De euro economisch uitgekleed

Titels kunnen soms misleidend zijn. Want geef toe, kan een boek met op de cover Laat de leeuw niet in zijn hempie staan over iets anders dan voetbal gaan? En toch gaat het hier om een analyse van het Europees monetair project, bezegeld in de euro.

Op een didactische en toegankelijke manier legt Bruno De Haas, een voormalige medewerker van het Nederlandse ministerie van Financiën, de werking van de muntunie en internationale monetaire systemen uit. Hoe werken centrale banken? Welke resultaten kunnen ze hebben? De Haas duikt in de theorieën van de ‘klassiekers’, staat stil bij de polemiek tussen Keynes en Hayek, is kritisch voor de voormalige gouverneur van de Amerikaanse centrale bank Alan Greenspan,… Maar vooral: hij confronteert zijn lezer met de manier waarop de Nederlandse politieke klasse in het Europees monetair project is meegestapt, soms tegen beter economisch weten in. Eigenlijk, stelt hij vast, was de instemming nagenoeg unaniem, met uitzondering misschien van de kritische noten van de SP. “De essentie is dat de carrière van de meeste politici, topambtenaren en centrale bankiers nauw verweven is met de euro”, schrijft hij. “Ze zijn tot veel, zo niet alles, bereid om de euro in stand te houden.”

Volgens De Haas is de eurocrisis nochtans verre van voorbij en er dienen zich drie opties aan. Een devaluatie van de euro; nog grotere transfers van Noord naar Zuid; of het simpelweg opbreken van de eurozone. De Haas wijst op de constructiefouten van de muntunie. “Politieke logica en economische logica kunnen soms ver uit mekaar liggen”, merkt hij op. “Dat was twintig jaar geleden ook al het geval, toch creëerden de Europese landen de eurozone.” Toch spreekt hij de hoop uit dat “ze ooit weer bij mekaar komen”. “Uiteindelijk is politieke macht afhankelijk van economische kracht”, besluit De Haas die vindt dat de euro Nederland meer kost dan hij opbrengt. “Ik vrees dat het nog even duurt voor het zover is. Ik vrees dat de kans klein is dat Nederland voor die tijd durft te beslissen om zich niet verder te laten uitkleden in dienst van het Europese eenheidsproject. Stoppen met de muntunie vereist inzicht in de eigenschappen van geld, het losse verbindingsstuk in de economie dat tegelijkertijd een sociale afspraak is, en politieke moed. Het inzicht ligt er nu.”

Kenmerkend voor dit werk, en dan hebben we het niet eens over de onbestaande weerklank van het boek in Vlaanderen, is dat het velen onwennig maakt. Ook boven de Moerdijk, waar toch een andere debatcultuur bestaat. Het debat aangaan over het functioneren van de muntunie vergt moed. De Haas raakte zijn baan kwijt, wat de vergelijking oproept met Bernard Connolly. Toen hij The Rotten Heart of Europe (1995) schreef, een kritisch werk over de Europese Commissie, werd hij prompt als Europees ambtenaar op straat gezet. Geen probleem voor een econoom van zijn kaliber, denkt men dan, maar toch had hij het moeilijk om een nieuwe baan te vinden. Het is het trieste lot van wie aan sommige heilige huisjes durft te raken. Of het nog maar waagt erover te spreken.

Bruno de Haas, Laat de leeuw niet in zijn hempie staan, Writers United, 2014, 224 blz., 22 euro

MICHAËL VANDAMME

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content