Echtgenoten: zelf voorafbetalingen doen

Echtgenoten hebben vanaf het derde kwartaal van 2004 geen keuze meer: elk moet zijn/haar eigen belasting voorafbetalen.

De auteur is advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog.

Met ingang van het aanslagjaar 2005 worden de inkomsten van echtgenoten in de regel ‘gedecumuleerd’ belast. Vandaag geldt de ‘decumulatie’ al voor de beroeps- inkomsten. Dit wil zeggen dat elk van beide echtgenoten slechts belastbaar is op zijn/haar eigen beroepsinkomsten (of op het gedeelte dat hem wordt toegewezen). Maar voor de andere inkomsten – vooral de onroerende inkomsten – geldt vandaag nog steeds de ‘cumulatie’. Ongeacht van wie zij afkomstig zijn, worden zij opgeteld bij de beroepsinkomsten van de echtgenoot die er de meeste heeft.

Vanaf het aanslagjaar 2005 is elk van beide echtgenoten niet alleen uitsluitend belastbaar op zijn/haar eigen beroepsinkomsten, maar ook op zijn/haar eigen andere inkomsten. Onroerende inkomsten van de ene echtgenoot zullen bijgevolg slechts bij die echtgenoot worden belast. En gaat het om gemeenschappelijke onroerende inkomsten, dan zullen ze gelijk over man en vrouw worden verdeeld, en zal elk belastbaar zijn op zijn/haar deel in het geheel.

BEREKENING. De nieuwe regeling geldt, zoals gezegd, met ingang van het aanslagjaar 2005. Dit wil zeggen dat zij voor het eerst van toepassing is op inkomsten die in het kalenderjaar 2004 genoten worden. Dit heeft meteen gevolgen voor de voorafbetalingen die vanaf dit jaar moeten gebeuren. De volledige decumulatie gaat immers consequent gepaard met een afzonderlijke berekening van de belasting in hoofde van elke echtgenoot. Weliswaar zal per echtpaar nog steeds een ‘gemeenschappelijke’ aanslag gevestigd worden. Maar het belastbaar inkomen van elke echtgenoot zal afzonderlijk worden vastgesteld, en afzonderlijk aan het progressief tarief van de personenbelasting onderworpen worden.

VOORAFBETALEN. Deze doorgedreven ‘decumulatie’, ook wat de berekening van de belasting betreft, zorgt ervoor dat voortaan in hoofde van elk van beide echtgenoten slechts rekening gehouden wordt met de voorafbetalingen die hij/zij zelf heeft gedaan.

In de bestaande regeling (zoals die tot en met het aanslagjaar 2004 van toepassing is) maakt het niet uit wie de voorafbetalingen doet. Zij worden voor de beide echtgenoten samen in aanmerking genomen. In de nieuwe regeling is dit niet langer het geval. En dit zowel in het stelsel van de ‘verplichte’ voorafbetalingen, als in het stelsel van de ‘vrijwillige’ voorafbe- talingen.

Met ‘verplichte’ voorafbetalingen bedoelen we de voorafbetalingen die gebeuren om een belastingvermeerdering te vermijden. Het stelsel geldt voor handelaars, nijveraars en landbouwers en voor beoefenaars van vrije beroepen en andere winstgevende bezigheden, en in beperkte mate ook voor bedrijfsleiders. Als zij de belasting niet in voldoende mate voorafbetalen, worden zij bestraft met een belastingvermeerdering.

In het stelsel van de ‘vrijwillige’ voorafbetalingen geldt echter een ‘bonificatie’. Wie het gedeelte van de verschuldigde belasting (dat niet gedekt is door bedrijfsvoorheffing of door verplichte voorafbetalingen) ‘vrijwillig’ voorafbetaalt, krijgt in plaats van een sanctie, een beloning in de vorm van een belastingvermindering.

Voortaan wordt de sanctie (bij verplichte voorafbetalingen) of de beloning (bij vrijwillige voorafbetalingen) uitsluitend toegekend aan de echtgenoot die de voorafbetaling heeft gedaan. Stel dat man en vrouw elk inkomsten hebben waarvoor zij voorafbetalingen kunnen of moeten doen; en stel dat de voorafbetalingen (voor beiden samen) uitsluitend door de man gebeuren: de vrouw zal dan toch nog belastingvermeerdering verschuldigd zijn, of de bonificatie aan haar neus zien voorbijgaan, eenvoudigweg omdat zij haar deel van de belasting niet zelf heeft voorafbetaald.

TOEGEVING. Deze nieuwe regeling geldt sinds begin dit jaar. Uit de praktijk blijkt echter dat weinigen op de hoogte waren van de juiste draagwijdte van de nieuwe regeling. Vandaar dat veel echtparen voor het eerste en tweede kwartaal gewoon hebben gehandeld als voorheen, en een gezamenlijk bedrag hebben voorafbetaald, zonder er rekening mee te houden dat elk van beiden op basis van zijn/haar eigen inkomsten voorafbetalingen moest doen.

De administratie heeft daarom inmiddels beslist voor de eerste twee kwartalen van dit jaar een oogje dicht te knijpen en echtgenoten toe te laten de gedane voorafbetalingen vrij onder elkaar te verdelen. Normaal gezien zouden de betrokkenen daarover rond deze tijd een bericht moeten ontvangen vanwege de fiscus.

Maar vanaf het derde kwartaal wordt het menens. Met ingang van de voorafbetalingen die voor het derde kwartaal van 2004 verschuldigd zijn (te betalen uiterlijk op 11 oktober 2004) zal er geen keuzemogelijkheid meer zijn: in hoofde van elke echtgenoot zal vanaf dan slechts rekening gehouden worden met de voorafbetaling die hij/zij zelf heeft gedaan.

TOEKENNING. Op die regel bestaat nog slechts één uitzondering. In het klassieke stelsel van toekenning aan de meehelpende echtgenoot (waarin de helpende echtgenoot niet wegens die activiteit aan het sociaal statuut van de zelfstandigen onderworpen wordt) volstaat het ook in de toekomst dat de geholpen echtgenoot voorafbetalingen doet. Die voorafbetalingen zullen – als ze volstaan – ook in hoofde van de helpende echtgenoot een belastingvermeerdering kunnen vermijden.

Jan Van Dyck

Vanaf het derde kwartaal wordt het menens en is er geen keuzemogelijkheid meer.