Er gaat ook veel goed

Er zal de komende jaren meer vooruitgang geboekt worden. Onderliggende trends wijzen daarop.

Wie het nieuws volgt, zal weinig optimistisch zijn over de wereld in 2019. We lezen krantenkoppen over terrorisme, oorlog, ongelijkheid en vervuiling. Maar zelfs de meest nauwgezette journalistiek geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid. Nieuws gaat over dingen die gebeuren, zoals oorlogen en epidemieën, niet over dingen die niet gebeuren, zoals vrede en gezondheid.

De tekorten in de journalistiek sluiten duivels goed aan bij die in onze psychologie. De menselijke geest schat risico in op basis van de anekdotes en beelden die zijn interne zoekmachine oplevert. En die heeft een voorkeur voor levendige en recente zoekresultaten. Daarom denken mensen dat tornado’s meer doden maken dan astma-aanvallen, terwijl die 80 keer dodelijker zijn.

Voor een nauwkeurig beeld van de wereld moet je tellen. Vroeger stierven meer mensen door oorlogen, moorden, besmettelijke ziektes en terrorisme. Er waren meer armen, dictaturen en kernwapens. Er was meer lucht- en watervervuiling in rijke landen en meer rook van kookvuurtjes en meer besmet water in arme landen. De verbeteringen in de afgelopen decennia passen in een langere trend van vooruitgang. Sinds de achttiende-eeuwse verlichting is de levensverwachting over de hele wereld gestegen van 30 naar 71 jaar, de extreme armoede is gedaald van 90 naar 10 procent, het alfabetisme is gestegen van 12 naar 83 procent en het percentage mensen dat in een democratie leeft, is gestegen van 1 naar 66 procent.

Vroegere triomfen zijn geen garanties voor de toekomst. Maar de geschiedenis is ook geen cyclus waarbij de winst per definitie weer tenietgedaan wordt door verlies. De krachten die de vooruitgang voortgedreven hebben, namelijk kennis, welvaart en verbondenheid, zullen waarschijnlijk niet in tegengestelde richting gaan werken. Bovendien bouwen ze voort op elkaar. Een rijkere wereld kan het zich beter veroorloven het milieu te beschermen, sociale vangnetten te versterken en haar burgers te onderwijzen en genezen.

Problemen oplossen

Niet alles wordt altijd en overal beter voor iedereen. Vooruitgang komt voort uit de toepassing van de menselijke vindingrijkheid om problemen op te lossen. Problemen zijn onvermijdelijk en oplossingen creëren nieuwe problemen die op hun beurt weer een oplossing vragen.

Vandaag heerst bezorgdheid dat de opkomst van het autoritaire populisme de vooruitgang bedreigt. Ook hier geldt dat de krantenkoppen niet per se de overheersende windrichting aangeven. De fervente populisten van nu zijn over het algemeen van het platteland afkomstig, minder hoog opgeleid, religieus, blank en lid van de vroege babyboomgeneratie. Maar de kiezer van morgen is vaker afkomstig uit de stad, beter opgeleid, niet-gelovig, etnisch diverser en lid van de millenniumgeneratie. Bovendien zal de globaliseringsgolf isolationisme en militant nationalisme overspoelen. Problemen van individuele landen zullen almaar vaker een internationale oplossing vergen.

Niemand kan voorspellen of de vooruitgang van de afgelopen decennia en eeuwen in het komende jaar volledig tot z’n recht zal komen. Maar om de wereld te begrijpen, moeten we de trends volgen, niet de krantenkoppen.