President Andrés Manuel López Obrador blijft de democratie in zijn land schade toebrengen.
De democratie in Mexico is er een met veel gebreken, ontsierd door corruptie, geweld en wanbeheer. Maar het heeft alle kenmerken van een democratie, met een verleden van succesvolle verkiezingen en een vreedzame machtsoverdracht tussen partijen, een vrij goede scheiding der machten en enkele onafhankelijke, zij het onvolmaakte instellingen. De vraag in 2022 wordt in welke mate president Andrés Manuel López Obrador dat systeem verder zal ondermijnen.
López Obrador greep in 2018 de macht, aan het hoofd van zijn populistische partij Morena. Hij beloofde van Mexico een democratischer land te maken en zich in te zetten voor de meerderheid. Tot 2000 had de Institutionele Revolutionaire Partij (PRI) 71 jaar lang over Mexico geregeerd, en nog eens van 2012 tot 2018, met daartussenin twee bewindstermijnen voor de conservatieve Nationale Actiepartij (PAN). De PRI voerde een beleid dat de partijleden zelf goed uitkwam. Het leger kreeg veel macht en probeerden zijn getrouwen op postjes in autonome instellingen te plaatsen.
Maar het bewind van López Obrador ondermijnt de Mexicaanse democratie meer dan dat ze erdoor wordt opgekrikt. De voorbije drie jaar gaf hij de voorkeur aan een gecentraliseerd bestuur dat op zijn eigen persoon was gericht. Hij concentreert zich liever op hobbyprojecten dan op geïnstitutionaliseerde systemen. Hij verving bijvoorbeeld een succesvol uitbetalingsprogramma door willekeurige aalmoezen die in rekening worden gebracht als persoonlijke schenkingen van de president.
Hij richt zich rechtstreeks tot zijn aanhangers in dagelijkse besprekingen, waarbij hij iedereen aan de kaak stelt die hem niet steunt, ook journalisten en ngo’s. Hij neemt graag beslissingen aan de hand van openbare ‘beraadslagingen’ en referenda, bijvoorbeeld of hij al dan niet een half afgewerkte luchthaven in Mexico-Stad moet annuleren (dat is gebeurd). Hij heeft ermee gedreigd enkele instellingen op te doeken of terug te schroeven.
Terugroepingsreferendum
De kans is klein dat López Obrador, die aan de macht blijft tot 2024, milder zal worden in 2022. Een van de belangrijkste instellingen die we in de gaten moeten houden, is het het Nationaal Electoraal Instituut (INE), dat hij van plan is te hervormen. Het is al meermaals het doelwit van zijn toorn geweest, ook al heeft het in 2021 met veel succes de grootste tussentijdse verkiezingen ooit in Mexico georganiseerd. Het INE is ook verantwoordelijk voor een terugroepingsreferendum, dat zal plaatsvinden in de eerste helft van 2022 en als onderwerp heeft of hij al dan niet zijn ambtstermijn moet uitzitten. De president heeft ook druk uitgeoefend op het INAI, een nationale instantie die waakt over de vrijheid van informatie. Hij zegt dat het INAI te duur is, en overbodig in zijn “corruptievrije” regering.
Het probleem is dat weinig kiezers zich aangetrokken voelen tot de oppositiepartijen, die geen nieuwe ideeën voorleggen om het land op een andere manier te besturen dan in het verleden. Daarom is de kans groot dat de president, ondanks al zijn tekortkomingen, geliefd zal blijven. Het belangrijkste is dat de instellingen van het land hun onafhankelijkheid kunnen bewaren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier