De polsslag van de kunst- en antiekmarkt

Maart is een maand die door de kunst- en antiekliefhebbers nauwlettend in het oog wordt gehouden, want dan wordt TEFAF georganiseerd, de belangrijkste kunst- en antiekbeurs ter wereld.

In Maastricht kunt u dezer dagen zelfs Albert Frère of Bill Gates tegen het lijf lopen, want het kruim van de verzamelaars geeft er acte de présence. Dat juist dit provinciestadje het prestigieuze evenement herbergt, is niet aan het toeval te wijten, want er werd lang aan de weg getimmerd. De editie 2010 telt niet minder dan 263 deelnemers uit 17 landen. Ze brengen 30.000 kunstobjecten mee, variërend van stukken uit de klassieke oudheid tot hedendaagse kunst. Er worden bijna jaarlijks nieuwe initiatieven ontwikkeld. Vorig jaar groeide de nieuwe sectie TEFAF Design uit tot een voltreffer en dit jaar wordt de divisie Works on Paper boven de doopvont gehouden.

Grijpen de gefortuneerde verzamelaars meer of minder dan vroeger naar kunst als alternatieve belegging? De meningen zijn verdeeld. Daarom peilden we bij de Brit Johnny Van Haeften, de belangrijkste handelaar ter wereld in de niche van de oude meesters, naar de atmosfeer op de kunstmarkt.

CASH. Hoe gedraagt de kunst- en antiekmarkt zich?

JOHNNY VAN HAEFTEN. De kunstmarkt laat een bijzonder robuust verloop zien. Door de combinatie van de lage rente, de onbetrouwbare aandelenmarkten en de schommelende wisselkoersen is kunst een alternatieve beleggingsvorm geworden, die uitmunt door stabiliteit en die in het verleden goede prestaties heeft neergezet. Daarbij spelen de schaarsheid van het aanbod, de sterke vraag en het bewezen trackrecord een rol.

Hoe verlopen de zaken in de niche van de oude meesters?

VAN HAEFTEN. Al het voorgaande gaat ook voor de oude meesters op. Een bijkomend voordeel is dat de waarde van schilderijen van oude meesters in het algemeen, en Nederlandse en Vlaamse doeken in het bijzonder, de laatste 400 jaar is toegenomen. Paradoxaal kunnen we stellen dat ze in crisistijden worden gezien als een soort veilige haven tegen economische onrust.

Welke invloed heeft de beurscrash van 2008 op de kunstmarkt gehad?

VAN HAEFTEN. Terwijl bijna iedereen vreesde dat de peripetieën van de aandelenmarkten het einde van de kunstmarkt zouden inluiden, gebeurde net het omgekeerde. Er zijn meer mensen dan vroeger die kunst als alternatieve belegging beginnen te kopen. Daarbij moet ik de interessante kanttekening maken dat veel verzamelaars die eerst hedendaagse kunst kochten, nu kiezen voor de veilige haven die de schilderijen van oude meesters bieden.

Kunt u wat goede raad geven voor mensen die kunst willen kopen?

VAN HAEFTEN. De beste raad die ik kan geven op het gebied van het beleggen in kunst, is alleen die werken te kopen waarvan u houdt en waarmee u kunt leven. Laat u adviseren door een gereputeerde handelaar, een adviseur of een betrouwbaar veilinghuis en koop de beste kwaliteit, conditie en meester die u zich kunt veroorloven. Het is ook belangrijk om kunst niet volledig als een investering te zien. Het moet iets zijn dat u plezier geeft en geldelijk voordeel moet eerder toevallig komen dan als een bewuste strategie.

Nieuw bloed

De bekende Belgische kunsthandelaar Patrick Derom uit Brussel behoort tot de nieuwe deelnemers die de sectie Works on Paper kleur geeft. We vroegen hem naar de reden voor zijn deelname.

PATRICK DEROM. Met onze galerij hebben we aan heel wat beurzen deelgenomen, maar ik ben nooit een beursfanaat geweest. De laatste tien jaar hebben we onze participaties afgebouwd om een meer persoonlijk contact te hebben met onze klanten, onder wie veel institutionele klanten en musea. Ik ben van mening dat er te veel beurzen zijn, maar wanneer je wordt uitgenodigd voor de belangrijkste beurs ter wereld, kan je die uitnodiging moeilijk afslaan. Voor de kopers hebben beurzen als TEFAF het voordeel dat ze op enkele uren tijd het aanbod van de diverse stands kunnen vergelijken.

Hoe gedraagt de kunstmarkt zich momenteel?

DEROM. Iedereen weet dat er een banken- en beurzencrisis is geweest in 2008, maar de kunst- en antiekmarkt heeft zich in 2009 en 2010 verrassend goed gedragen. Toch merk ik een nieuw gedragsfenomeen op bij verzamelaars: ze spelen op zeker. Ze richten zich op zekere waarden, zoals oude kunst en moderne klassieken. Daarbij laten ze echt jonge hedendaagse kunst links liggen.

Hoe is de trend bij de moderne klassieken die u vertegenwoordigt?

DEROM. De belangstelling blijft groot, want deze kunstenaars bieden de zekerheid waarnaar de kopers op zoek zijn. Toch speelt kwaliteit een hoofdrol. De verzamelaars kopen alleen wanneer ze zeker zijn van de kwaliteit en het minste probleem kan een reden zijn om een kunstwerk niet te kopen.

Waarop moeten potentiële kopers letten bij de aankoop van een kunstwerk?

DEROM. Door de wol geverfde kopers weten waarop ze moeten letten, maar aan nieuwkomers geef ik de raad zich goed te laten adviseren. Wie ziek is, gaat ook naar een dokter en wie een juridisch probleem heeft, schakelt een advocaat in. Let bij de aankoop van een kunstwerk onder andere op de staat van bewaring en de periode waarin het tot stand kwam, want bepaalde periodes zijn meer gegeerd dan andere, en het feit of het lang op de markt is of niet, speelt ook een rol. Ook de kwaliteit is van groot belang.

Hebt u een primeur voor ons?

DEROM. Op TEFAF stel ik een belangrijk werk van de Belgische symbolist Jean Delville (1867-1953) voor, dat La Méduse heet en uit 1893 dateert. We wisten van het bestaan van het werk af omdat de kunstenaar een lijst van zijn oeuvre bijhield, maar bijna niemand heeft dit schilderij ooit gezien. Wie dertig jaar geleden aanwezig was op de tentoonstelling van Sotheby’s voor het werk werd verkocht, kon het gezien hebben.

Toppers

Maastricht staat bekend voor de topwerken die er worden aangeboden. Tot een van de absolute uitschieters behoort Deux Femmes, een olie op doek van Paul Gauguin uit 1902, te bewonderen op de stand van de Londense kunsthandelaar Dickinson. Met een vraagprijs van 18 miljoen euro is dit werk niet voor iedereen weggelegd, maar het is wel museumkwaliteit. Het werk beschikt over een schitterende pedigree. Gauguin schilderde dit late Tahitiaanse doek in een laatste creatieve opleving een jaar voor zijn dood, nadat hij zich had teruggetrokken op een afgelegen eiland in de Stille Zuidzee. Het werk wordt voor het eerst genoemd in de collectie van de succesvolle Nederlandse zakenman M.P. Voûte. Nu wordt het te koop aangeboden door Dickinson in opdracht van een belangrijke Engelse privéverzamelaar, die het doek vier jaar geleden op een veiling kocht. Bij de sectie TEFAF Design kunt u terecht voor een set meubelen van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright, een unieke sculptuur van Gio Ponti, een zeldzame stoel van Le Corbusier en meubelen gemaakt door Otto Wagner, medeoprichter van de Wiener Secession voor zijn eigen appartement. Het kan ook goedkoper. Voor een 16-bladig schetsboekje van Pablo Picasso uit 1904-1905, dat de kunstenaar vooral gebruikte voor het schilderij Famille de Saltimbanques, kunt u terecht bij Emanuel von Baeyer (Londen). Breng wel 72.000 euro mee. (C)

Door Etienne Langerwerf

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content