De kleermakers van Napels

Volledig in de traditie van zijn Napolitaanse voorvaders vervaardigt Ciro Paone met de hand gemaakte vesten en kostuums in de beste stoffen ter wereld. Naast de kleding start Kiton nu ook met een parfum. Een levende legende.

TEKST : SERGE VANMAERCKE

Niet minder dan 250 paar handen merendeels mannenhanden houden zich vijf en een halve dag per week bezig met het vervaardigen van de 80 legendarische producten die dagelijks worden afgewerkt in het atelier van Kiton in Napels. De jaarlijkse productie bedraagt 15.000 stuks. Elk afgewerkt kostuum heeft 47 manuele operaties ondergaan. Er komt geen computer aan te pas. Wel scharen, naald en draad, stevige naaimachines van Pfaff, houten tafels en… een aantal merkwaardige figuren als restanten uit een verleden : de Napolitaanse kleermakers. Een duim die gauw bevochtigd wordt met de tong, een naald die danst tussen de lippen, een draad die met duizelingwekkende snelheid afwikkelt, een stuk krijt dat sensueel over de stof glijdt : het atelier Kiton is als een existentieel theater. Het hand- en maatwerk dat dit legertje van kleermakers gemiddelde leeftijd 43 jaar, die komen werken met gesteven hemd en das volgens de Napolitaanse tradities realiseert, behoort tot het allerbeste dat op de markt verschijnt.

Tweehonderd

luxewinkels in de hele wereld bieden pakken van Kiton te koop aan. De cliënteel bestaat uit 4 à 5000 personen. Sedert vijf jaar is Kiton ook aanwezig op de Japanse markt. Maar het huis scoort nog steeds het best in Italië, Duitsland en de Verenigde Staten. België doet het ook niet slecht. Elk jaar worden in Brussel, Antwerpen en Hasselt zowat vierhonderd pakken aan de man gebracht. Dat is in de eerste plaats te danken aan Pierre Degand in Brussel : “Een man die weet wat kwaliteit betekent”, dixit Ciro Paone. De klant kiest de stof, het gespecialiseerde personeel neemt de maat. De gegevens vertrekken naar Napels en vier (tot zes) weken later wordt het geduld beloond met een pak dat men zijn hele leven draagt zonder dat het één kreuk vertoont.

De omzet van Kiton draait vandaag de dag rond de 40 miljard lire : een mooie vooruitgang in vergelijking met de 2 miljard in het begin van de jaren ’70.

Stefania Carola, dochter van Antonio de vennoot van Ciro Paone , ontvangt de gasten in een paleis van wit marmer uit Carrara. We wandelen voorbij bevreemdende schilderijen van de Siciliaan Giarrizzo Manlio, overleden in 1956, die bevriend was met Pablo Picasso en Ciro Paone, om halt te houden in een vertrek dat voor 80 % gevuld wordt door een gigantische tafel, met als enig ander meubel een oude kast. Aan de gedekte tafel zitten aan : een journaliste van Cosmopolitan München naast een voorname dame, vertrekkensklaar voor Sankt Moritz, Ciro Paone en Antonio Carola, Stefania met een collega, alsook vrienden uit Bari waaronder een bankier die harde woorden richt aan het adres van de Albanezen die Italië overspoelen. In deze ‘refter’, midden in de schoot van de moderne fabriek met de gouden handen, heerst er tussen deze wereldburgers eerder een monnikensfeer. Op het menu : ochtendverse mozzarella (in Napels zal men nooit andere eten), rauwe ham, pizza napolitana, streekwijn, water en fruit. “Wat wil je doen ?” vraagt Paone. Breng mij naar het atelier. “Okeyyye” : tweeletterwoord met sappige Italiaanse tongval.

Ten laatste

bij de aanvang van het middelbaar onderwijs moet een kleermaker zijn stiel beginnen te leren. “Want het duurt minstens 10 jaar om het vak grondig onder de knie te krijgen en als je niet op tijd begint, krijg je nooit nog die behendigheid in de vingers”, zegt Ciro Paone. Op de vraag of de opvolging verzekerd is, buldert Paone luid, zodat het merendeel van zijn personeel het hoort : “Natuurlijk niet !” Volgens hem slagen deze mensen, die één van de mooiste beroepen ter wereld uitoefenen er niet in of ze hebben er geen zin in hun zonen te overtuigen in hun voetsporen te treden. Eén uitzondering : Giovanni, 53 jaar, en zijn zoon Paolo, 22 jaar, oefenen wel hetzelfde beroep uit.

Het bezoek aan het goed verlichte en verluchte atelier waar een gewijde stilte heerst, leert dat de meeste kleermakers, ondanks hun werkweek van maandagochtend tot zaterdagmiddag, ook privé nog met naald en draad aan de slag gaan. Alle kleermakers zijn geboren in Napels en Ciro Paone is trots op ‘zijn Napolitanen’. Andere wereldvermaarde tailleurs zoals deze van Savile Row in Londen bijvoorbeeld, kunnen hem niet van de wijs brengen. “De Napolitanen zijn de beste in deze branche en zijn dat altijd al geweest. Zij hebben de aristocratie van de gehele wereld gekleed. En onbewust heeft die aristocratie gedurende jaren haar goede smaak en haar zin voor een perfecte afwerking in de Napolitaanse ateliers laten doordringen. De Napolitaanse kleding staat voor eenvoud, maar dan wel van de hoogste kwaliteit.”

Ciro Paone

loopt af en aan in zijn atelier : hier nauwlettend een detail opvolgend, elders een tussenkomst, een nieuwsgierige vraag, een telefoon beantwoorden. Volgens Sergio, chauffeur en manusje-van-alles bij Kiton, zijn alle werknemers tevreden en beschouwen ze Paone en Carola als vaders in dit bedrijf zonder syndicaat. Het gemiddelde loon bedraagt hier 2,2 miljoen lire per maand.

Volgend jaar zal Kiton uiteindelijk toch een kleermakersschool moeten openen. “Eindelijk”, want het idee is al oud, maar moeilijk realiseerbaar. De organisatie en de recrutering voor zo’n school zal heel wat inspanning vergen. Het is onweerlegbaar zo dat door de nieuwe evoluties, op de eerste plaats de ontwikkeling van de informatica, de jonge Napolitanen zich niet meer aangetrokken voelen tot dit traditionele beroep.

Als hij over de opvolging van zijn arbeiders praat, kan je de spijt aflezen uit de blik van Paone Ciro, een blik die een mengeling vormt tussen Eddie Constantine en Lino Ventura. “De verdwijning van het beroep baart ons zorgen voor de toekomst”, zucht hij. Nochtans is Kiton de erfenis van de Scuola Sartoriale Napolitana, een school met meer dan 200 jaar oude traditie.

Het atelier

werkt en heeft altijd gewerkt voor de grootste personaliteiten van deze planeet. Maar in dit grote gebouw, vijf jaar geleden ontworpen door de architecten Ciro Paudice en Vittorio Menna, vindt men geen attesten van hofleverancier of diploma’s van dit of dat. “Wij hechten geen waarde aan eretekens of decoraties op zijn Sovjets”, zegt Paone. “Ons product is ons diploma”, klinkt het overtuigend, maar nederig. “Wij realiseren iets, wij creëren niet. Ik haat die amateurs, die zich van zodra zij iets getekend hebben, de naam van ontwerper toeëigenen. God schept en hij wijst naar de hemel , wij voeren uit, met ons hoofd, met ons hart en met onze ogen.”

Na het atelierbezoek nodigt Kiton ons uit tot een gesprek in het ruime salon, met enorme zwartlederen hedendaagse zetels, met Louis XV-meubels gemaakt in Napels, gedecoreerd met aquarellen die de Vesuvius, Capri, Ischia en de Baai van Napels voorstellen : de wereld van Paone. “Een wereld van respect voor oorsprong en traditie”, voegt hij er graag aan toe.

Kiton streeft ernaar dit respect mee te geven met elk stuk dat het atelier verlaat. Een Kiton-pak geeft charme en klasse aan diegene die het draagt. “Ik voel mij uiteraard aangetrokken door vrouwen”, zegt Paone. “Maar ik bekijk mannen met een vrouwenblik, dat is mijn beroep. Een Kiton man : dat is champagne en kaviaar !” Als Marcello Orilia nog zou leven, de beroemde Napolitaanse dandy uit het begin van deze eeuw, zou zijn garderobe zeker enkele Kiton-pakken tellen…

Het klassieke

Kiton-pak is vandaag de dag hetzelfde als 30 jaar geleden en in 2050 zal dat nog zo zijn, beweert Ciro Paone. “De schouder ligt misschien iets hoger, de revers zijn een ietsje groter, maar dat is een kwestie van millimeters. Om de drie maanden passen we dat aan.”

Bij Kiton zijn de aanpassingen echt millimeterwerk. De stoffen daarentegen veranderen wel drastisch. De technologische vooruitgang laat bijvoorbeeld toe de beste natuurlijke grondstoffen nog lichter te maken. Al meer dan 30 jaar selecteert Paone zelf de beste stoffen in Engeland, Schotland en Italië. Kasjmier is de specialiteit van het huis. Paone verwerpt resoluut het verwijt dat kasjmier na een tijdje een beetje gaat flodderen, aan de naden bijvoorbeeld, als gevolg van zijn legendarische soepelheid. Zoals elk kledingstuk, kan men een kasjmieren vest niet langer dan 2 dagen na elkaar dragen. De wol heeft rust nodig en kasjmier, net zoals andere kwaliteitsstoffen, behoudt onder die omstandigheden zijn vorm. Paone is niet weinig trots als hij de duurste (een pak kost al vlug 8 à 9000 dollar) en ook lichtste stof ter wereld kan tonen. Deze 14 Micron is gemaakt van vezels afkomstig van de wol van de keel van het schaap en speciaal voor Kiton vervaardigd. De laatste twee jaar werden een kleine honderd kostuums in deze materie verkocht, hoofdzakelijk in Australië.

In dit huis

is de stoffenzaal een waar paradijs. Een 150 Blue Diamant klinkt goed in de oren, en het dragen is een genot zonder voorgaande. Je betaalt de prijs, maar een pak in klassieke uitvoering gaat een mensenleven mee. Kasjmier, vegunia, Peruaanse guanaco, de beste en bijgevolg ook de duurste stoffen ter wereld vind je hier. Dezelfde bezorgdheid voor de kwaliteit van de stof treffen we eveneens aan in het dassenatelier, waar een tiental arbeiders werkt. Hier snijdt men volgens het forty/once principe : voor het vervaardigen van 2 dassen heeft men 1,1 meter stof nodig, daar waar men elders uit 1 meter stof vier dassen snijdt. Dit atelier is ook het meest kleurrijke. Hier tref je stoffen met fantasiebedrukking aan, al mag je dat niet luidop zeggen : Paone spreekt liever over “nieuw klassiek” in plaats van fantasie. Ongeveer 35.000 dassen verlaten elk jaar dit atelier.

Antonio Carola, de rustige man in huis, houdt zich bezig met de organisatie, de administratie en de financiën. Vroeger was hij vertegenwoordiger in stoffen en leverde hij aan ‘kunstenaar’ Paone, wiens voorouders ook al stoffenhandelaars uit Napels waren.

Al bestaat het huis Kiton slechts 28 jaar, het ambacht en de knowhow werden van vader op zoon overgedragen. Meegaand met zijn tijd, sluit Kiton niet uit dat er nieuwe, exclusieve boetieks worden geopend, bijvoorbeeld in Parijs, Milaan, Londen en New York. Een eerste stap in de richting van een industriële prêt-à-porter lijn ? “Dat nooit”, zegt Paone die rotsvast gelooft in de ambachtelijke of sartoriale (sarto = kleermaker) productie.

Maar bestuurder Carola (54 jaar) is minder optimistisch dan voorzitter Paone (64 jaar). Volgens Carola kan het bedrijf zijn onafhankelijkheid nog hooguit 15 à 20 jaar aanhouden. Deze twee heren, zo verschillend, vullen elkaar wonderwel aan. In tegenstelling tot Paone, die geen enkele diversificatie wenst, is Carola voorstander van een minder strakke politiek. Het begon met de dassen en ondertussen maakt Kiton ook vrouwenkledij. Deze trend kan zich verderzetten met breiwerk, hemden en schoenen, volgens Carola.

Maar het was nu al moeilijk om Ciro Paone ervan te overtuigen om de naam Kiton uit te lenen aan een nieuwe geur voor mannen. Paone was in den beginne verre van enthousiast en het parfum moest zijn goedkeuring wegdragen. Vandaag de dag is dit een feit. Het product bevalt hem. Zijn goedkeuring, die van een man met klasse en klassieke smaak, is op zich al een garantie voor de kwaliteit. Vanaf deze lente te vinden in de parfumeries : de klasse en de originaliteit van Kiton, maar aan een meer redelijke prijs dan een kostuum van hetzelfde merk.

Wat betekent Kiton eigenlijk ? Paone : “Kiton is de Griekse naam voor een kledingstuk dat gedragen werd in de vijfde eeuw voor Christus. Het was vervaardigd uit linnen of soepele wol en werd enkel bij zeer speciale gelegenheden gedragen.” Waarvan akte.

Ciro Paone, de man achter de legende.