De echokamers van het internet

Weblogs zorgen ervoor dat de meest uiteenlopende meningen op internet beschikbaar zijn, maar de standpunten die in de blogosfeer vertolkt worden, zorgen amper voor discussies of zwengelen zelden het debat aan. Cass Sunstein stelt in Republic.com 2.0 dat dit fenomeen illustratief is voor het internet van vandaag.

Blogs en websites richten zich op een zeer beperkt publiek van gelijkgestemde zielen. Sunstein noemt deze sites en blogs ‘echokamers’. Je vindt er immers enkel echo’s van je eigen mening. Hij vindt het een ronduit gevaarlijke ontwikkeling. In een informatiecocon zien mensen slechts een deel van de realiteit.

Sunstein stelt dat de ‘blogosfeer’ de ontwikkeling van dergelijke cocons alleen maar versterkt. Hij baseert zich hiervoor op onderzoek dat het werkelijke internetgedrag van mensen nagaat. Uiteindelijk heeft Nicholas Negroponte – spijtig genoeg – gelijk gekregen. Al in 1995 sprak deze technologiespecialist over ‘the Daily Me’. Een communicatiepakket dat persoonlijk ontwikkeld is voor elke individuele gebruiker en dat alleen maar meningen bevat die je bevallen.

Cass Sunstein is met zijn kritiek op internet niet aan zijn proefstuk toe. In 2001 publiceerde hij Republic. com. De man kwam geweldig onder vuur te liggen. Zijn stelling toen – en nog steeds – was dat het met het internet eigenlijk de verkeerde kant opgaat. De informatie die op het net te vinden is, vooral bij de blogs, is volgens Sunstein immers van minderwaardige kwaliteit.

Het grootste gevaar is dat internauten vooral op zoek gaan naar informatie die hun mening niet alleen bevestigt, maar ook impliciet versterkt. Sunstein huivert bij deze gedachte en citeert de liberale filosoof John Stuart Mill, die het belang onderstreept van de tegengestelde mening. In de hegeliaanse traditie stelt Sunstein dan ook dat er enkel intellectuele vooruitgang kan zijn indien mensen in contact gebracht worden – desnoods tegen hun eigen wil – met mensen die volledig verschillen van zichzelf. Terecht uiteraard.

Sunstein legt een belangrijke paradox bloot van het internet. Het motto is er nog steeds een van ‘vrijheid en blijheid’ maar eigenlijk voedt het een zekere bekrompenheid en ondermijnt het internet het democratisch debat. Het grootste gevaar voor het internet is er een van een voortdurend groter wordende fragmentatie en dus steeds kleiner wordende niches.

Sunstein kreeg bij de publicatie van Republic.com 2.0 onmiddellijk het etiket van ‘cyberpessimist’ opgeplakt. Ook al omdat hij niet echt overtuigende remedies aanreikt. Hoe kan je in een democratie mensen verplichten iets anders te lezen? De auteur antwoordt op de kritiek dat hij het boek op zich al als een tegengeluid beschouwt. En hij moet vaststellen dat de discussies nog altijd vooral via de voorspelbare kanalen verlopen: printed media, tv, onderwijs, politiek en het middenveld. (T)

Cass Sunstein, Republic.com 2.0, Princeton University Press, 2007, 272 blz, 23,99 euro

Thierry Debels