Druk het zelf

Nu scanners en kleurenprinters gemeen goed worden, voelt u zich misschien geroepen om zelf uw publicaties te verzorgen. Hou er dan wel de nodige tijd voor vrij.

De producenten van desktop publishing software zijn een select clubje geworden. Wie vroeger een document druk-klaar wou maken, had de keuze tussen Aldus PageMaker, Quark XPress, Framemaker, Ventura en enkele producten van Adobe. Maar Adobe heeft in de voorbije twee jaren Aldus opgeslorpt en Framemaker van Frame Technologies overgenomen. Ventura heeft de overgang naar Windows gemist en verdween enigzins uit het gezicht.

Daardoor zijn er nog twee grote spelers in de professionele prepressarena : Adobe zelf en Quark. Beide bedrijven leggen er graag de nadruk op dat desktop publishing (dtp), en in mindere mate ook prepress (drukvoorbereiding), van elke leek een professioneel publicist kunnen maken. Maar na wat stoeien met deze pakketten, is dat een bewering die we geheel voor hun rekening laten.

Misschien hadden we wat minder ambitieus moeten beginnen. Er bestaan namelijk goedkope pakketten die zich expliciet tot weinig veeleisende gebruikers richten. Zo promoot Microsoft met zijn gekende neem-dit-er-ook-maar-bij-prijszetting Publisher 3.0 for Windows 95, dat wel eens als het “populairste DTP-pakket” wordt betiteld. Publisher gebruikt tal van hulpprogramma’s (Wizards en modellen) om dtp-onkundige gebruikers doorheen het ontwerp van brochures, nieuwsbrieven, etiketten, formulieren en wat al meer te loodsen. Het pakket kost minder dan 4000 frank, maar ondervindt stevige concurrentie van het eveneens Amerikaanse Serif, dat in oktober aankondigde een half miljoen stuks van zijn PagePlus Intro for Windows 95 cd-pakket gratis te zullen weggeven op eenvoudige telefonische aanvraag (Microsoft bedreigt Serif nu met een proces omdat het o.m. de verpakking van Publisher zou imiteren). PagePlus biedt meer mogelijkheden dan Publisher, maar is, zoals dat gaat, iets minder eenvoudig. Andere pakketten die u als occasionele would be-uitgever moet bekijken, zijn ClarisWorks de geïntegreerde suite van Claris, die ook paginalayoutfaciliteiten omvat en, waarom niet, Word, WordPerfect of een andere moderne tekstverwerker. Van Corel, dat onlangs WordPerfect overnam en naast het succesvolle tekenprogramma CorelDraw ! ook Ventura uitgeeft, kan dit jaar nog een suite met dtp-inslag voor een ruim publiek worden verwacht.

De echte professioneel werkt gewoonlijk met een heel gamma programma’s, waarvan het dtp-pakket eigenlijk maar het sluitstuk is.

TEKENEN.

Beginnen we bij Illustrator, een tekenpakket waarmee het perfect mogelijk is even een logootje aan te maken. Het pakket wordt door vele grafici aanzien als de norm. Paul Bas, een Belgische ontwerper die al jaren voor een multinationaal bedrijf werkt in Singapore, vindt dat Illustrator (en Photoshop) hem niet alleen tijd doen besparen, maar hem ook voorzien van uiterst krachtige instrumenten. Illustrator bespaart b.v. een hoop werk door het mogelijk te maken om een veelhoek te tekenen door gewoon het aantal hoeken op te geven.

Ook andere pakketten, zoals CorelDraw ! en MacroMedia Freehand bieden verregaande “comfort”-functies. Toch blijven talent en doorzettingsvermogen (om het pakket aan te leren !) cruciale factoren. Wie zich als geïnteresseerde leek over dit pakket zou willen ontfermen, moet ermee rekenen dat het uittekenen van één mooie driedimensionele grafiek hem of haar een hele middag zoet zal houden.

FOTO’S.

Naast (vectorgeoriënteerde) tekeningen, vormen pixelgeoriënteerde illustraties dat zijn in de praktijk vooral gedigitaliseerde foto’s een tweede belangrijke input voor een desktop publishing-pakket. Hier is Adobe Photoshop dé referentie. Retoucheren, vervalsen, collages maken… het kan allemaal, net als elektronisch schilderen met penseel en airbrush. In deze categorie pakketten horen ook PhotoImpress van Display Technologies, Live Picture van HSC Software Corp. of het iets goedkopere Painter (ca. 500 dollar) van Fractal Design Corp.

Wat geldt voor tekenpakketten, geldt in de overtreffende trap voor Photoshop en zijn mindere verwanten zoals Microsoft Paintbrush en Photofinish (op het Internet te vinden voor ca. 40 dollar). Photoshop is duidelijk geen pakket voor de snelle hap. Zonder het doorworstelen van de handleiding en de inleidende lessenreeks is er geen beginnen aan. Om te besparen op de kosten van het jaarverslag is het dus zeker geen goed idee dit pakket in de handen te stoppen van de secretaresse met de opdracht : “Maak tegen vijven even een blitze voorstelling van ons bedrijf, wil je ?”.

Elektronisch werken met kleuren is b.v. heel moeilijk voor een leek. De monitor werkt met een rgb-systeem (rood-groen-blauw), terwijl op papier wordt gedrukt met cmyk-kleuren (cyaan-magenta-geel-zwart). Tussen beide kleurenmodellen bestaat een wereld verschil. Zo kunnen bepaalde tinten niet weergegeven worden op de monitor, maar wel op de drukpers.

Als de gebruiker niet goed weet waarmee hij bezig is, kan een leuke foto van een ruiker rode bloemen plots veranderen in een bosje purper.

SLUITSTUK.

Het kernstuk bij het aanmaken van drukwerk is het desktop publishing-programma. Framemaker, dat in Belgie wordt verdeeld door BIM in Louvain-la-Neuve, is vooral geschikt en gekend voor de aanmaak van technische handleidingen (waarvoor ook nog een reeks andere Unix-programma’s bestaan). Voor het courante werk geven het uiterst complete Quark XPress en vooral PageMaker de toon aan.

In zijn incarnaties van voor de overname door Adobe bevatte PageMaker enkel de middelen om digitaal voor te bereiden wat precies zou worden afgedrukt. Pre-pressinstrumenten moest de gebruiker er niet in zoeken, die moesten apart worden aangekocht. In zijn huidige versie 6.0 bevat PageMaker TrapWise, een programma dat ervoor zorgt dat bepaalde fouten, door verschuivingen van het papier in de drukpers b.v., worden opgevangen door de kleuren automatisch lichtjes te overlappen. Ook kleurenseparaties doet PageMaker automatisch. PageMaker heeft zijn specifieke prepress-software, zoals TrapWise, in januari overigens ondergebracht en/of in licentie gegeven bij een nieuwe vennootschap, Luminous, die een eigen leven moet gaan leiden. Bepaalde kerntechnologieën zullen verder in de Adobe-producten worden verwerkt.

LETTERS.

De echte moeilijkheid met desktop publishing-programma’s van het kaliber van Quark XPress en PageMaker, begint eigenlijk al veel vroeger : de keuze van het juiste lettertype, het beperken van het aantal lettertypes in 1 document, het vervangen van naast mekaar staande “f” en “l” door ligaturen, het manueel aanpassen van de afstand tussen de letters onderling (kerning), enz.

Voor niet al te belangrijke documenten kan de secretaresse nog wel iets tevoorschijn toveren met PageMaker. Maar als het erop aankomt een publicatie te verzorgen die moet voldoen aan bepaalde minimumnormen, zoals een jaarverslag, dan blijft het verstandig een professioneel in te huren.

ALPHONS EBERLIN/BNL

KERNING Kerning of de regeling van de afstand tussen letters in hetzelfde woord is gemakkelijk met PageMaker. Maar u moet wel weten welke waarde het best past bij welke lettergrootte.

DRUKKEN Het dialoogvenster van PageMaker voor het afdrukken van een document met geintegreerde kleurenfoto.