De echte splijtzwam voor België?

Nu de splitsing van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) op de lange baan is geschoven, kan het formatieberaad zich over één van de fundamentele problemen van ons land buigen: de begroting.

Waar wringt het schoentje?

In oktober stelt de overheid een begroting op voor het volgende jaar. Maar sinds de federale verkiezingen van 10 juni 2007 zit België zonder nieuwe regering. Voorlopig handelt de vorige coalitie de lopende zaken af. Maar als politiek verliezer mag zij het programma voor 2008 niet opstellen. Het gevaar dreigt dan ook dat er in 2008 geen politieke maatregelen genomen kunnen worden om de maatschappelijke problemen aan te pakken. In de huidige globalisering en dalende conjunctuur betekent dat een drama voor heel het land. Bovendien dreigt het budget van dit jaar maar niet in evenwicht te raken.

Hoe groot is het huidige tekort?

Volgens de ontslagnemende minister van Begroting Freya Van den Bossche (SP.A) stevent de begroting van dit jaar af op een klein tekort van 350 miljoen euro of 0,1 % van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is slechter dan het verhoopte overschot van 900 miljoen euro, maar veel beter dan de gevreesde put van 3 miljard euro. Dat laatste cijfer houdt echter wel rekening met onmiddellijke boeking van de inkomsten en uitgaven (de zogenaamde dubbele of analytische boekhouding) om het effect van éénmalige maatregelen te neutraliseren. In de praktijk past de federale regering nog altijd een kasboekhouding toe, wat geen realistisch beeld geeft. Ondertussen heeft paars wel een aantal geplande ‘one shots’ – zoals de verkoop van gebouwen, die de begroting op lange termijn bezwaren – geschrapt. Ook de fiscale inkomsten vallen uiteindelijk toch goed mee, terwijl de interestlasten 35 miljoen euro minder zwaar wegen dan voorzien.

Wat doet paars nog?

De zittende regering beperkt zich tot de voortzetting van het gevoerde beleid. Zolang geen nieuwe begroting is gestemd, werkt ze onder het regime van voorlopige twaalfden. Dat betekent dat de overheid elke maand een twaalfde van het totale budget uit 2007 mag uitgeven. Rekening houdend met de inflatie en de spilzucht van vele ministers komt dat in de praktijk neer op een kleine besparing. Ook worden budgettaire ontsporingen, zoals bij de krijgsmacht, rechtgetrokken. Maar structurele maatregelen – zoals de noodzakelijke vermindering van de overheidsuitgaven of de afslanking van het ambtenarenkorps – kan paars niet meer nemen.

Waar ligt het echte probleem?

De hoogconjunctuur is voorbij. Bovendien dringt een fiscale hervorming – lees verlaging – zich op om in de huidige globalisering concurrentieel te blijven. Daardoor zullen de overheidsinkomsten dalen. Het arsenaal van eenmalige maatregelen is immers opgebruikt. Tegelijkertijd stijgen de uitgaven. Zo neemt de rentelast opnieuw toe, terwijl de kosten voor de vergrijzing fel oplopen. Op termijn voorziet formateur Yves Leterme (CD&V) een budget van 10 miljard euro voor al zijn plannen: een verhoging van de sociale uitkeringen en een lastenverlaging.

Hoe raakt de federale regering uit de put?

Wil de nieuwe coalitie op termijn de begroting in evenwicht houden, zal ze fel moeten snoeien in de overheidsuitgaven, inclusief een afslanking van het ambtenarenkorps. Suez laten betalen voor het langer openhouden van de kerncentrales is goed voor de ontwikkeling van alternatieve energie in ons land. Maatregelen zoals de verhoogde strijd tegen fiscale fraude zijn echter gebakken lucht, want die zijn inherent aan een goede werking van de overheid zelf. Ten slotte betekent meer werkgelegenheid meer inkomsten en minder uitgaven voor de staat.

Door Eric Pompen