De lessen van een autoritaire staat

De Wereldgezondheidsorganisatie is onder de indruk van de manier waarop Singapore de uitbraak van het coronavirus covid-19 heeft aangepakt. De stadstaat is een schiereiland en wordt met ijzeren hand geregeerd. Toch kunnen de westerse democratieën lessen trekken uit de strategie van Singapore om het virus in de kiem te smoren, vinden Belgische expats in Singapore.

De meeste Belgen kennen Singapore als een politiestaat waar de doodstraf staat op drugsdelicten en mensen boetes van duizenden euro’s riskeren als ze kauwgom of een sigarettenpeuk op straat gooien. Bedrijven kennen het schiereiland ook als een internationale hub van waaruit ze gemakkelijk lijntjes kunnen uitwerpen naar landen als China, Thailand, Indonesië en de Filipijnen. Trends sprak met een vermogensbeheerder, een dokter, een Belgische CEO voor Azië van een westers industrieel bedrijf, een advocaat, twee ondernemers en een handelsattaché die in Singapore actief zijn. Ze zijn allemaal, net zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), onder de indruk van de bestrijding van het coronavirus door Singapore.

Ruim twee maanden nadat de eerste besmetting er is vastgesteld, telt het land slechts enkele honderden besmettingen, en tot eind vorige week nog geen enkele dode. Nu zijn er dat enkele. Ongeveer de helft van de besmette personen is weer genezen. Toch blijft het hele land hyperalert. “Ze denken hier altijd vooruit”, zegt Gino Delaere, die sinds 2013 de vermogensbeheerder Econopolis in Singapore vertegenwoordigt. Donderdag kreeg hij een gratis bus ontsmettende handgel in zijn bus.

Amper één week nadat de eerste besmetting werd vastgesteld, stuurde de overheid een gids van 30 pagina’s naar bedrijven met tips en richtlijnen om de continuïteit te garanderen. Singapore raadt bijvoorbeeld aan in split teams te werken. “Dat betekent een team opsplitsen en mensen op verschillende plaatsen laten werken, zodat er altijd een back-up is”, legt Delaere uit.

Traceren

“Zodra de ernst van de situatie in januari duidelijk was, werd in Singapore uitgebreid getest. Bij ieder covid-19-geval werden de recente contacten en verplaatsingen in kaart gebracht en opgevolgd. Al die mensen werden thuis in quarantaine gezet”, vertelt Ralph Moreau, technologieattaché voor Flanders Investment & Trade in Singapore.

De Singaporese overheid rust niet op haar lauweren. Het land ervaart sinds vorige week een nieuwe golf besmettingen en lanceerde vrijdag een nieuwe app, TraceTogether. De bedoeling is dat zo veel mogelijk mensen zich vrijwillig registreren en meteen doorgeven als ze denken dat ze besmet zijn. De locatiedata worden niet opgeslagen, belooft de overheid, maar wel gebruikt om mogelijke besmettingen via contacten op te sporen. “De app brengt alle personen in kaart die zich meer dan 30 minuten binnen een afstand van 2 meter van een patiënt hebben bevonden”, zegt Moreau.

Sommige aspecten van de aanpak van Singapore kunnen of willen we in België niet kopiëren.”Hier hangen overal camera’s. Dat is ondenkbaar in België”, zegt Els Van Poucke, advocaat bij Luther Rechtsanwaltsgesellschaft. Toch kunnen we uit veel zaken die Singapore doet, lessen trekken voor deze pandemie en toekomstige epidemieën.

Controleren

Singapore laat voorlopig geen toeristen meer toe. Inwoners en permanent residents die uit het buitenland naar de stadstaat terugkeren, moeten twee weken in hun huis in quarantaine te blijven. “En in Singapore betekent dat ook echt in je huis blijven”, zegt Van Poucke. Ralph Moreau legt uit hoe de controle gebeurt. “Een team van de volksgezondheid en de politie komt je huis controleren. Vervolgens worden foto’s genomen van meubelen of kunstvoorwerpen. Meermaals per dag mag je je daarna aan een videocall verwachten, van dezelfde mensen die je vragen te poseren voor die voorwerpen.”

“Wie zich niet aan de quarantaine houdt, wacht een boete van 10.000 Singaporese dollar (7000 euro) en/of een gevangenisstraf tot zes maanden. Buitenlanders kunnen hun verblijfsvergunning verliezen. Voor werkgevers die nalatig zijn, dreigen boetes of een verbod op het inhuren van personeel”, vervolgt Moreau.

De autoritaire overheid is één kant van het verhaal. “In Azië heerst een andere cultuur dan in Europa. Het algemeen belang wordt in Singapore en in heel Azië vaker boven het eigenbelang geplaatst dan in België”, vindt Van Poucke. “Als politieke leiders of bedrijfsleiders iets beslissen, dan luisteren de mensen”, stelt Tom Pennings van Onsophic, dat met zijn softwareplatform grote bedrijven helpt veranderingen snel door te voeren. “In Singapore worden geen feestjes gehouden op de avond dat cafés en restaurants de deuren moeten sluiten.”

Communiceren

De Singaporese overheid is mee met alle moderne communicatiemiddelen zoals Whatsapp en Instagram, en communiceert op een heldere en transparante manier. “Ik heb me ingeschreven op de Whatsapp-berichten van de overheid en ik krijg elke dag meldingen over het aantal nieuwe lokale en geïmporteerde besmettingen, en over alle nieuwe maatregelen”, legt Delaere uit.

Die communicatiemiddelen worden ook in normale tijden ingezet. “Als je in de metro ziet dat er iets fout loopt, neem je een foto en stuur je die via Whatsapp naar het nummer dat overal op de metrostellen te vinden is. Alle inwoners van Singapore zijn op die manier ook een soort politieagenten”, zegt Pennings die momenteel in Europa moet blijven, omdat hij voor de feestdagen naar huis terugkeerde.

Singapore was beter voorbereid door wat het heeft meegemaakt met het SARS-virus en de Mexicaanse griep H1N1. “De ervaring is niet de belangrijkste factor”, vindt Pennings. “Er is een groot verschil met het beslissingsproces in België. Singapore hakt meteen knopen door. Er is minder gelobby. Toegegeven: je zit met een beperkte bevolking op een schiereiland. Dat helpt.” Bovendien heeft niet elk land de slagkracht van de stadstaat.

Ontsmetten

“Wij zijn met een team van vijf in Singapore. Vier van de vijf zijn tot en met vorige week naar kantoor blijven komen”, zegt Pieter-Jan de Kroon, managing partner van MediaDonuts, dat merken helpt online te groeien. “Aan de ingang van ons kantoorgebouw staat een machine die onze lichaamstemperatuur opneemt. Die installaties zijn in een week tijd in alle grote gebouwen geplaatst. Dit weekend is er een nog sterker signaal gekomen om thuis te werken, maar nog altijd geen verplichting. Waardoor wij nu ook allemaal thuis werken en meetings hebben omgezet naar conferencecalls. ”

In het kantoor van Van Poucke worden om het uur alle telefoons, deurklinken en oppervlakten gepoetst en ontsmet. Voor Gino Delaere kunnen bedrijfsbezoeken en internationale reizen al even niet meer, “maar de bedrijven doen er alles aan om de communicatielijnen met investeerders open te houden”, onder meer via conferencecalls.

Ook de scholen zijn tot nu altijd open geweest. “Aan de schoolpoort wordt de lichaamstemperatuur van de kinderen gescand. Niemand stuurt zijn kind ziek naar school. Als een kind ziek valt, wordt het meteen uit de klas gehaald, apart gezet en worden de ouders verwittigd”, zegt een Belgische koppel dat anoniem wil blijven. De vrouw is dokter, met een specialisatie in tropische geneeskunde, en was zo onder de indruk van de aanpak van Singapore dat ze haar ouders overhaalde over te vliegen en bij haar gezin te komen logeren.

De taxi’s en het openbaar vervoer blijven ook gewoon rijden. “De taxi’s worden tussen de ritten door verlucht. De chauffeurs ontsmetten de klinken vaak. Omdat ze weten dat ze zo in business kunnen blijven”, stelt Gino Delaere. “Ook de treinen en de bussen worden vaker gepoetst en ontsmet.”

Economische crisis

Pieter-Jan de Kroon zegt over zijn business: “Dit kwartaal is nog goed, maar veel bedrijven in Singapore zijn afhankelijk van wat er buiten Singapore gebeurt. Bijna alle adverteerders hebben hun budgetten geannuleerd. Op zich is dit een goed moment om online te adverteren, want het internetgebruik is enorm gestegen. Bedrijven die nog geld hebben om te adverteren, kunnen zich nu onderscheiden.”

Ralph Moreau bevestigt: “Voor een beperkt aantal bedrijven is dit een businesskans, afhankelijk van de sector waar ze inzitten. Maar voor het merendeel van de economische sectoren is deze crisis vrij dramatisch en heel voelbaar. We zien de effecten die de sluiting van bepaalde gebieden in China heeft op de regionale en de globale economie. Singapore, als regionale hub, is zowat de barometer voor de Chinese economie.”

De overheid heeft verregaande economische stimulansen aangekondigd om de schok te helpen opvangen. “Singapore heeft grote reserves en zal de storm ongetwijfeld doorstaan, maar met kleerscheuren”, denkt Ralph Moreau. “De grote vraag is hoelang een economisch herstel op zich laat wachten en hoeveel golven van nieuwe besmettingen we nog moeten ondergaan, tot we in een nieuw-normaal-situatie komen.”

Gino Delaere wil op een positieve noot eindigen. “Hoewel in de economie de vallende dominostenen de wereld rondgaan, gaat er ook al een tip van de sluier omhoog over hoe het postcoronatijdperk er kan uitzien. We leren in sneltreintempo nieuwe technologie te omarmen, zoals videoconferencing, e-commerce, e-learning en e-gaming. Daar spinnen bepaalde bedrijven ook garen bij.”