Een Chinese in New York

Op het eerste gezicht wil de roman “Naakt Chinees eten” inpikken op Jung Changs megasucces Wilde zwanen. Chinese familiekronieken zijn trendy, het verhaal van geëmigreerde gezinnen zo mogelijk nog meer. Mei Ng blijkt echter universeler en verrassend herkenbaar.

In Naakt Chinees eten, de debuutroman van Mei Ng (spreek uit: Mei Ing), volgen we de pas afgestudeerde Ruby Lee. Schrijfster en hoofdpersonage zijn jonge Chinees-Amerikaanse vrouwen die in de New Yorkse regio geboren en getogen zijn. Er lopen wel meer opvallende gelijkenissen tussen de auteur en haar protagoniste, een fenomeen dat de meeste debutanten kenmerkt. Zo studeerden beiden Vrouwenstudies aan Colombia University en zochten ze vervolgens hun weg als uitzendkracht. De bekoorlijke, zeg maar sexy trekken van het personage lijken ook al overeen te stemmen met de bevallige verschijning van de jonge schrijfster. In een koele opmerking vooraf ontkent Mei Ng evenwel krachtig dat er verwijzingen te vinden zijn naar bestaande personen.

Na haar studies keert Ruby terug naar haar ouderlijk huis in Queens, waar haar familie een wasserij uitbaat. Opnieuw stuit ze op de liefdeloze relatie van haar ouders. Haar tirannieke vader houdt haar moeder onder de duim. Als gehoorzame Chinese vrouw, die op haar 17de werd uitgehuwelijkt, komt de moeder niet in opstand. Zulke echo’s vinden we ook terug in de verhalen over de overgrootmoeder in China. De strak ingebonden voeten fungeren als pijnlijk symbool. Dat betekent niet dat Mei Ng de Amerikaanse vrijheid in zwart-wit contrast afzet tegenover de Chinese verknechting. Via subtiele referenties spoort ze haar lezers aan tot nadenken. Haar strakke rok, bijvoorbeeld, belemmert ook haar bewegingsvrijheid.

De (mentale) bewegingsvrijheid (of onvrijheid) groeit uit tot het voornaamste motto. In het bekrompen gezin zit de roerloosheid ingebakken als een cultureel-historische vloek. Ruby ontvlucht de patstelling met het afschuimen van bars in Manhattan, een af-en-aan-verhouding met een minnaar en aantrekkingskracht voor vrouwen. Ze staat nooit stil. Dat lijkt op een krachtige persoonlijkheid, maar niets is minder waar. Haar bewegingsvrijheid stemt haar onbehaaglijk, omdat ze nooit tot een besluit kan komen. Een vaste relatie trekt haar aan en stoot haar af. Telkens er enige stabiliteit in haar leven kan komen, slaat ze op de vlucht. Dat is net zo in haar verhouding met haar ouders, waar haat en liefde elkaar bekampen, waar vijandigheid en genegenheid als een soort natuurlijke toestand in elkaars verlengde liggen.

Allicht spruit de rusteloosheid en de angst om een besluit te vellen, voort uit haar opvoeding in het emotieloze gezin. Met dit motief voert Mei Ng haar roman weg van de typische migrantenliteratuur of de bonte Chinatown-boeken. Ondanks de stevig beschreven leefcultuur van de Chinese Amerikanen en de problemen waarmee ze worstelen, graaft ze haar thematiek dieper en universeler uit. Vooral de beklemming in vele klassieke gezinnen komt ook in Vlaanderen zeer herkenbaar over. Meulenhoff, 276 blz., 798 fr.

LUC DE DECKER