“De jongeren worden de dupe van de crisis”

Het sociaal overleg is verziekt, maar ACV-voorzitter Luc Cortebeeck dramatiseert niet. Hij kijkt wel met een bezorgd oog naar 2010, want de jongerenwerkloosheid wordt een groot probleem.

Uitbollen naar de eindejaarsperiode zit er voor ACV-voorzitter Luc Cortebeeck niet in. De voorbije weken werden grotendeels ingenomen door discussies in de Groep van Tien, het gremium van vakbonden en werkgeversorganisaties. De sociale partners vochten een robbertje uit over de verlenging van crisismaatregelen zoals de tijdelijke werkloosheid voor bedienden.

De sociale partners stonden ook diametraal tegenover elkaar in de discussie over het eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden. Vakbonden en werkgevers slaagden er niet in om zelfs maar tot een kaderakkoord te komen. De hete aardappel werd een paar keer doorgespeeld aan de federale regering.

Het ABVV voerde de druk op met een betoging. Cortebeeck, nochtans een vurige aanhanger van het sociaal overleg, dreigde vorig weekend met juridische acties indien in het dossier geen vooruitgang wordt geboekt. Peptalk voor de achterban of is er meer aan de hand? “Ik heb in mijn toespraak voor ACV Metea (de fusieorganisatie van ACV Metaal en Textiel) over drie plannen gesproken, maar er werd gefocust op één element: de juridische stappen.”

“Wij verkiezen nog altijd het overleg boven de confrontatie. Maar we zijn geen naïevelingen. Het overleg moet leiden tot ernstige oplossingen voor de verschillen die tussen het arbeiders- en bediendestatuut bestaan. Naar de regering stappen, is nog altijd de tweede optie als het overleg geen oplossingen vindt. En als het echt niet lukt dan is er het derde plan, die juridische mogelijkheid hebben we nog niet uitgetest. Maar we krijgen er veel vragen over. Arbeiders willen het statuut van bediende opeisen. Als we daar een zaak van maken, winnen we die, of het voor een Belgische of Europese rechtbank is. Juridische stappen doe je geval per geval, maar dat is volgens mij niet de goede oplossing. Het is een dreigmiddel en het is goed dat de regering en de werkgevers weten dat wij de druk kunnen opvoeren. Ik kan ten opzichte van onze leden niet blijven volhouden dat wij via overleg een oplossing proberen te zoeken.”

De sociale partners waren de voorbije weken nochtans dicht bij een kaderakkoord in het dossier-arbeiders/bedienden.

LUC CORTEBEECK (ACV-VOORZITTER). “In de Nationale Arbeidsraad was er een akkoord over de bijsturing van de crisismaatregelen zoals de tijdelijke werkloosheid voor bedienden. Over de tijdelijke werkloosheid bestond de bereidheid om een minimale bijkomende vergoeding bovenop de werkloosheidsvergoeding te geven. De technici moesten hun werkzaamheden staken om op de Groep van Tien te wachten. We wilden in een tweeluik werken. Het dossier-arbeiders/bedienden was gekoppeld aan de verlenging van de crisismaatregelen.

“Voor het dossier-arbeiders/bedienden was er sprake van een heel ruw kader waarbij we gepraat hebben over de opzegtermijnen, maar ook over de proefperiodes, de vakantieregeling, enzovoort. Voor ons is het duidelijk dat we voor alle punten een oplossing moesten vinden. Dat is vastgelopen. Het ABVV eiste drie maanden opzeg per vijf jaar anciënniteit. Waarmee het onderscheid tussen arbeiders en bedienden blijkbaar van de baan zou zijn. Het was een illusie te denken dat dit snel snel zou kunnen en dat het dossier daarmee was opgelost.

“Tegelijk namen de werkgevers andere posities in. Zij vroegen zich af of we de voorwaarden voor de zogenaamde crisiswerkloosheid voor bedienden niet moesten versoepelen van 20 procent omzetdaling naar 10 procent. En misschien zouden de maatregelen niet met zes maanden, maar met een jaar worden verlengd, beweerden ze. Op die manier groei je uit elkaar, al heeft VBO-voorzitter Thomas Leysen een goede poging gedaan om de standpunten weer bij elkaar te brengen. De collega’s van de andere vakbonden hadden een andere redenering, ‘de politiek komt wel tussenbeide na een betoging’. Dat is verkeerd omdat je dit dossier op langere termijn moet oplossen.”

Hoe kijkt u terug op de recessie?

CORTEBEECK. “Wij hebben de crisis iets beter doorstaan dan de buurlanden. Dankzij de zogenaamde automatische stabilisatoren, zoals de werkloosheidsuitkeringen, beschikt onze economie over een goede schokdemper. Overigens hebben we eind 2008 een interprofessioneel akkoord afgesloten dat dit jaar werd omgezet in sectorale cao’s. Voor het eerst in een crisisjaar. Herman van Rompuy heeft mij erop gewezen dat dit in de moeilijke jaren tachtig niet het geval was.”

Economen voorspellen zwaar jobverlies in 2010. Raken de mensen die nu uit het arbeidscircuit worden gegooid ooit weer aan een job?

CORTEBEECK. “Dat is een groot risico. Als ik de vergelijking maak met de oliecrisissen van de jaren zeventig, dan heeft het bijna 30 jaar geduurd voor we nominaal weer hetzelfde aantal arbeidsplaatsen hadden. Het is gemakkelijk te zeggen dat werklozen zich moeten omscholen, maar voor sommigen is het allesbehalve evident om een nieuw beroep aan te leren. De mensen met weinig opleidingskansen bevinden zich in een moeilijke situatie.”

Met 36 procent is de Belgische werkgelegenheidsgraad van ouderen laag in Europees perspectief. Toch is dat cijfer hoger dan vijf jaar geleden. Dreigt die vooruitgang teniet te worden gedaan?

CORTEBEECK. “Onze voorlopige evaluatie van het Generatiepact is dat de uittredingsleeftijd inderdaad is opgeschoven. De mentaliteit verandert. Maar mensen die langer willen werken, moeten dat ook kunnen doen. Er bestaat inderdaad een risico dat we een terugslag krijgen. Maar het kernprobleem wordt de jeugdwerkloosheid. De jongeren worden de dupe van de crisis. Er is nu een compromis tussen de federale en de Vlaamse regering over de maatregelen van federaal minister van Werk Joëlle Milquet om de aanwerving van jongeren aantrekkelijker te maken. Ik begrijp niet dat er zo’n dispuut bestaat tussen de niveaus over maatregelen die een goede zaak zijn voor jongeren. Akkoord, je moet discussiëren over de modaliteiten van zo’n plan. Ik weet ook dat jongeren met een diploma humaniora of hoger onderwijs altijd beter gewapend zijn voor de arbeidsmarkt, maar ik zie op dit ogenblik het onderscheid niet meer. Hoger geschoolde afgestudeerden raken snel aan een baan. Het is een klassieke analyse, maar ze klopt niet meer. En ik weet wel dat de gediplomeerden snel weer een job vinden als de economie aantrekt, maar de jongeren lijden nu allemaal zwaar onder de crisis.”

Zit er niet meer achter dit gevecht tussen de Vlaamse en de federale regering? Het gaat om de discussie over welk niveau controle heeft over het arbeidsmarktbeleid.

CORTEBEECK. “De dreigementen met belangenconflicten, dat is de Maddens-doctrine tot en met. Maar als ik naga wie profiteert van die maatregelen, dan wil ik de eindberekening wel eens maken. Vlaanderen profiteert er wellicht meer van dan de andere gewesten. Als ik naar de debatten over dit dossier luister, dan heeft dit toch veel weg van politique politicienne.”

Terug naar de economie. ‘Alles wat nu van industrie verloren gaat, is ten eeuwigen dage verloren’, zegt Wilson De Pril van Agoria-Vlaanderen. Terecht?

CORTEBEECK. “Ik vrees dat hij gelijk krijgt. De oplossing bestaat in investeren in innovatie en groene jobs, al klinkt dat sloganesk. Maar daarvoor moet je niet per se nieuwe bedrijven oprichten. Bij Umicore zijn er ook groene jobs. We moeten onze economie heroriënteren. In die nieuwe markten hebben wij troeven en daarin moeten we investeren. Zonder onze logistieke en distributiesector te verwaarlozen, want we hebben nog altijd onze havens als belangrijke troef.

“We hebben nood aan een eigentijdse industrie. De diensten aan de industrie blijven belangrijk. Ik heb vroeger nog gedacht dat Vlaanderen zou evolueren naar een logistieke diensteneconomie. Ik ben daar veel genuanceerder over geworden. Nieuwe elementen, zoals de klimaatimpact, verplichten ons bepaalde zaken dichter bij huis te produceren. Alle producten over de hele wereld vervoeren, dat kunnen we ons niet blijven permitteren.”

Welke dossiers worden in 2010 belangrijk voor het sociaal overleg?

CORTEBEECK. “We moeten tot een kaderakkoord komen over het dossier-arbeiders/bedienden. Nog voor we in het najaar 2010 onderhandelen over een interprofessioneel akkoord. De oplossingen bedenken voor het statuut wordt een proces van jaren. Maar het is nodig. De economie verandert en uit de crisis komen zonder stappen in de richting van het eenheidsstatuut kunnen we ons niet permitteren.”

Ondanks de vele liquiditeiten die in de economie zijn gepompt, blijft de inflatie laag. Er zal weinig sprake zijn van loonsverhogingen.

CORTEBEECK. “De akkoorden van de voorbije jaren verschillen meer dan eens van inhoud. De ene keer ligt de klemtoon op loon, de andere keer ligt de nadruk op maatregelen over opleiding. We hebben in het verleden akkoorden afgesloten waar er bovenop de index amper sprake was van een loonsverhoging. Werkgelegenheid wordt uiteraard een belangrijk thema in 2010.”

Wat denkt u van de immobiele Nationale Pensioenconferentie die voorstellen moet formuleren om het pensioenstelsel leefbaar te houden?

CORTEBEECK.”Ik kijk met weinig verwachtingen uit naar die conferentie. Maar je ontsnapt niet aan de pensioendiscussie. Wij staan wel klaar om de discussie over de toekomst van de pensioenen te voeren.”

door alain mouton . foto’s jonas hamers reporters

“De klassieke analyse dat hoger geschoolde afgestudeerden snel aan een baan raken, klopt niet meer”