Engelchen

De Oost-Duitse psychotherapeute en documentairemaakster Helke Misselwitz verrast met haar karakterstudie over een vereenzaamde vrouw aan de zelfkant van de maatschappij.

De tweede langspeelfilm van Helke Misselwitz is waarschijnlijk te uitzichtloos en te grimmig om een groot publiek aan te spreken. In een periode waar de grote Amerikaanse distributeurs hun films almaar verschuiven naar latere data omdat de hele filmindustrie op dit ogenblik zwicht onder het ongelooflijke succes van ” Titanic“, getuigt het van enige moed om een film zoals ” Engelchen” uit te brengen.

“Engelchen” zweeft tussen expressionisme, een sprookje en uitzichtloos naturalisme. De melodramatische ondertoon doet denken aan de vroege films van Fassbinder. Het thema roept reminiscenties op aan Aki Kaurismäki‘s ” Match Factory Girl“. Het engeltje uit de titel is Ramona, zo genoemd door haar zuster Lucie met wie ze aan de band werkt in een lippenstiftfabriek. Ramona woont aan het metrostation Ostkreuz in Berlijn. De gevolgen van de val van de Berlijnse muur en het oprukkende kapitalisme laten in het oostelijk deel van de stad hun wonden na. In het grauwe maatschappijbeeld van “Engelchen” zijn armoede en miserie troef. Iedereen probeert een beetje geld te verdienen, meestal illegaal of via diefstal. De sociale woonbuurt rond Bahnhof Ostkreuz wordt gekleurd door grafitti, hevige burenruzies, een florerende zwarte markt en alcoholmisbruik. Door haar venster bespiedt Ramona de buren. Ramona’s contact met de buitenwereld verloopt via haar zus. Haar enige communicatie voert ze met haar zieke parkiet. Voorts heeft Ramona een stilzwijgend oogcontact met een tienjarig buurmeisje dat tijdens de dronken ruzies tussen “Mutti” en “Vati” haar kleinere zus in haar armen sluit.

In dergelijke momenten van totale troosteloosheid en liefdeloosheid neigt “Engelchen” naar een karikatuur van hedendaagse sociale ellende. Wat de film echter nooit wordt. Gedurende een korte periode komt er licht in het bestaan van Ramona. Ze leert de Pool Andrzej kennen van wie ze zwanger wordt. Haar volledige hoop wordt op het kind gericht. Maar “Engelchen” kent geen happy-end. De scenariste en regisseuse Helke Misselwitz tekent de enige geluksmomenten van haar ontredderde hoofdpersonage als een irreële fabel, waarin felle kleuren en een met zon overgoten Berlijn contrasteren met de overwegend donkere tonen van de rest van de film. De trefzekere en sobere beeldregie van Misselwitz redt “Engelchen” van de sentimentele anekdote. De stilte en de vereenzaming worden indringend gestalte gegeven door de hoofdacteurs Susanne Lothar (als Ramona) en Cezary Pazura (als Andrzej).

PIET GOETHALS