‘De opportuniteit heeft mij gevonden’

Op 1 oktober zal Lieve Mostrey voor het eerst in 27 jaar niet meer bij Fortis werken. Dan wordt ze lid van het management committee van Euroclear. De topvrouw blikt vooruit in een exclusief interview.

Terugblikken op de crisis wil Lieve Mostrey liever niet. En ze durft geen uitspraken te doen over ‘De kloof’, het nieuwe boek van voormalig Trends-hoofdredacteur Piet Depuydt dat de op- en neergang van Fortis beschrijft. Na liefst 27 jaar dienst in het Fortis-huis neemt Lieve Mostrey afscheid van de bankgroep. De nuchtere Brugse trekt een gezicht alsof ze vindt dat daar ongelooflijk veel poeha over wordt gemaakt. Bespiegelingen over haar carrière tot hiertoe? Speciale momenten? “Tja. In 27 jaar tijd zijn er véél speciale momenten.” Bij haar nieuwe werkgever wordt Mostrey verantwoordelijk voor alle technologische en operationele aspecten van de groep, die 60 procent van de beurstransacties in Europa afhandelt en klanten heeft in 90 landen. “Eigenlijk vallen mijn nieuwe verantwoordelijkheden heel goed te vergelijken met mijn werk van de jongste maanden bij BNP Paribas Fortis. De Operations ( de softwarematige verwerking van alle transacties die de klanten doen, nvdr.), het hele IT-gebeuren en de interne dienstverlening. Alleen is het relatieve belang van die activiteiten bij Euroclear veel groter. Euroclear is het grootste settlementhuis voor grensoverschrijdende effectenhandel. Ik zal er aan het hoofd staan van ongeveer de helft van de 4000 werknemers. En dat beschouw ik als een uitdaging.”

TRENDS. Wat waren de interne reacties bij BNP Paribas Fortis toen u uw vertrek aankondigde?

LIEVE MOSTREY (EUROCLEAR). “Na 27 jaar dienst wordt niet echt verwacht dat je weggaat. Van een vrouw zelfs nog minder dan van een man, denk ik soms. De loyauteit van vrouwen beschouwen bedrijven als een zekerheid. Ook bij BNP Paribas Fortis had niemand mijn vertrek zien aankomen, maar er is begrip voor mijn keuze. En uiteraard zal ik mijn vroegere collega’s hard missen. Na 27 jaar zijn sommigen bijna familie geworden. Maar ik ben er zeker van dat ik bij mijn nieuwe werkgever nieuwe mensen ga leren kennen en dat ik die zeker ga appreciëren.”

In eerdere artikels over uw overstap wordt de link gelegd met uw vermeende ambities om de Fransman Jean-Laurent Bonnafé op te volgen als CEO van BNP Paribas Fortis.

MOSTREY. “Ik denk dat dat gewoon een techniek is van bepaalde journalisten. Ze hopen een grote vis te vangen door een klein visje uit te gooien. Dat ik meneer Bonnafé zou opvolgen, is zelfs nooit ter sprake gekomen. Dat journalisten nu plots aan mij denken, is natuurlijk flatterend, maar u moet daar vooral niks achter zoeken.”

Wat waren dan de overwegingen die meespeelden om de overstap naar Euroclear te maken?

MOSTREY. “Het Europa van de finan-ciële markten is in volle uitbouw en mijn nieuwe verantwoordelijkheden spelen daar een grote rol in. Bovendien kenden ze mij al bij Euroclear, aangezien ik daar al jaren bestuurder ben. Ik wist natuurlijk dat er een vacuüm ontstaan was op managementniveau, maar dat de directie aan mij dacht, was toch een aangename verrassing. De opportuniteit heeft mij gevonden, zeg ik. Maar ik ben zeker niet over één nacht ijs gegaan. Toch beschouw ik dit als een mooi moment voor een serieuze verandering in mijn carrière. Ik ben 50, ziet u.”

De integratie van de vroegere Fortis Bank en BNP Paribas is volop aan de gang. Uitsluitsel over wat er daarna met het Belgische management zal gebeuren, is er nog niet. Speelde die onzekerheid mee om de overstap naar Euroclear te wagen?

MOSTREY. “Laat mij heel duidelijk wezen: ik had het volste vertrouwen in mijn toekomst bij BNP Paribas Fortis. De directie, zowel in Brussel als in Parijs, is daar altijd heel duidelijk over geweest. Het klopt wel dat er nog heel veel werk is met de integratie. Maar het is niet zo dat ik daarom dacht: oei oei, wat gaat er nu met mij gebeuren?”

De toplui van BNP Paribas Fortis beschouwen uw laatste verantwoordelijkheden als de spil tussen de fusie van de vroegere Fortis Bank en BNP Paribas. Waarom precies?

MOSTREY. “IT en Operations, dat noem ik the engine inside. Die activiteiten zijn misschien minder zichtbaar voor de buitenwereld, maar ze vormen een belangrijke motor om de onderneming te doen draaien. Ook een integratie houdt belangrijke IT-projecten in. En die zijn niet van de poes. De bank moet blijven draaien terwijl de veranderingen worden doorgevoerd. Sommige mensen vergelijken dat met het vervangen van de motor van een vliegtuig in volle vlucht. De passagiers aanvaarden niet dat die motor sputtert. Ik mag zeggen dat de uitdaging bij BNP Paribas Fortis niet min is: er lopen 1200 grote projecten. Dat staat voor 700.000 mandagen IT-werk. Dat is gigantisch, maar het werk zit op schema. Tegen eind 2011 zou de integratie voltooid moeten zijn.”

Welke uitdagingen liggen bij Euroclear op uw pad?

MOSTREY. “De grensoverschrijdende aandelentransacties verlopen bijlange nog niet zo kostenefficiënt en zo snel als op nationaal niveau. Europa staat daarin minder sterk dan voor pakweg betalingen, waarvoor SEPA al werd gecreëerd – de eengemaakte Europese betaalruimte. Er is dus nog werk aan de winkel, en Euroclear is een belangrijke speler om daaraan mee te doen. Dat wordt zeker een uitdaging.”

Hoe blikt u terug op de crisis? Het is nu ongeveer twee jaar geleden dat Fortis ei zo na de afgrond in tuimelde.

MOSTREY. (zucht) “U hoort mij zeker niet zeggen dat de financiële sector geen fouten gemaakt heeft. Maar voor een wijze en genuanceerde terugblik is de tijd nog niet rijp. Zolang de emoties de bovenhand nemen, is dat zelfs onmogelijk.”

In oktober 2008 – toen de crisis bij Fortis in alle hevigheid toesloeg – werd het Grote Gelddebat uitgezonden op VTM. De toplui van KBC en Dexia waren aanwezig, maar Filip Dierckx van Fortis was nergens te bespeuren. U moest opdraven.

MOSTREY. “Dat debat kwam op een moment waarop de belasting heel zwaar was voor het voltallige management van Fortis. Iedereen had hier twee volle agenda’s, toen. We hebben daarom besloten om voor elkaar in te springen, en het was mijn rol om naar VTM te gaan.”

U hebt uw verantwoordelijkheid opgenomen?

MOSTREY. “Niet omdat de andere managers dat niet zouden hebben gedaan. Die indruk wil ik zeker niet wekken.”

Heeft u – als lid van het management committee van Fortis – soms een probleem gehad met de risicocultuur van de groep, in de aanloop naar de crisis?

MOSTREY. “Je kunt de situatie bij Fortis totaal niet vergelijken met wat pakweg Fabrice Tourre deed bij Goldman Sachs (Tourre was een van de wonderboys van Goldman Sachs, die zich bezighield met het in elkaar steken en aan de man brengen van synthetische CDO’s, nvdr). Hij was zich bewust van de mogelijke gevolgen van zijn acties. Bij Fortis daarentegen was er geen kwaadwilligheid in het spel. Ik denk dat de crisis bij de Belgische banken op een veel meer indirecte manier heeft toegeslagen. Het sneeuwbaleffect hebben we inderdaad niet zien afkomen. Maar zeggen dat we ons te ver geriskeerd hebben? Nee, dat niet.”

Vrouwen zijn nog altijd dun gezaaid aan de top. Hoe komt dat?

MOSTREY. “Ik ben ervan overtuigd dat geen enkele discriminatie van vrouwen bewust gebeurt. Ik geloof wel dat er onbewuste mechanismen spelen die het hen moeilijker maken. De meeste hr-modellen stipuleren bijvoorbeeld dat je je zelf kandidaat moet stellen voor topvacatures. Die reflex hebben vrouwen veel minder dan mannen. Als een man 60 procent van de vereiste jobkwalificaties heeft, vindt hij al dat hij in aanmerking komt. Een vrouw denkt: als ik niet aan 100 procent raak, zal ik het niet kunnen.”

Kan een goeie mentor het verschil maken?

MOSTREY. “Ik heb een paar keer een baas gehad die veel opener stond voor vrouwelijke waarden, en die ook aanmoedigde. Ik heb ook een aantal keer feedback gehad, zowel van managers als van hr-managers. Dat heeft me zeker geholpen om me zekerder te voelen in mijn carrière.”

Soms lijkt het alsof topvrouwen alles hebben: een schitterende carrière, een leuk gezin en vrije tijd om te sporten. Bovenmenselijk bijna. Schrikt dat ambitieuze vrouwen af?

MOSTREY.”Een vrouwennetwerk is de aangewezen plaats om zulke zaken te demystifiëren. Het is belangrijk om van vrouw tot vrouw te kunnen spreken. Ook over praktische zaken. Wat doe je met kinderen bijvoorbeeld, als je een carrière wil uitbouwen?”

Wat is voor u de ultieme combinatieformule gebleken?

MOSTREY. “Goh! De jaren dat je kinderen nog klein zijn, moet je bekijken als een langetermijninvestering, niet als recurrente kosten. Ik bedoel dat je er in die periode veel geld voor over moet hebben om je te laten bijstaan, zodat het draaglijk blijft. Niet meer zelf strijken en zo. Je moet daar een filosofie over hebben. Als je een goed plan uitwerkt, en voor jezelf uitmaakt dat je dertig jaar wilt kunnen genieten van de combinatie tussen werk en privéleven, dan zet dat de dingen in een totaal ander perspectief.”

Het cliché wil dat slechts één helft van een koppel een carrière kan opbouwen, en dat de andere helft zich moet ‘opofferen’ voor de kinderen. U en uw man weerleggen dat cliché.

MOSTREY. “Jaja. Het is een keuze die je maakt, en waarbij je je goed moet voelen. Het blijft moeilijk natuurlijk; we moeten daar nu ook niet naïef over doen. Maar het is haalbaar.”

Celine De Coster, Fotografie Kristof Vrancken

“Dat ik meneer Bonnafé zou opvolgen bij BNP Paribas Fortis, is nooit ter sprake gekomen. Dat journalisten nu plots aan mij denken, is flatterend natuurlijk”