De gokker uit Waver

Met de Zweedse coalitie pokert Charles Michel zwaar: aan het einde van de legislatuur wil hij beloond worden voor zijn centrumrechtse hervormingsbeleid. En in Wallonië incontournable worden. Het is niet de eerste gok van de Waals-Brabander.

Zomer 2004. De Franstalige liberalen van de MR liggen in de touwen. Ondanks een bij de notaris ondertekende afspraak tussen PS en MR om in Wallonië na vijf jaar opnieuw samen te besturen, besluiten de Franstalige socialisten een Waalse regering te vormen met het cdH. De MR van Louis Michel wordt naar de oppositie verwezen. Vooral voor zijn zoon Charles, toen nog maar 28 jaar, is de schok groot. Hij was de voorbije vier jaar de Waalse minister van Binnenlandse Zaken en werd gezien als een van de redenen waarom de MR opzijgeschoven werd. Michel jr. zou hebben geprobeerd de macht van de lokale PS-baronnen te breken. Voor Charles Michel begint een politieke tocht door de woestijn. Hij moet in de schaduw van de nieuwe partijvoorzitter Didier Reynders werken en trekt zich terug in Waver, waar hij in 2006 burgemeester wordt.

Charles Michel zal de voorbije weken nog regelmatig aan die periode hebben teruggedacht, zeker toen de PS en cdH hem op 5 juni opnieuw een hak zetten door samen een Waalse en een Brusselse regering (met het FDF) te vormen. Een nieuwe vernedering.

Bang voor de ratingbureaus

Voor velen zou dat het definitieve einde van hun politieke loopbaan betekenen. Niet voor de Waals-Brabander. De man staat bekend als een durver (“Il ose, Charles“, zeggen Franstalige journalisten en politici in koor) en iemand die weet dat je in de politiek enkel iets kunt bereiken als je zwaar gokt. Daar doet hij dan ook al sinds 2011, toen hij partijvoorzitter werd. Zijn eerste gok was kartelpartner FDF buitengooien om een staatshervorming mogelijk te maken, BHV te splitsen en een klassieke tripartite op de sporen te zetten. Sommige MR-kopstukken probeerden Michel van gedacht te doen veranderen. Hij zou beter nog drie, vier, vijf maanden onderhandelen. Misschien zou er uiteindelijk toch een oplossing komen. Maar Michel dreef in de herfst van 2011 zijn wil door. Hij las de verontrustende rapporten over de Belgische economie en zag hoe de ratingbureaus België keer op keer lagere quoteringen gaven. België kon zich geen langere regeringscrisis permitteren.

Iedereen dacht dat de MR zonder het FDF in Brussel zou worden weggevaagd bij de volgende verkiezingen. Dat gebeurde niet.

Michel gokte deze zomer een tweede keer, toen duidelijk werd dat de MR overal in de oppositie terecht dreigde te komen, tenzij de partij zich federaal vastklikte aan de Vlaamse as van N-VA, CD&V en Open Vld. Als enige Franstalige partij in zee gaan met drie Vlaamse, waaronder het verguisde N-VA: opnieuw zwaar gepokerd, maar Michel waagde het erop. Hij kreeg zijn partij achter zich.

Naar compromissen zoeken

De volgende gok is die nooit vertoonde Zweedse coalitie zelf te leiden. Het is nog niet helemaal zeker dat Charles Michel echt de Wetstraat 16 zal betreden, maar almaar meer signalen wijzen erop dat hij de houding van een premier aanneemt. Tijdens de onderhandelingen is Michel degene die de standpunten probeert te verzoenen, pragmatisch naar compromissen zoekt. Coformateur Kris Peeters is tijdens de gesprekken “minder ondernemend”.

Michel jr. wordt aan Franstalige kant sowieso het gezicht van een herstelregering. Hij wil tot elke prijs bewijzen dat een ander economisch beleid mogelijk is dan dat van de PS. In vergelijking met zijn vader Louis is Charles economisch trouwens veel rechtser. Louis Michel verklaarde ooit dat hij als zoon van een metselaar “evengoed sociaaldemocraat kon zijn”. Charles Michel zal zoiets nooit zeggen. “Louis Michel heeft nog de periode meegemaakt dat Wallonië een bloeiende regio was”, zegt Waals MR-parlementslid Jean-Luc Crucke. “Charles niet. Al heel zijn leven ziet die een Wallonië op de sukkel. De nieuwe generatie weet dat de oplossing niet van de sociaaldemocratie en links kan komen. Wel van een beleid gericht op privé-initiatief.”

In het Waals Gewest zit de PS nog voor minstens vijf jaar ongestoord aan de knoppen. Maar de macht van de PS-staat breken blijft het doel van Michel. De Zweedse coalitie wil straks een belasting heffen op de intercommunales; in Wallonië zijn dat PS-bastions. Dat draagt duidelijk de MR-stempel. Michel wordt in zijn plannen gesteund door de Waalse bedrijfsleiders, met wie hij al jaren goede contacten onderhoudt. Wijlen Jean Peterbroeck, de oprichter van Petercam, was een vertrouwenspersoon. Dat geldt nog altijd voor Jean Stéphenne (GSK), Vincent Reuter (UWE), Jean-Pierre Delwart (ex-UWE) en Olivier Willocx (topman van de Brusselse werkgeversorganisatie Beci).

Even groot als de PS

Ook een groeiend groter deel van de Walen heeft oren naar het discours van de MR-voorzitter, vooral de kiezers in Michels eigen Waals-Brabant (waar de MR 40% haalt), maar ook op de as Namen-Luxemburg. Michel heeft intern al duidelijk gemaakt dat de eerste twee jaar moeilijk worden, gezien de te verwachten sociale onrust in Wallonië. Als de economie naar het einde van de legislatuur aantrekt, kunnen Michel en de MR oogsten. De droom van de burgemeester van Waver: in 2019 even groot worden als de PS en de rivalen van cdH knock-out slaan door hun rechterzijde binnen te rijven.

ALAIN MOUTON, ILLUSTRATIE JENS CLAESSENS

“Al heel zijn leven ziet Charles Michel een Wallonië op de sukkel. Hij weet dat de oplossing niet van links kan komen”