De grootste werkgevers van België

De overheidsbedrijven zijn nog steeds de grootste werkgevers van het land, zo blijkt uit de nieuwe editie van de Trends Top 5000, die op 19 december samen met Trends verschijnt. Eén probleem: net bij deze ondernemingen staan de volgende jaren het grootste aantal jobs op de tocht.

Exact 81.742. Dat is het aantal werknemers dat in 2001 bij Belgiës twee grootste bedrijven was tewerkgesteld. Niet toevallig gaat het hier om de twee grootste overheidsbedrijven: de NMBS en De Post. Als we de gegevens van de nieuwe Trends Top 5000 – die op 19 december samen met Trends verschijnt – bij de hand nemen en de bedrijven rangschikken naar het aantal mensen dat op de loonlijst staat, blijkt dat de overheidsbedrijven in ons land een zeer belangrijke werkgever blijven. Uit de topvijftig van de grootste werkgevers blijkt dat ongeveer 130.000 werknemers voor staatsbedrijven werken. Om het personeelsbestand van De Post te evenaren moeten we Fortis Bank en KBC Bank samenvoegen.

De vraag is natuurlijk of we volgend jaar dezelfde cijfers zullen noteren. Verschillende bedrijven hebben voor 2002 én voor de komende jaren immers serieuze herstructureringen aangekondigd, met belangrijke afvloeiingen tot gevolg. De kans is reëel dat de rangschikking overhoop wordt gehaald. Natuurlijk zullen bedrijven als de NMBS en De Post nog altijd de grootste werkgevers van ons land zijn, maar lager in de rangschikking bevinden zich bedrijven die heel wat pluimen zullen verliezen.

Een eerste aderlating wordt op het derde trapje van het podium verwacht. Fortis Bank België kondigde aan dat er dit jaar meer dan duizend banen verdwijnen. Wel gebeuren de afvloeiingen via een natuurlijk verloop, vrijwillig vertrek of het niet verlengen van contracten met bepaalde duur. Fundamenteler zijn de ontslagen bij Alcatel. De Franse telecomreus wil zijn personeelsbestand wereldwijd van 130.000 banen terugbrengen naar 60.000. In België zijn 1073 ontslagen gepland. Alcatel, dat met zijn 4376 werknemers in 2001 net buiten de top-25 valt, zou daarmee meteen tien plaatsen zakken.

Met de grove borstel

Maar de maatregelen die Alcatel neemt, zijn klein bier vergeleken met wat er de overheidsbedrijven te wachten staat. Daar gaat men er blijkbaar met de grove borstel door. Wat zal er de komende jaren bijvoorbeeld met De Post gebeuren? Eind 2000 werd een raamakkoord ondertekend voor de herschikking van het personeelsbestand in de periode 2001-2004. Het aantal werknemers kan behoorlijk dalen door de verlenging van het brugpensioen op 57 jaar (3800 werknemers in de komende vier jaar) en het niet vervangen van natuurlijke vertrekkers (4800). Voor 2003 is een werktijdverkorting van 38 naar 36 uur gepland, zonder loonverlies maar met de verdwijning van 1500 voltijdse banen.

De situatie bij De Post kwam eind augustus plots in het nieuws toen topman Johnny Thijs boudweg verklaarde dat er wellicht 12.000 banen konden sneuvelen, terwijl er met de bonden over 8500 was gesproken. Thijs haastte zich daarna om zijn uitspraak te relativeren, maar benadrukte toch dat “het de uitdaging is om de eerste duizend volgend jaar te laten vertrekken.”

Over de NMBS bestaat momenteel grote onduidelijkheid. Gedelegeerd bestuurder Karel Vinck weigert voorlopig commentaar te geven op de vraag of er de komende jaren zware afvloeiingen gepland zijn. Wat wel vaststaat, is dat sinds eind 1999 de vakbonden en directie van de NMBS ermee akkoord gingen om niet langer te streven naar een verlaging van het aantal personeelsleden van 41.000 naar 35.000. Maar dat plan duikt nog altijd om de haverklap op.

En dan is er nog Belgacom, een geval apart. In 1997 werd daar gestart met een grootscheeps herstructureringsplan. 6300 Belgacom-werknemers vloeiden toen af met een zeer royale pensioenregeling vanaf vijftig jaar. De kostprijs – 600 miljoen euro – werd wel volledig door Belgacom opgehoest. De herstructurering is trouwens nog niet volledig voorbij. Vakbonden proberen de negatieve effecten tot een minimum te beperken, onder meer via reconversie van het personeel door her- en bijscholing. Ten slotte moet ook Electrabel het tegen 2003 met maar liefst 2200 werknemers minder doen.

Allemaal kommer en kwel dus? Dat moet natuurlijk gerelativeerd worden. Bekende bedrijven als de NMBS of De Post springen in het oog. Bij veel bedrijven is er momenteel van ontslagen weinig of geen sprake. Dat kan natuurlijk veranderen als de precaire economische situatie blijft aanhouden.

De kracht van de klassieke industrie

Er zijn echter sectoren waar het aantal werknemers toeneemt, zoals de distributiesector. Bij Delhaize stellen we een lichte stijging van het aantal werknemers vast tussen 2000 en 2001, maar bij Carrefour zijn er plots een pak mensen (1700) bijgekomen. Ook Makro en Colruyt zijn stijgers.

Uit de lijst blijkt ook dat de klassieke industrie in ons land tot de belangrijkste werkgevers blijft behoren. Neem bijvoorbeeld bedrijven als Cockerill Sambre en Sidmar. Hoewel er in de voorbije decennia grondige herstructureringen in de staalsector zijn doorgevoerd, stellen deze staalbedrijven nog steeds respectievelijk bijna 9000 en meer dan 6000 mensen tewerk. Assemblagebedrijven als Ford Genk, Volkswagen, Opel Belgium en Volvo Cars horen in dezelfde categorie thuis.

De ranglijst is wel enigszins vertekend door de oververtegenwoordiging van de uitzendbedrijven. In de toptwintig komen er maar liefst vijf voor. De cijfers hebben uiteraard geen betrekking op het personeelsbestand van het interimbedrijf zelf, wel op het aantal uitzendkrachten dat via de filialen van het kantoor wordt geplaatst. Dat blijkt trouwens ook uit de namen die bovenaan opduiken. Accent Interim is een eerder lokale speler en is binnen de uitzendmarkt veel kleiner dan bijvoorbeeld Randstad of Vedior.

Alain Mouton [{ssquf}]

alain.mouton@trends.be

De top-200 van grootste werkgevers in België vindt u op trends.be.

De distributie is een van de zeldzame sectoren waar het aantal werknemers toeneemt.

Alcatel zou volgend jaar wel eens tien plaatsen kunnen zakken in de top van grootste werkgevers.