De VS en het moeras in het Oosten

Nu het tijdperk-Bush op zijn einde loopt, kruipt een hele reeks specialisten in geopolitiek in hun pen om hun mening te geven over hoe het nu verder moet in Irak en Afghanistan. Een van de diepgravendste analyses wordt gebracht door Kenneth Pollack in A Path out of the Desert: A grand Strategy fo America in the Middle East (Random House, 2008, 530 blz, 35 euro).

Deze voormalige CIA-man en lid van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad pleitte in 2002 in The Threatening Storm onomwonden voor een invasie in Irak. Vandaag geeft Pollack toe dat die invasie een vergissing was. Maar hij gaat er niet mee akkoord dat de VS definitief hun rug moeten toekeren naar het Midden-Oosten. Pollack heeft er geen problemen mee om te stellen dat Amerika een rol moet blijven spelen in de regio, al was het maar om de controle te kunnen behouden over de olievoorraden.

Vandaar dat de VS voor ‘een grand strategy’ moeten kiezen in het Midden-Oosten. Wat men volgens Pollack daaronder moet verstaan, is niet echt nieuw: vermijden dat het conflict in Irak verergert, de wortel en stok gebruiken in de onderhandelingen met Iran zonder geweld te gebruiken, en de basis leggen voor een Palestijnse staat. Afgezien van een groep isolationisten en de laatste nog overtuigde neoconservatieven zijn dat standpunten die door de meerderheid van de Amerikanen worden onderschreven. Vraag is wel in welke mate de VS in de regio nog over voldoende krediet beschikken om er op diplomatiek vlak een efficiënte rol te spelen. Andere vraag is of democratie en islam wel compatibel zijn. De spanningen in het Midden-Oosten nemen toe en als men ervoor kiest in een aantal landen democratische verkiezingen te organiseren, dan komen wellicht fundamentalisten aan de macht.

Toch denkt Pollack dat een evolutie in de richting van democratie en so-ciale stabiliteit mogelijk is in het geopolitieke moeras van het Midden-Oosten. Maar dan moeten de VS stoppen met Russische roulette te spelen door allerlei repressieve regimes in de regio onvoorwaardelijk te steunen. Het beschermen van figuren als de sjah van Iran was daarvan het slechtste voorbeeld. De problemen die de VS nu in de regio kennen, heeft het land eigenlijk aan zichzelf te danken, zo schrijft Law- rence Freedman in A Choice of Enemies: America confronts the Middle East (Public Affairs, 2008, 624 blz, 30 euro). Mislukkingen (Irak) en halve successen (Camp David in 1978) zijn de oorzaak van de moeilijke situatie waarin de VS zich bevinden. Al benadrukt Freedman dat George W. Bush na 9/11 in een lastiger parket zat dan Franklin Roosevelt na de aanval op Pearl Harbour in 1941, want Bush kreeg te maken met een obscure vijand.

De ‘war on terror’ in Afghanistan had overigens gewonnen kunnen worden als Bush niet plots had beslist een front te openen in Irak. Volgens Ahmed Rashid in Descent Into Chaos: The United States and the Failure of Na-tion Builiding in Pakistan, Afghanistan and Central Asia (Allen Lane, 2008, 544 blz, 38 euro) hadden de VS op veel meer goodwill kunnen rekenen in de regio als ze zich hadden beperkt tot orde op zaken te stellen in Centraal-Azië. (T)

Copyright The Economist/bewerking Alain Mouton