Het belang van de chemie in de bouwsector wordt zwaar onderschat. Als chemische materialen correct worden gebruikt, kan België een trendsetter worden voor energiezuinige woningen, zeggen de sectorfederatie essenscia en nichespeler Soudal.
De chemiesectorfederatie essenscia zoomt op haar jaarlijkse evenement op 24 april in op het gebruik van innovatieve materialen uit de chemische industrie en de kunststofsector in duurzame bouw. De rol van chemie in het bouwproces wordt zwaar onderschat, zeggen Vic Swerts en Frans Dieryck in een dubbelgesprek. Eerstgenoemde is de stichter en eigenaar van Soudal, de Turnhoutse producent van voegkitten, polyurethaanschuim en lijmen, en Onderneming van het Jaar 2011. Dieryck is topman van essenscia Vlaanderen en veteraan van de chemiesector met vele jaren in het topmanagement bij BASF op de teller.
De plaats van afspraak is de nieuwe vleugel van Soudal, waar de zogenaamde Academie is ondergebracht, een opleidingszaal. In de weidse inkomhal worden we verwelkomd door vogelgekwetter en tientallen Japanse koikarpers in grote waterpartijen. En door Vic Swerts natuurlijk, die zich voor de gelegenheid laat bijstaan door zijn CEO, Dirk Coore-vits, en door Luc Thys, de directeur R&D en marketing. “Je moet niet schrikken omdat ik twee man bij heb”, zegt Swerts. “Zij zeggen wat ik wil zeggen en Frans Dieryck zal zeggen wat wij zeggen, dus in feite zeg ik het allemaal”, grapt Swerts, nadat hij de koffie heeft voorgeproefd. “Als die goed genoeg is voor mij, is die ook goed genoeg voor u ( lacht).”
De aandacht voor energiezuinig bouwen en wonen neemt snel toe nu Europa en Vlaanderen het hoog op de agenda hebben gezet. Zo bepaalt een Europese richtlijn dat nieuwe gebouwen – inclusief kantoren, fabrieken en scholen – vanaf 2021 bijna energieneutraal moeten zijn. Vlaanderen formuleert in zijn Energierenovatieprogramma de ambitieuze doelstelling dat er in 2020 geen energieverslindende woningen meer mogen zijn. Het zijn boeiende tijden voor chemiebedrijven die in de bouwsector actief zijn, zoals de Soudals, de Deceunincks en de Recticels van deze wereld. Alleen kunnen zij het niet op eigen houtje rooien.
VIC SWERTS. “Nu kunnen we nog met een redelijk beperkte inspanning bouwen. Maar in 2021 krijg je geen bouwvergunning meer als je geen zeer hoge prestaties levert voor een nieuwbouwwoning.”
FRANS DIERYCK. “Tegen 2021 wil Europa dat alle nieuwe woningen passief zijn. Maar je hebt diverse spelers nodig om een perfect passiefhuis te maken. In dat samenspel kunnen wij nog het verschil maken. Ons jaarevent is een manier om dat te triggeren. Zo kunnen we tegen 2021 een markt hebben waarin we totaaloplossingen aanbieden. Daarvoor hebben we alles in huis. Als we samenwerken, kunnen we in West-Europa de trendsetter zijn voor passiefwoningen. Ook architecten en installateurs moeten daarin meegaan.”
TRENDS. En wat met bestaande, oudere huizen?
DIERYCK. “Daarvoor zal je waarschijnlijk meer en meer isolatie zien op de buitenkant. Het is de enige manier. De nieuwe normen zorgen wel voor een versnelling in de richting van energie-efficiënte woningen. De Vlaamse overheid heeft zich daarover heel duidelijk uitgesproken. Alle bestaande woningen moeten omgebouwd worden. Dat speelt volledig in op de producten die we aanbieden.”
SWERTS. “Als je de consument duidelijk kunt maken dat hij geld en energie kan uitsparen door zijn huis te isoleren, verkoopt dat zichzelf uiteindelijk wel.”
Wat is de rol van chemie in dit alles?
SWERTS. “Als je iemand vraagt wat chemie in de bouw betekent, denkt vrijwel niemand aan bijvoorbeeld de koker met siliconen die wij produceren. Maar onze producten, en bij uitbreiding de hele sector, zullen er enorm toe bijdragen om naar zero emission-gebouwen te gaan in 2021. Heel veel energie verdwijnt letterlijk langs ramen en deuren. Vroeger kon je nog een bouwvergunning krijgen door extreem veel isolatie te steken in je dak, zelfs met goedkope ramen en simpele aansluitingen. Nu niet meer. De ketting is zo sterk als de zwakste schakel. Je kunt je muren nog zo formidabel isoleren, maar één zwakke schakel verhindert dat je tot een duurzaam geheel komt. Je hebt op alle niveaus performante dingen nodig. Chemie biedt oplossingen. Neem aluminium. Dat wordt gecoat met kunststof om onderhoudsvrij te zijn en langer mee te gaan. Chemie werkt dus de zwakke punten van aluminium weg. Of dubbel glas. Zonder goede afdichting tussen twee glasplaten werkt het niet en wordt het troebel.”
DIERYCK. “Er is geen enkele toepassing meer die functioneel is op topniveau zonder scheikundige producten. Hoogdempend dubbel glas is bijvoorbeeld maar dempend door de kunststof. En veiligheidsglas breekt niet omdat er film tussen zit. Dat is ook chemie. Wij leveren met onze sector ook verfproducten en maken werk van de opleiding van installateurs. De zwakte zit vaak ook bij de kwaliteit van het isolatiewerk. Je kunt een perfecte PU-afschuiming hebben, maar als ze niet perfect wordt aangebracht, heb je nooit een passiefhuis. Vandaar dat die link naar de installateurs zo belangrijk is.”
SWERTS. “Onze producten zijn bijna idiot proof. Met een minimale opleiding haal je goede resultaten. Mits er een goede samenwerking is. Zo is de elektricien de natuurlijke vijand van luchtdichtheid. Voor een lampje buiten, boort hij een gat door de gevel, nadat iedereen eerst had samengewerkt om dat huis luchtdicht te krijgen. Voorzie dat lichtpunt dus op voorhand. Daarom leren wij in onze academie installateurs wat belangrijk is aan onze producten. Als die kerel ze niet goed kan aanbrengen, is hij waardeloos.
“Ook architecten zijn daar nooit mee bezig. Die zijn, enkelen niet te na gesproken, bezig met het esthetische en met hun eigen naam en faam. Wij hebben al in de woestijn gepredikt. Maar voor architecten is dat niet sexy. Zij kunnen zich niet manifesteren met een goede mastiek, wel met een mooi ontwerp en een kleurke links en rechts.”
En zo krijgen uw producten een slechte naam?
SWERTS. “Onder andere. Wij moeten dan opdraven omdat er schade is.”
Uw bijdrage aan duurzaam bouwen komt het imago van de chemie ten goede?
SWERTS. “Inderdaad. Mensen denken bij grootchemie nog te vaak aan crackers en vervuiling, terwijl het iets heel simpels en praktisch en dichtbij is. Een baksteen is geen chemie, maar veel van wat errond hangt, is dat wel.
“Ik heb mijn bedrijf lang geleden Soudal Chemicals genoemd, toen het nog in de kinderschoenen stond. Gewoon omdat ik het zo veel imposanter vond klinken. Maar ik heb het er al gauw afgelaten wegens die negatieve connotatie. Toen was chemie nog horror.”
DIERYCK. “Er zijn vroeger zeker en vast fouten gebeurd. Maar vandaag gebeuren die processen met absolute zorg.”
SWERTS. “Er zijn ooit kleine voorvallen geweest waarbij in gesloten ruimten in kelders te lang producten met drijfgas werden gebruikt. Dat is nu zo goed als uitgesloten. Maar ik was onlangs in China. Daar is het verschil enorm. Een concurrent kreeg het verbod om nog voort te werken. Wat deed hij? ‘s Nachts en in het weekend werken. Als je dat hier doet, steken ze je in de gevangenis en sluiten de boel.”
Is dat gebrek aan gelijke regels voor iedereen een probleem?
SWERTS. “Dat zijn muggensteken en dat is ambetant, maar daar ga je niet van dood.”
DIERYCK. “Je reputatie is je license to exist. Geen enkele onderneming van hier kan het zich permitteren om in een ander werelddeel met andere standaarden te werken. Dan worden ze zo genekt. Als er ginds iets gebeurt, staat het hier ‘s anderendaags in de krant.”
Staan uw producten nu op punt?
SWERTS. “We hebben jaarlijks 300 nieuwe of vernieuwde producten. Dat zijn niet altijd wereldverbeteringen, maar wel verbeteringen. (neemt een lang pak siliconen in worstvorm, gewikkeld in aluminiumfolie) Een lege koker is even groot als een volle, maar als je dit pak leegspuit, hou je alleen een beetje aluminium over. Iemand op een bouwwerf moet ook betalen voor afval. Wel, die neemt ‘s avonds gewoon een doosje met aluminiumtabletjes mee naar huis.
“Er wordt hard gewerkt aan het elimineren van afvalstoffen. Wij hebben al een machine in gebruik genomen waardoor er geen afval meer is. Dat kostte ruim 4 miljoen euro, maar we moeten ook niet meer betalen om dat afval weg te werken.
“Onze producten harden uit door vocht uit de lucht te absorberen. Dat is de bedoeling, maar hindert natuurlijk bij de productie. Vroeger moest die bak open en dan ging het naar de afvullijn en dan in de koker. Met deze machine blijft het hele systeem gesloten en heb je constante kwaliteit. Vroeger kwamen daar ook veel te veel mensen aan te pas. En mensen, dat is falen. Net als bij vliegtuigongevallen. Dat ligt vaak niet aan het vliegtuig, maar aan de mensen.”
DIERYCK. “We houden sensibiliseringsacties om bedrijven ertoe aan te zetten octrooien te nemen op al die nieuwe ontwikkelingen.”
SWERTS. “Grote multinationals hebben studieafdelingen die niets anders doen. Maar wij als kmo werkten lang om te overleven. Dan ben je niet bezig met het beschermen van je ideeën. Je probeert die gewoon te vermarkten. Nu zijn we wel slimmer geworden. We nemen nu wel octrooien.”
Wat zijn uw voornaamste uitdagingen?
SWERTS. “In de eerste plaats goede mensen vinden om te kunnen groeien. Maar dat is intussen bijna een dooddoener.”
DIERYCK. “Er zijn inderdaad te weinig jongeren die voor onze richting kiezen. Als je die niet hebt, kan je niet voortbestaan. Er zijn ook de fiscale elementen die wegen op de competitiviteit. De energiekosten zijn een enorm thema, omdat ze hoger zijn dan in de buurlanden. Je moet niet altijd vergelijken met China, maar we moeten toch minstens in Europa kunnen concurreren, zorgen voor dat level playing field. Laten we ons toch niet nog eens duurder maken tegenover de naaste buren. Wij exporteren alleen al naar Duitsland ruim een kwart van onze producten.”
Houdt de overheid als gesprekspartner de vingers in de oren?
DIERYCK. “Ook voor de overheid is het uiterst moeilijk, omdat heel veel dingen vasthangen in een groter geheel. Er is Europese wetgeving die fundamenteel geen rekening houdt met het profiel van onze industrie. Wij hebben in België, vooral in Vlaanderen, een heel energie-intensieve industrie. België betekent 3 procent van het bnp in Europa. Voor chemie is dat 6 procent. We spelen dus boven ons gewicht. En we kunnen niet duelleren. Daardoor hebben wij de facto veel strengere emissie-eisen. Duitsland bijvoorbeeld heeft het Zwarte Woud en in Frankrijk is alles vanaf Parijs bos, bij wijze van spreken. Of neem de discussie over de steenkoolcentrale in Antwerpen. Die mag er dus niet komen, maar in Rotterdam, 90 kilometer verder, worden er wel twee gebouwd. Alsof dat stof en die CO2 niet tot in Antwerpen waaien. Dit is een voorbeeld van waar een level playing field ingevuld zou moeten worden, maar waar we allemaal veel te eng kijken op ons eigen ding. Onze overheid wil er vaak nog een schepje bovenop doen, en dat is verkeerd.”
SWERTS. “Dit vergt politieke moed.”
DIERYCK. “Gelukkig zegt de Vlaamse overheid nu toch al expliciet dat industrie belangrijk is. Lang geleden gebeurde dat ook, met de Derde Industriële Revolutie Vlaanderen, het socio-economisch programma van de Vlaamse regering onder impuls van de eerste minister-president Gaston Geens. Maar daarna was het gedurende tien jaar zowat verboden om over industrie te spreken. Vandaag wordt weer gezegd dat industrie de ruggengraat is voor de welvaart.”
Wat is voor een bedrijf als Soudal het belang van een Antwerpse chemiecluster?
SWERTS. “Of die grondstoffen van pakweg Leverkusen komen of van Antwerpen zal in se niet veel uitmaken. Wel of ze van Sjanghai moeten komen.”
DIERYCK. “De cluster van de chemie is niet alleen meer die van Antwerpen. Dat is voor mij Rotterdam, Antwerpen, Terneuzen, Gent, Duinkerken en Noordrijn-Westfalen en het Ruhrgebied. Dat is één cluster, met pijpleidingen verbonden. Ik zeg al lang niet meer dat Antwerpen de tweede grootste cluster ter wereld is. De cluster in dit deel van Europa is de grootste van de wereld. Punt.”
BERT LAUWERS
“Als je de consument duidelijk kunt maken dat hij geld en energie uitspaart door zijn huis te isoleren, verkoopt dat zichzelf” Vic Swerts
“Wij hebben de facto veel strengere emissie-eisen. Duitsland heeft het Zwarte Woud en in Frankrijk is alles vanaf Parijs bos” Frans Dieryck
“De ketting is zo sterk als de zwakste schakel. In een passiefhuis moet het perfect zijn. Chemie biedt daarvoor oplossingen” Vic Swerts
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier