EEN NARRENSCHIP

GuyVerhofstadt soest onder een vlies van Ambre Solaire in Toscane. Zijn literaire boezemvriend, Tom Lanoye, weet waar naar toe. Tom Lanoye en Magda Aelvoet geven Verhofstadt I het aanzien van een narrenschip.

De premier heeft graag een letterkundige of journalistieke vertrouweling bij de hand. Belletrie en poëzie zijn aan Guy Verhofstadt welbesteed en vormen een pad naar de kameraadschap. Zijn relatie met Frans Verleyen van Knack was bekend en dompelde hem in een bad van werkelijkheidszin. Frans Verleyen was een intellectueel die rond het politieke centrum opereerde. Zijn meningen waren origineel, soms excentriek, maar steeds inpasbaar in een centrum-rechts project; het project waar de Vlamingen op 13 juni voor kozen. De invloed van Frans Verleyen op Guy Verhofstadt was positief.

Tom Lanoye en zijn kringen duwen de premier in een links-libertijnse, anti-Vlaamse richting. In tegenstelling tot de teksten van zijn eigen VLD – die een pleidooi waren voor meer Vlaanderen en een staatshervorming – kregen de congresgangers in maart 1999 van Guy Verhofstadt een speech te horen die alle platvloersheden van Lanoye en vrienden over nationalisme, decentralisering, Vlaanderen weerspiegelden. Ietwat Vlaamse reflex werd gemakshalve en modieus, stijl Humo en De Morgen, gelijkgesteld met volkerenmoord in de Balkan, aftandsheid, sympathie voor extreem-rechts en dergelijke nonsens. Het thema meer Vlaanderen om sneller een behoorlijk staatsbestuur te hebben, werd verraden.

Premier Verhofstadt is opnieuw student Verhofstadt, de liberale militant die, het koste wat het wil, diende te bewijzen dat het liberalisme zeker geen rechtse trekken heeft, maar links is. Tom Lanoye van GroenLinks, een correctere naam voor de Vlaamse ecologisten dan de patersnaam Agalev, speelt zwierig in op de jeugdnostalgie van de eerste minister. Of dat zal lonen voor de Gentenaar die hoopt op een jarenlang premierschap, is de vraag. Wat verbindt Tom Lanoye en diens denken met de meerderheid van het electoraat van de VLD? De boeken van Lanoye zijn bestsellers; bestsellers in Vlaanderen halen enkele duizenden exemplaren en het club-applaus van de boekbesprekers. De bestsellers raken van ver noch van dicht het gemoed of de verbeelding van de kiezers van de grote partijen. Zo ook de drek, de urine, het bloed, het zweet, de moorden, het geschreeuw en gezwatel van Lanoye’s Shakespeare-bewerkingen ( Ten Oorlog! en Schlachten!). Zij verleiden de bourgeois. Wat je zelf niet kan of mag of wil doen, betovert een dag lang je leven (hetzelfde effect als de lectuur van bloedstollende thrillers door brave Hendriken die hun vrouw, vriend of buur nooit zouden durven kapot maken). Ondanks alle literaire vernuft en glinster is Ten Oorlog! voyeuristisch, brutaal en tegen de basiswaarden die de liberalen in Vlaanderen delen. De liberalen van Vlaanderen zijn niet de kaderleden van de partij, waarop de vernieuwing van de VLD amper invloed heeft gehad (daar is de VLD de oude PVV). De kaderleden leven in de begoocheling dat er voor hen een honderdjarig rijk is aangebroken. Die hoop is voorbarig. Op dit moment is er een politieke godsvrede om de dioxinecrisis te kunnen bemeesteren. Van het ogenblik dat daar de redelijkheid is hersteld, breekt de politieke strijd los.

Met een Agalev en een Ecolo, waarin de realo’s en de fundi’s samenleven, is het gestuntel en de onwerkelijkheidszin van een Magda Aelvoet slechts het begin. Bijvoorbeeld. Voor de industrie hoeft niet alles te wijken. Zich echter illusies maken over de toekomst van Doel en de inwoners valse hoop geven, zal Agalev zuur opbreken en Verhofstadt I destabiliseren.

Magda Aelvoet is een slachtoffer van de utopische verleiding: de neiging om menselijke problemen te zien als vraagstukken. Vraagstukken die men met inzet van wetenschappelijke kennis uit de wereld helpt. Problemen en vraagstukken zijn twee verschillende zaken. Voor elk vraagstuk wordt er geacht een oplossing te zijn als men maar vasthoudend zoekt. Met een probleem daarentegen moet je nogal eens blijven leven. Velen – dit is de typische denktrant van GroenLinks – geloven dat alle problemen gevolgen zijn van maatschappelijke vraagstukken en dat dus de oplossing van die vraagstukken door deskundigen, een probleemloos bestaan waarborgt. Wie dat gelooft, is een slachtoffer van de utopische verleiding. De true believer miskent de menselijke veelheid en verscheidenheid. Hij geeft zicht op een probleemloos bestaan. Precies de grote drogreden van het utopische denken. Zij betekent noch min noch meer dat Utopia een plaats is waar geen mensen kunnen leven. Utopia mag een ideaal zijn, het is geen menselijk ideaal, maar een gevangenis beheerst door doordrammers en blauwkousen.

Doordrammers en blauwkousen die van het ogenblik dat ze uit hun ivoren toren treden en beleidsverantwoordelijkheid opnemen door de mand vallen. Dat is al tweemaal op twee weken gebeurd met Magda Aelvoet. Voor haar is het ministerie van Volksgezondheid een black box. Bestuurders moeten niet alleen politicus willen zijn, maar ook manager van de organisatie waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Guy Verhofstadt zal het zich nog beklagen dat hij een rooms-blauw kabinet geen kans heeft gegeven.

FRANS CROLS