u het in China?

THOMAS. “We bouwen daar onze positie uit, al wisten we dat de groei daar wellicht zou vertragen. We zijn een van de grootste, zo niet de grootste buitenlandse investeerder in Sjanghai. En we hebben alles gedaan zonder partner, in tegenstelling tot andere bedrijven. We hebben er nu een volwaardig BMS-bedrijf met zowat 2,5 miljard euro in activa. We hebben ook het hoofdkwartier van onze polycarbonaatbusiness overgebracht naar Sjanghai.”

Zorgen hoge energiekosten voor problemen?

THOMAS. “Onze activiteiten zijn minder energie-intensief dan vele andere in de polymerenindustrie, omdat onze grondstoffen zogenaamde aromatische grondstoffen zijn op basis van benzeen. Die zijn niet zo geraakt als die op basis van ethyleen of propyleen. Schaliegas is een grote bedreiging voor de polymerenindustrie, maar toch in mindere mate voor ons. Al verstoren de grote verschillen in kostprijs voor energie tussen het Midden-Oosten, Amerika en Europa, wel de handel. Schaliegas is door het overaanbod kunstmatig laag geprijsd. Er zijn schaliegasbedrijven die niks verdienen en hun activa afschrijven.”

BMS ontwikkelde een spraakmakend proces om het broeikasgas CO2 te gebruiken als grondstof voor de kunststof polyurethaan, die in matrassen en voor isolatie wordt aangewend. Maar kan CO2 ook gebruikt worden in het Antwerpse polycarbonaat?

THOMAS. “Mogelijk. We hebben alleen nog niet uitgedokterd hoe we dat moeten doen. Belangrijk is de veranderde houding tegenover CO2. Het is niet langer afval, maar een waardevolle bron van koolstof dat je kan gebruiken om polymeren te produceren voor dagelijks gebruik. Wij waren daarin eerst. Maar het gaat snel. Vele andere bedrijven werken nu ook op hetzelfde trucje voor CO2. Al hebben wij wel andere producten waarin we CO2 incorporeren, maar die nog niet gecommercialiseerd worden.”

U leeft al lang in België. Moet je vertrouwd zijn met de problemen van België om het reilen en zeilen van deze site te begrijpen?

THOMAS. “Neen. Antwerpen spreekt voor zich door zijn prestatie. Het is niet omdat ik getrouwd ben met een Belgische dat ik daar een speciaal zwak voor heb.” (lacht)

Is er dan geen reden om bezorgd te zijn over de toekomst van de industrie hier?

THOMAS. “Ik ben opgegroeid in Engeland, waar er ook altijd bezorgdheid was over de industrialisering. Een flink stuk van de auto-industrie verdween er, om later terug te keren. De bezorgdheid bij die cycli is menselijk. Ik zie het in de meeste landen.

“België heeft natuurlijk veel mensen die werken in dienstensectoren en het is bezorgd om de mix van zijn economie omdat het zijn auto-industrie grotendeels heeft verloren. Maar dat geldt ook voor het VK en andere landen.”

U hebt al gesproken over de Vlaamse maffia bij Bayer.

THOMAS. “Een grapje, maar Bayer Antwerpen heeft altijd wel zeer succesvolle productiemanagers voortgebracht. Zij vormen ook een zeer succesvol netwerk en communiceren goed met elkaar.”

Waarvan droomt u nog?

THOMAS. “Drie jaar geleden kreeg ik die vraag al. We zeiden toen dat we CO2 zouden kunnen omtoveren in een grondstof voor polyurethaan. Dat hebben we gedaan. We zeiden dat een zonnevliegtuig met Bayer-materialen de VS zou oversteken. Het is gelukt. En we zouden materialen ontwikkelen om orthopedische toestellen te maken voor mensen met een ernstige handicap of zware kwetsuren aan de ruggengraat. We hebben nu een orthopedisch centrum in Bochum. Niet alles zal werken, maar er is niks mis met falen. We moeten mislukkingen vieren. Als alles altijd werkt, doe je niet hard genoeg je best om je doelstellingen te halen.”

BERT LAUWERS, FOTOGRAFIE THOMAS DE BOEVER

“Onze producten vinden hun weg in de wereld. We kunnen alle grote internationale bedrijven en merken bevoorraden”