De provocatie van het VBO

Maar tegelijk schopt het VBO tegen de schenen van de andere sociale partners. …

Maar tegelijk schopt het VBO tegen de schenen van de andere sociale partners. Op hen werkt het idee van de rechtspersoonlijkheid als een rode lap op een stier. Dat weten de werkgevers maar al te goed en het klinkt dan ook weinig overtuigend wanneer het VBO zegt te hopen dat “de anderen zullen volgen”. Het voorstel heeft dan ook veel weg van een provocatie. Het is trouwens niet de eerste keer dat het VBO pleit voor een juridische verantwoordelijkheid van de vakorganisaties. In 1984, 1988 en 1994 deed het al een gelijkaardige oproep.

Zonder succes uiteraard, want de vakbonden hebben zich altijd verzet tegen het aannemen van rechtspersoonlijkheid. De overheid wilde trouwens evenmin volgen. Dat zal in de toekomst niet veranderen. Bij volle rechtspersoonlijkheid kunnen vakbonden aansprakelijk worden gesteld, waardoor bedrijven bij elke vakbondsactie schadeclaims kunnen indienen. De bonden ACV en ABVV verwijzen dan steevast naar Nederland en Frankrijk, waar vakbonden wel rechtspersoonlijkheid hebben en dus minder geneigd zijn om tot actie over te gaan.

De waarheid gebiedt echter te zeggen dat internationale vergelijkingen maar ten dele opgaan. In ons land zijn de sociale verhoudingen nu eenmaal geïnstitutionaliseerd en regelen vakbonden en werkgeversorganisaties zoveel mogelijk zelf. Bij onze noorderburen bestaat er een grotere interventie van de overheid, staan vakbonden traditioneel minder sterk en is het normaal dat conflicten via de rechtbank worden beslecht.

Daarnaast beklemtonen de Belgische vakbonden dat ze al rechtspersoonlijkheid hebben voor alles wat de uitbetaling van werkloosheidsvergoedingen aangaat. Ze vertellen er echter niet bij dat er een grote onduidelijkheid bestaat over hoe dat boekhoudkundig wordt geregeld. ACV en ABVV zijn enerzijds een ledenorganisatie en anderzijds een dienstverlener, toch twee duidelijk van elkaar te scheiden functies. Van dat onderscheid merkt de buitenwereld echter weinig. De vakbonden hebben af en toe wel laten blijken een voorstander te zijn van een gescheiden boekhouding, maar daar is voorlopig niets van in huis gekomen.

Als de werkgevers willen dat alles open en bloot wordt bekendgemaakt, zullen ze dus nog veel overtuigingskracht aan de dag moeten leggen. Ze moeten trouwens ook goed weten dat ze dan met vuur spelen. Herhaaldelijk is er door academici voor gewaarschuwd dat rechtspersoonlijkheid voor vakbonden een stijlbreuk zou betekenen met het Belgisch overlegmodel. Dan zullen we hier in toenemende mate met een juridisering van het sociaal overleg te maken hebben en een ondermijning van de sociale vrede. De vraag is of de werkgevers dat wel willen.

Alain Mouton