Een wereldconferentie over ondernemers

De hoeraberichten weergalmen in de geglobaliseerde wereld. De recessie is voorbij. En ja, dat klopt. Er is sprake van recessie, stellen economisten, als twee opeenvolgende kwartalen een negatieve groei wordt opgetekend. Dat blijkt in de meeste landen niet langer het geval te zijn. Ik maak toch enkele kanttekeningen.

1. Het vertrouwen is nog lang niet terug. Saneringen en ontslagen blijven schering en inslag. Ze zijn meer dan naweeën van de crisis, ze hebben structurele oorzaken. De groei mag dan weliswaar weer licht positief zijn in de meeste landen, zij blijft zeer laag en uiterst fragiel. Met een groei lager dan 3 procent creëert men geen werkgelegenheid.

2. Het optimisme bij ondernemers is nog ver te zoeken. Zo blijkt onder meer uit de KeFiK-barometer dat 38 procent van de Belgische zelfstandigen investeringen uitstelt. Dat betekent dat de motor van de economie traag op gang zal komen.

3. De banken moeten hun schade nu gedeeltelijk verhalen op de ondernemers, wat zich vertaalt in strengere kredietvoorwaarden en meer waarborgen. Een recente enquête van de Federal Reserve toonde aan dat de kredietlijnen van ondernemingen zonder specifieke kredietproblemen, gedaald zijn met 80 procent.

4. De risicokapitaalsector is nog een fractie van wat hij in de gloriejaren betekende. De Amerikaanse risicokapitalisten haalden in het tweede kwartaal van 2009 nauwelijks twee miljard dollar op, het laagste bedrag in twaalf jaar. Aangezien de risicokapitalisten in afwezigheid van de bankiers ook moeten instaan voor de vervolgfinancieringen, betekent dit concreet dat er bijna geen geld meer is voor nieuwe investeringen.

5. De voornaamste financieringsbron van ondernemingen blijven de leveranciers. De gemiddelde betalingsduur in Europa bedraagt nu 61 dagen. In ons land wordt bovendien 3 procent van de uitstaande vorderingen nooit betaald. De 8000 faillissementen die ons land in 2009 kende, zijn niet van die aard om dit cijfer positief te beïnvloeden. Kredietverzekeringen trekken zonder enige uitleg hun kredietlijnen in en blokkeren zo in moeilijke tijden de ondernemerspogingen tot omzetbehoud.

6. In Europa zou volgens de Europese Commissie een van de vier bedrijven in de komende vijf jaar te koop worden aangeboden bij gebrek aan opvolger. De voornaamste moeilijkheid bij het overnemen van bedrijven is het vinden van financiering, stelde vorige week de Unizo-enquête.

Moeten we nu fatalistisch worden? Nee, maar de crisis moet ons doen ageren. We hebben ons de jongste twee jaar zodanig geconcentreerd op de bankproblemen, dat wij bijna vergeten zijn dat banken er zijn voor de economie en niet omgekeerd. Het risico bestaat dat de bankencrisis wordt afgewenteld op de huidige en toekomstige belastingbetaler, die ooit de rekening van de begrotingstekorten dient te vereffenen. Maar om de economie slagkracht te geven, moeten onze ondernemingen financiële zuurstof ontvangen. En daarvoor hebben ze nood aan kredieten, risicokapitaal en kredietverzekeringen. Als de kredietparaplu enkel beschikbaar is als het niet regent, zijn financiële instellingen geen waardige partner van de economie.

Ik stel dan ook voor dat er in navolging van de klimaatconferentie een wereldomvattende ondernemingsconferentie komt. Die moet ervoor zorgen dat ondernemingen niet langer stikken onder reglementitis en gebrek aan middelen, maar financiële zuurstof krijgen. Een paar voorbeelden van mogelijke maatregelen: een verschuiving van lasten op lonen naar lasten op verbruik; de banken aanzetten om absolute prioriteit te verlenen aan de ondernemingen; ondernemingen vrijstellen van vennootschapsbelasting op niet-uitgekeerde winsten; het sociaal passief beperken en ten slotte een goede werking van de kredietverzekeringsmarkt garanderen.

Net zoals de opwarming van de aarde niet genegeerd kan worden, kunnen de vele faillissementen, de persoonlijke drama’s van bedrijfleiders, de massale afdankingen en zware verliezen niet worden genegeerd als signaal dat erop wijst dat de ondernemingen zuurstof nodig hebben.

Duurzaamheid, het buzzwoord in beleidskringen over de hele wereld, betekent een evenwicht zoeken tussen planet, profit en people. Misschien is dat evenwicht zoek en is er sprake van een milieu- overshooting. We zullen toch niet wachten tot Al Gore een film maakt over bedrijven die over de kop gaan, werknemers die massaal hun werk verliezen en bedrijfsleiders die de kop van Jut zijn vooraleer wij reageren?

Ja, de CO2-uitstoot is belangrijk. Misschien kunnen we eraan sterven. Maar laten we niet vergeten dat we ook moeten leven. En of men ze nu graag ziet of niet, ondernemers en ondernemingen maken dat mogelijk voor de werknemers, de ambtenaren, de gepensioneerden en de werklozen.

DE AUTEUR IS PROFESSOR ECONOMIE EN DIRECTEUR-GENERAAL VAN OPLC EUROPE.

Rudy Aernoudt

Duurzaamheid betekent een evenwicht zoeken tussen planet, profit en people.