‘Een bedrijfsjurist moet een nar zijn’

De juristen van GDF Suez winnen de Legal Award voor het Beste Juridisch Departement. Het team maakte een einde aan minstens drie geschillen over mislukte overnames. Bijzonder delicaat was de afhandeling van een corruptiedossier.

Patrick Baeten leidt het zevenkoppige juridische team van GDF Suez Energy Europe. Vanuit Brussel en Parijs staan zijn 140 juristen de onderneming bij in veertien landen. Het team rapporteert over Europese materies aan CEO Jean-François Cirelli, en buigt zich over de juridische dossiers met een belangrijke financiële, maatschappelijke of strategische impact voor GDF Suez Energy Europe.

Complex kluwen

Vorig jaar kwam er bijvoorbeeld een einde aan een geschil over de aankoop van een elektriciteitsbedrijf in Leeds. “De overname bleek achteraf een foute keuze”, zegt Baeten. “Door technische effecten hoopten we gigantische verliezen op. Ons proces tegen de verkopende partij voor het High Court was een van de meest omvangrijke rechtszaken in Londen, met meer dan tachtig getuigen. Uiteindelijk schikten we de zaak, net voor de eindpleidooien van start gingen. We kregen twee derde van de gevraagde schadevergoeding. Dat is uitzonderlijk veel, want je krijgt nooit volledig wat je vraagt.”

Een tweede juridische dossier dat vorig jaar werd afgesloten, ging over de mislukte aankoop van de Slowaakse gasdistributeur Slovenský Plynárenský Priemysel. Nadat politieke strubbelingen het beheer hadden bemoeilijkt, verkocht de combinatie GDF Suez-E.on na lange en moeilijke onderhandelingen hun 50 procent aan de Tsjechische EP Holding.

Een gelijkaardig verhaal werd geschreven in Hongarije, waar GDF Suez Energy Europe en zijn dochter Electrabel samen 75 procent hadden in de gasdistributeur en elektriciteitsproducent Dunamenti. Jarenlang was er geen vuiltje aan de lucht, maar toen werden de regels en het toezicht geleidelijk strenger. GDF Suez begon een arbitrageprocedure, maar verkocht vorig jaar zijn aandelen aan het Hongaarse energiebedrijf MET Group.

“Het was een uiterst complex kluwen van dossiers, waar twee juristen dag en nacht aan werkten”, herinnert Baeten zich. Hij benadrukt dat zijn medewerkers nog tientallen andere zaken behandelen. “Het is slechts het topje van de ijsberg, want uiteraard komen veel zaken niet in de openbaarheid.”

Boost van zelfvertrouwen

Het beroep van bedrijfsjurist werd in 2000 wettelijk geregeld. Sindsdien kreeg het zelfvertrouwen van de beroepsgroep een stevige boost. Bedrijfsjuristen roeren zich meer in de ondernemingen. Ze worden ingeschakeld in de strategievorming en hebben een beter overzicht over de risico’s. Preventie is het devies.

“De bedrijfsjurist heeft een onafhankelijk statuut, waardoor hij vooraf kan en moet waarschuwen voor de risico’s van een maatregel, zelfs als de rest van het bedrijf er vierkant achter staat”, schetst Baeten. “De general counsel moet le fou du roi zijn. Hij durft de CEO impertinente vragen te stellen. Op een beleefde manier, natuurlijk.”

Dat is ook een gevolg van het juridisch gegarandeerde vertrouwelijke karakter van adviezen van bedrijfsjuristen, dat het Brusselse hof van beroep vorig jaar bevestigde. Hun interne verklaringen kunnen achteraf niet in fiscale, politionele of mededingingsdossiers tegen het bedrijf worden gebruikt.

De versterkte onafhankelijkheid van bedrijfsjuristen is ook een gevolg van schandaaldossiers, zoals Enron, Lernout & Hauspie en excessieve bancaire operaties. “CEO’s weten nu dat een sterke bedrijfsjurist de schade had kunnen vermijden of beperken”, weet Baeten. “Soms is een crisis nodig om zaken recht te trekken.”

De onafhankelijkheid maakt ook dat de bedrijfsjuristen van GDF Suez Energy Europe niet wachten op vragen om antwoorden te formuleren. Dat ondervond een personeelslid van dochter Electrabel Nederland. Toen de Nederlandse fiscus een onderzoek begon naar Rendo, waarvan Electrabel Nederland de elektriciteitsdochter had overgenomen, startte de juridische dienst van GDF Suez een interne audit. Daaruit bleek dat een kaderlid van Rendo mogelijk was omgekocht door iemand van GDF Suez om de overname mogelijk te maken. De juridische dienst stapte na overleg met het management naar het Nederlandse gerecht. Het gevolg is dat GDF Suez na een schikking van 3 miljoen euro niet wordt vervolgd, maar de natuurlijke personen wel.

Baeten: “Die delicate zaak bracht heel wat mediaheisa teweeg, maar de boodschap was duidelijk: GDF Suez tolereert expliciet noch impliciet omkoping. Het bedrijf houdt zich in alle omstandigheden aan ethische waarden. Het juridische departement heeft zo een risico mee helpen ombuigen tot een kans.”

Bonus voor openheid

Het juridische departement van GDF Suez ontsnapte niet aan de crisis. Baetens staf werd de voorbije twee jaar gehalveerd en in heel Europa moest 10 procent van de juristen vertrekken. “Nochtans nam de werklast drastisch toe door almaar complexere wetten en meer processen als gevolg van de crisis. Volgens mij ligt hij te hoog”, zegt Baeten.

Het team probeert ook zelf te besparen op de juridische kosten. Het werkte een Legal Resources Management Policy uit, die adviezen over geschillen moet beperken. Vroeger stapte de juridische dienst na de vraag van kaderleden of er in een geschil een procedure kon worden opgestart, altijd naar een advocatenkantoor. “Wij en onze advocaat moeten door honderden documenten ploeteren voor we beslissen of we een arbitrageprocedure of een proces beginnen”, weet Baeten. “Dat kost honderdduizenden euro’s aan interne kosten en erelonen.”

Nu maakt de juridische dienst eerst een korte inschatting van de zaak. Als het beslist dat de kans om te winnen zeer klein is, gaat dat advies naar de top van het bedrijf, inclusief de geraamde kostprijs voor het geval dat die de zaak toch wil voortzetten. Dat voorkomt veel routinevragen.

Een tweede onderdeel van het nieuwe beleid is een beter beheer van de kennis in het juridische departement. “Er moet een attitude komen dat belangrijke informatie wordt gedeeld, en dus beter rendeert”, verduidelijkt Baeten. “Het gebeurde te veel dat medewerkers informatie bij zich hielden, om hun positie intern te handhaven. Onze medewerkers worden elk jaar geëvalueerd op hun openheid tegenover collega’s. De bonus hangt ervan af.”

De informatie wordt ook gedeeld over de landsgrenzen en over de specialiteit heen. Het Brusselse hoofdkwartier ontwikkelde een intern soort Facebook voor de juristen van GDF Suez Energy Europe. Er zijn groepen per onderwerp, land of sector die documenten delen, referenties van advocaten opgeven en dossiers opvolgen. Baeten: “In plaats van de klassieke hiërarchische structuur werken we op basis van een netwerk. Dat stimuleert het groepsgevoel.”

Advocaten betalen de factuur

De derde pijler van het Legal Resources Management is de beperking van de externe kosten, met name de facturen van de advocaten. “Ooit deed een bedrijfsjurist bijna automatisch een beroep op klassieke advocatenkantoren, zoals Cleary Gottlieb, Allen & Overy, Linklaters of Freshfields”, herinnert Baeten zich. “Dat was een gemakkelijke en weinig riskante keuze, want de CEO kende die kantoren.”

Nu de kostprijs van een juridische dienst almaar belangrijker wordt, kiezen de general counsels vandaag meer voor advocatenkantoren die minder in Trends aan bod komen dan de bigshots. Het juridische team van GDF Suez Energy Europe houdt in alle grote dossiers systematisch aparte beautycontests bij advocatenkantoren. Baeten: “Andere grote ondernemingen doen dat ook almaar meer. Het gevolg was een prijzenoorlog op de advocatenmarkt. Het jolijt kon niet op bij de bedrijfsjuristen.”

HANS BROCKMANS, FOTOGRAFIE PAT VERBRUGGEN

“Onze medewerkers worden elk jaar geëvalueerd op hun openheid tegenover collega’s. De bonus hangt ervan af”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content