De marathon

Kris Peeters nam voor het eerst deel aan grote onderhandelingen. Eerst het Vlaamse banenplan, dan het federale Toekomstcontract. Een dagboek van de nieuwe NCMV-topman dat een tip oplicht van de geheimen van de onderhandeling.

K ris Peeters haalt een rood boekje boven. Later wordt het stof voor historici of schrijvers type Hugo De Ridder die een boek willen maken over het sociaal overleg. Nauwgezet heeft de NCMV-secretaris-generaal nota’s gemaakt van alle vergaderingen die plaats hebben gevonden voor de totstandkoming van het Toekomstcontract.

Kris Peeters kreeg dit jaar zijn vuurdoop. De opvolger van Petrus Thys, een oude rat in het sociaal overleg, kreeg eerst het Vlaams banenplan voorgeschoteld en dan het federale Toekomstcontract. Twee lange processies die uitmondden op een finale nachtelijke onderhandeling. De Vlamingen hielden het tot half vier ‘s nachts uit in restaurant Tivoli in Mechelen (u weet wel, waar Luc Van den Brande woont), de “federalen” gingen nog vier uur langer door in Hertoginnedal.

Kris Peeters is natuurlijk geen neofiet. Als vroegere directeur van de NCMV-studiedienst was hij al betrokken bij de vorige interprofessionele onderhandelingen, maar dan als deskundige, niet als onderhandelaar. Ook dat was al meteen een harde leerschool. Peeters : “Petrus Thys vroeg mij mee omdat ook de deskundigen aanwezig moesten zijn. Ik belde om 18 uur naar huis dat ik om 20 u zou thuis zijn. Maar er werd onverwacht meteen doorvergaderd. Het werd 6 u.30. Mijn vrouw had de rijkswacht gemeld dat ik spoorloos verdwenen was. Dat was het eerste contact met het federale overleg.”

De techniek van de marathonzittingen blijft succesvol. Ook al werd vroeger wel eens beweerd dat de Vlamingen gebroken hadden met die verfoeilijke federale gewoonte. “Als de thema’s ernstig worden, dan kom je er niet op een paar uren uit,” slaat Kris Peeters die vroegere Vlaamse hoop aan diggelen.

Voor het Toekomstcontract waren er drie soorten onderhandelingen. De bilaterale tussen regering en de verschillende partners afzonderlijk, de tripartite (regering en sociale partners samen), en de zogenaamde Groep van 10. Deze groep is het hart van het Belgische sociaal overleg. Hij bestaat momenteel uit Tony Vandeputte en Wilfried Beirnaert (VBO), Michel Nollet en Mia De Vits (ABVV), Willy Peirens en Josly Piette (ACV), Guy Haaze (ACLVB), Roger Menée (UCM), Kris Peeters (NCMV) en Noël Devisch (Boerenbond). De VBO-voorzitter ( Georges Jacobs) is als elfde lid de voorzitter van de Groep van Tien. “Het succes kwam dankzij het tripartite-overleg,” zegt Kris Peeters. “De sociale partners alleen hadden het niet gered. De beslissende rol werd op Vlaams niveau gespeeld door Luc Van den Brande, federaal door Jean-Luc Dehaene.”

5 FEBRUARI.

De Groep van Tien. De vergaderingen van deze groep gaan steeds door op het VBO, iedere organisatie heeft er zijn vaste stoel. Ik moest dus niet zoeken. Maar elke vergadering heeft zijn eigen cultuur. Het is niet eenvoudig om onmiddellijk zware tussenkomsten te doen.

Ik werd echter onmiddellijk zelf het onderwerp van discussie. Het NCMV wou op een persconferentie zijn visie op het banenoverleg naar buiten brengen. De anderen waren daar tegen, het overleg moest vertrouwelijk blijven. De sfeer was : “Jij als nieuweling moet je aan de code houden”. Maar wij hebben op 9 februari tóch onze persconferentie gegeven.

12 FEBRUARI.

Tripartite-overleg, aflevering 1. Dit was een eerste kennismaking. Iedereen gaf te kennen dat men het nut van een Toekomstcontract zag zitten.

14 FEBRUARI.

Groep van 10. Een eerste uitwisseling van ideeën. Je hebt tijdens zulke onderhandelingen een grote dossierkennis nodig. Het gaat er immers zeer technisch aan toe.

16 FEBRUARI.

Tripartite-overleg, aflevering 2. Jean-Luc Dehaene had al diverse bilaterale gesprekken achter de rug. Hij had daaruit vijf thema’s gedistilleerd. Daar werd op gereageerd en er werd een eerste tekst gemaakt. Die is aan de pers voorgesteld.

De teksten worden geschreven door Paul Martens, kabinetschef van Dehaene, of door Dehaene zelf. Dat is een zeer zwaar en belangrijk werk. Want als er iets in een tekst staat, en je wil het eruit, dan moet je een prijs betalen of zwaar kunnen lobbyen in de bilaterale onderhandelingen.

Het kader van zulke onderhandelingen is vrij sterk gebetonneerd. Je hebt teksten per thema. Elke tekst wordt gedateerd, uur inbegrepen, omdat je soms verschillende versies per dag hebt. Zoals een mozaïek worden al die teksten op het laatste moment in elkaar geschoven.

27 FEBRUARI.

Groep van 10. De vraag was of iedereen nog verder wilde meewerken. Op deze vergaderingen herhaalden sommige partners steeds dezelfde punten, los van het geheel, vastberaden, als een plaat die steeds maar opnieuw wordt opgezet. Een techniek die soms lonend kan zijn. Anderen, zoals wij, opteren ervoor steeds vanuit een samenhangende visie te praten.

4 MAART.

Tripartite-overleg, aflevering 3. De gesprekken werden verdergezet. In heel deze procedure moet je regelmatig terugplooien op de eigen achterban. We hebben vier keer onze algemene raad samengeroepen.

7 MAART.

Groep van Tien. De posities worden verder afgetast.

18 MAART.

Groep van Tien en Tripartite-overleg, aflevering 4. Telkens vrij korte vergaderingen waar geen grote vooruitgang wordt geboekt.

20 MAART.

Vergadering bij Miet Smet die zich geroepen voelde om te polsen wat de mogelijkheden waren voor arbeidsherverdeling. Dat was een rare vergadering. Terwijl er bilaterale gesprekken liepen, wou niemand in zijn kaarten laten kijken.

27 MAART.

Tripartite-overleg, aflevering 5. Opnieuw eerst een toelichting van Jean-Luc Dehaene, reacties van iedereen, gevolgd door het opstellen van een nieuwe tekst.

1 APRIL.

Miet Smet roept de sociale partners bijeen in verband met een toekomstige rondetafel over zwartwerk. Een eigenaardige zaak, want zwartwerk was een belangrijk thema van de onderhandelingen.

3 APRIL.

Tripartite-overleg, aflevering 6. Eerst werd in de voormiddag vergaderd, dan opnieuw vanaf 18 uur. Je voelde dat de turbo werd opgezet. Toen zijn de echte knelpunten duidelijk geworden. Er is lang rond de hete brij gedraaid, maar dat is traditioneel zo. Hoofdproblemen waren de relatie loonnorm – werkgelegenheidsgarantie, en de rechten op loopbaanonderbreking en deeltijds werk tegenover flexibiliteit.

17 APRIL.

Tripartite-overleg, aflevering 7. Slechts enkele dagen vooraf werd duidelijk dat dit de laatste zitting zou worden. Om 14 u.30 werd gestart. Om 21 uur werd onderbroken voor een maaltijd : américain met frietjes. Bij het laatste interprofessioneel overleg moesten de partners hun akkoord met de regering bespreken. Er was enkel koffie. Om 11 uur ‘s avonds is VBO-voorzitter Jacobs daarover erg kwaad geworden. Op dat moment moest Dehaene een uurtje weg om ergens een speech te houden. De ministers zeiden dat zij bij Dehaene nooit eten kregen. Er werden toen pizza’s besteld. Vandaar de naam, de pizza night.

Nu was er niet alleen om negen uur américain. Om 1 uur werd gestopt voor ajuinsoep. Op twee korte onderbrekingen na, werd doorvergaderd tot 7 u.30 ‘s morgens.

Koffie werd gebracht per kopje, ik denk maximaal een tiental keer. Normaal drink ik meer. Er was ook tomatensap en fruitsap : rood en geel. Sommige ministers dronken thee. Er werd niet gerookt. Enkel De Galan en Jacobs hebben tijdens de twee onderbrekingen buiten gerookt.

Om 6 uur ‘s morgens waren er nog bepaalde knelpunten. Dehaene is dan opnieuw afzonderlijk gaan praten met de verschillende partijen. Bij alle bilaterale gesprekken zitten VBO en NCMV overigens apart.

Het ging om de 38 uur, Maribel, en het brugpensioen voor de bouw. Om 7 u.15 was er witte rook. Je moet dan tot op het laatste moment alert zijn. In de laatste lezing van de tekst werden nog fundamentele opmerkingen gemaakt. Wat het recht op loopbaanonderbreking betreft, stond er in de tekst dat er rekening moet worden gehouden met de dimensie van de onderneming. Dat is zeer belangrijk voor ons. Maar toen werd gevraagd waarom dat er moest staan ? Er werd beslist eraan toe te voegen “daar waar nodig”. Probleem van de baan.

Zo’n nacht gaat relatief snel vooruit. Je bent niet helemaal van de plank. Als de “platen” worden opgezet en je hoort de grote retorieken, dan kan je even wat minder aandachtig zijn. Op andere momenten moet je scherp staan. Zo werd beslist dat winstparticipatie kan als er een sectoriële en een bedrijfs-CAO is en het paritair comité toestemt. Wij merkten op dat op die manier winstparticipatie onmogelijk is voor kmo’s. Van syndicale zijde werd geantwoord dat het wel kon als we de vakbonden in de kmo toelieten. Als je dan niet onmiddellijk een concreet tegenvoorstel doet, ben je vertrokken voor die discussie en weet je niet waar je eindigt.

Tijdens de onderbrekingen kan je met de andere partijen praten. Zo kan je soms een kaap nemen. De handelscheque bijvoorbeeld was ons voorstel. In de begintekst was opgenomen dat dit systeem onderzocht zou worden. Door onze focus daarop was het echter moeilijk om dat daarin te houden. Het zou te duidelijk zijn dat het NCMV zijn slag had thuisgehaald. Maar als de anderen dat eruit willen, moeten ze daarvoor een prijs betalen. Je moet dus steeds proberen zoveel mogelijk ijzers in het vuur te hebben. Om drie uur ‘s nachts kwamen de vragen. Moet dat, een handelscheque ? Hoe werkt dat ? Wij hadden het systeem vooraf zeer grondig uitgelegd. Miet Smet heeft dan gezegd dat ze het een interessant voorstel vond. Zo is het erin gebleven.

THE DAY AFTER.

Toen de vergadering om 7 u.30 afgelopen was, ben ik naar huis gereden en heb me verfrist. Om 10 uur was ik terug op de NCMV-hoofdzetel en heb ik een kleine vergadering gehad met onze voorzitter, Petrus Thys. Om 12 uur was er persconferentie bij de premier. In de namidag moest ik in Gent op Technoland een speech houden over kmo-productvernieuwing. Om 10 of 11 uur ‘s avonds ben ik gaan slapen.

GUIDO MUELENAER

KRIS PEETERS (NCMV) Zelfs om 7 uur ‘s morgens bij de finale tekstlezing worden nog fundamentele opmerkingen gemaakt. Dan moet je alert zijn.

PERSCONFERENTIE TOEKOMSTCONTRACT Moe, maar tevreden. België heeft een (ontwerp van) Toekomstcontract. Maar zijn de sociale partners sterk genoeg om er verdere inhoud aan te geven ?