De vruchten van Mandela

Onder het motto “Pluk geen vruchten van Apartheid” werd het Kaapse fruit jarenlang geweerd uit Nederlandse havens. Maar die periode is definitief voorbij. De Vlissingse haven kaapt een Zuidafrikaans kontrakt binnen voor de neus van Antwerpen.

De Zuidafrikaanse fruitdistributeur Capespan International besliste enkele weken geleden om een deel van zijn export via de haven van Vlissingen te laten verlopen. Het Zeeuwse havenstadje wil zo’n 90 miljoen gulden (1,6 miljard frank) investeren zodat het jaarlijks 250.000 ton Zuidafrikaans fruit kan opvangen.

In Antwerpen, de grootste fruithaven van Europa, lacht men groen. “Jarenlang mochten de Zuidafrikanen geen stap in Nederland zetten wegens het verzet van Den Haag tegen de apartheidspolitiek,” zegt een Antwerpse natiebaas. “De exporteurs van Kaaps fruit waren erg tevreden met Antwerpen. Maar wat zien we ? Nelson Mandela is amper aan de macht of hup : ze stappen voor een deel over naar de Nederlandse haven.”

Belgian New Fruit Wharf (BNFW) en Noord Natie, de belangrijkste Antwerpse behandelaars van bederfelijke goederen, onderhandelen momenteel met Capespan over hun toekomstige aktiviteiten. De minimuminzet : de 250.000 ton Capespan-fruit die beide ondernemingen jaarlijks voor hun rekening nemen. Verwacht wordt dat dit cijfer de volgende jaren met minstens de helft kan toenemen. De Zuidafrikaanse fruitgigant (een in 1994 opgerichte joint venture van de producenten Outspan International en Unifruco met een wereldomzet van 26 miljard frank) besliste immers onlangs om zijn Noordwesteuropese distributie in twee Benelux-havens te koncentreren. Vlissingen sleepte na amper twee weken onderhandelen als eerste een kontrakt in de wacht.

Voor Antwerpen liggen de zaken iets gevoeliger. “Antwerpen genoot én geniet onze voorkeur als belangrijkste Benelux-haven,” aldus Paul Brys, algemeen direkteur continental services van de Antwerpse Capespan-zetel. “Het is veruit de goedkoopste en meest efficiënte van de Benelux. Als Antwerpen in staat is zich in te passen in ons nieuwe distributiekoncept, rijst er geen enkel probleem.”

Capespan wil immers de kwaliteit van de volledige keten kontroleren : van de Zuidafrikaanse plantages tot bij de klant. “Nu stopt de kontrole op de kade,” aldus Brys. “Het gaat niet langer op dat Capespan miljoenen investeert om het fruit permanent koel te houden, als de goederen op de kade aan een temperatuur van 30 graden worden blootgesteld. Vandaar dat we zelf de opslag, verpakking én verdeling willen supervizeren in een nog op te richten distributiecentrum. Zoiets bestaat voor fruit nog nergens in Europa hoewel voor kiwi’s de start werd gegeven in Zeebrugge en levert voor de haven van Antwerpen extra toegevoegde waarde.”

De Antwerpse stouwers laten een andere klok horen. “Nieuw koncept ? Toegevoegde waarde ?” zo wordt er geschamperd. “Dat zijn mooie woorden die moeten verhullen dat Capespan onze job wil overnemen. Wij kunnen zonder probleem striktere kwaliteitsnormen hanteren. Maar dat heeft uiteraard een prijs.”

Eén van de pistes die Capespan met BNFW en Noord Natie bewandelt, is de oprichting van een gezamenlijke dochteronderneming als distributiecentrum. Gedacht wordt aan een lokatie in de oude havenzone (rond Metropolis). Zo’n joint venture is een manier om Capespan aan Antwerpen te verankeren. “Het gevaar dat we 250.000 ton Kaaps fruit verliezen, komt hard aan,” klinkt het bij een havenpatron. In totaal behandelt Antwerpen jaarlijks 1,65 miljoen ton bederfelijke goederen (grotendeels fruit).

ZEEUWSE VRIJBUITERS.

Het lijkt wel een strijd van David tegen Goliath.Capespan speelt Vlissingen uit tegen Antwerpen om betere voorwaarden te creëren. Brys (Capespan) : “Op termijn zullen Vlissingen en als de onderhandelingen slagen Antwerpen elk 250.000 ton Zuidafrikaans fruit ontvangen. Stijgt de export boven het half miljoen ton, zullen we één van de twee havens kiezen met de beste prijs/kwaliteit-verhouding.”

De ondernemingen Kloosterboer Vriesvemen, eigenaar van de opslagterminals op de kade van de Vlissingse Bijleveldhaven, distributeur Van Dijk Delft en Capespan investeren samen 30 miljoen gulden (540 miljoen frank) in een verpakkings- en distributiecentrum voor het Zuidafrikaanse fruit. Kloosterboer zelf legt een gelijkaardig bedrag op tafel voor een investering in een opslagterminal. De Vlissingse havenautoriteiten komen ook over de brug met 30 miljoen gulden om een bijkomende haven ( Westhofhaven gedoopt) uit te graven voor de Capespan-vrachten. De Zeeuwse gedeputeerde Daniel Bruinooge (PvdA), voorzitter van de Havengemeenschap Vlissingen, hoopt dat de investering 400 jobs creëert. “Kleine havens als de onze prikkelen de konkurrentie,” zegt hij. “Het houdt de grote neven, zoals Rotterdam en Antwerpen, wakker.”

Kloosterboer zal in de aanvangsfaze (tot de nieuwe haven, einde 1997, is voltooid) 100.000 ton Kaaps fruit voor zijn rekening nemen. “Deze hoeveelheid kan geleidelijk toenemen tot de verwachte 250.000 ton,” voorspelt topman Jack Kloosterboer, die vandaag 750.000 ton omzet in Vlissingen. “Het is de vraag of we meer dan dit pakket wel aankunnen. Wij zijn geen konkurrent van Antwerpen. Het is bijna onmogelijk om er klanten weg te halen. De Vlaamse reputatie op het vlak van de fruitverwerking kan niet stuk. Vlissingen speelt in de dynamische reservenploeg.”

HBR

JACK KLOOSTERBOER (KLOOSTERBOER VRIESVEMEN) Het is bijna onmogelijk fruitexporteurs weg te halen uit de Antwerpse haven. En toch deed hij het.