Een moord wijzigt de loop van de geschiedenis niet”, zei de Britse politicus Benjamin Disraeli, toen hij in 1865 vernam dat de Amerikaanse president Abraham Lincoln vermoord was. Disraeli had het fout, schrijft de historicus Michael Burleigh in Day of the Assassins. A History of Political Murder. Door de dood van de man die de slavernij in de Verenigde Staten afschafte, bleef in de zuidelijke staten ook na de burgeroorlog een verregaande vorm van segregatie tussen blanken en zwarten bestaan.
Burleigh brengt een historisch overzicht van politieke moorden. Hij begint bij het neersteken van Julius Caesar. Die was een bedreiging voor de Romeinse Republiek geworden, met zijn dictatoriale ambities en zijn keizerlijke gedrag. Paradoxaal genoeg, versnelde de moord de overgang van de republiek naar een keizerrijk.
Sommige politieke moorden worden dan weer als historische gamechangers beschouwd, terwijl ze dat niet zijn. Het neerschieten van de Oostenrijks-Hongaarse kroonprins Frans Ferdinand op 28 juni 1914 in Sarajevo leidde tot de Eerste Wereldoorlog, staat in de geschiedenisboeken te lezen. Burleigh stelt dat de Europese grootmachten ook zonder die aanslag snel de wapens tegen elkaar zouden hebben opgenomen.
Burleigh relativeert ook de vele complottheorieën die over bepaalde politieke moorden de ronde doen. Dat president John F. Kennedy in 1963 het slachtoffer was van een aanslag van de CIA of de maffia is een broodjeaapverhaal. De schutter, Lee Harvey Oswald, was een geïsoleerde figuur op zoek naar glorie.
Veel aandacht is er voor recente politieke moorden. Een lijst van Palestijnse kopstukken die door de Israëlische geheime dienst Mossad zijn geëlimineerd, passeert de revue. De auteur maakt verder een uitgebreide analyse van de macabere moord op journalist Jamal Khashoggi in het Saudische consulaat in Istanbul in 2018. De Saudische prins Mohammed ben Salman was wel degelijk de opdrachtgever.
Het boek bevat ook een aan België gelieerde passage: de moord op de Congolese ex-premier Patrice Lumumba in 1961. De VS zagen in hem een communist en de CIA plande Lumumba te doden met vergiftigde tandpasta. Dat plan ging niet door, wel de vanuit België gestuurde operatie Barracuda. Congolese tegenstanders doodden Lumumba, maar Belgische rijkswachters hakten zijn lichaam in stukken en losten het op in zuur.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier