De butler is terug

Met de vaatwasser en de wasmachine verdween ook de butler uit onze huizen. Maar vandaag is hij helemaal terug, zij het in een iets andere vorm: minder stijf, zonder buigingen, en – vooral – betaalbaar.

De butler is een van die fascinerende anachronismen die men graag opvoert in stripverhalen en sitcoms. De butler is bij de pinken, discreet, maar voert ook wel eens iets in zijn schild, zoals in de Britse televisiereeks Upstairs Downstairs.

Een sociaal anachronisme. Toch duikt de butler weer in nieuwe gedaantes op in het moderne leven. Soms leidt hij slechts een schimmig bestaan, als een elektronische butler, zoals in de internetzoekmachine Ask Jeeves. De zoekende mens op internet stelt persoonlijke assistentie op prijs. Maar ook in het echte leven doet de butler opnieuw zijn intrede.

Ivor Spencer leidt in Groot-Brittannië al twintig jaar met succes de International School for Butler Administrators and Personal Assistants. Aanvankelijk leverde hij vooral butlers voor de oude aristocratie en voor grote hotels. Maar de afgelopen vijf jaar ontdekten internetmiljonairs en andere nieuwe rijken de bijzondere luxe van persoonlijke assistentie. Zij hadden een overvloed aan geld, maar een absolute armoede aan tijd. Ze konden makkelijk iemand in dienst nemen die als enige taak het regelen van hun persoonlijke behoeften had. Boodschappen doen, bijvoorbeeld. Of reservaties maken in restaurants, de persoonlijke agenda bijhouden, de was naar de stomerij brengen, de hond uitlaten, de kinderen van en naar school brengen, de poetsvrouw laten komen, afspraken maken met de kindermeid… Allemaal taken die vroeger werden overgelaten aan de vrouw des huizes. Bij gebrek aan echtgenoten of partners die deze taak nog op zich wensen te nemen, doen mannen graag een beroep op een dienstbereide man, of eventueel een vrouw.

Butler-manager

Butlers kunnen in principe zowel man als vrouw zijn. Maar volgens het archetype hoort een butler een man te zijn. De butler beheert het volledige huishouden van de meester, en hoort in principe ook over een hele staf huishoudelijk personeel te heersen. Pas dan is hij een echte butler, ook wel major domo genaamd. Weinig families kunnen zich echter een hele staf huishoudpersoneel veroorloven. De butler is dan ook vaak slechts een manusje-van-alles met een ietwat pompeuze titel. Hij is in werkelijkheid vaak zowel chauffeur, kamermeisje, kok, poetsvrouw en ceremoniemeester. Als hij een dure butleropleiding heeft betaald, kan hij bezwaarlijk gelukkig zijn met deze jobinvulling.

In de VS en in Engeland ontstonden de jongste jaren nieuwe butlerscholen om aan de toenemende vraag te voldoen. Ook in het Nederlandse Zutphen is er sinds een jaar een butlerschool die ook de Belgische markt van professionele butlers voorziet. “Ik wil drukbezette mensen helpen hun leven te organiseren,” getuigt een butler die in Zutphen afstudeerde. “Ik sta graag ten dienste van anderen en streef naar een persoonlijk evenwicht,” zo omschrijft hij zijn motivering voor het butlerberoep. Voordat hij naar de school in Zutphen trok, was hij technicus, zelfstandig agent en gids.

Wie een butler in dienst wil nemen, moet in de eerste plaats bereid zijn de organisatie van het huishouden uit handen te geven, stelt deze professionele butler. “Wie precies zegt hoe het allemaal moet gebeuren, is zelf de major domo aan het spelen. Zo iemand kan dan beter een beroep doen op een kelner, poetsvrouw, chauffeur, tuinman en zelf de regie in handen houden. Maar in een groot huishouden is zoiets een fulltime job.” Een butler is dus in het diepst van zijn hart een manager.

Hoeveel kost hij?

Opdrachtgevers die niet zijn opgegroeid met een butler thuis, hebben veel moeite om zich aan te passen aan de organisatorische luxe die een butler biedt. Vaak denken ze dat ze hun butler het poetswerk kunnen laten doen. Onterecht natuurlijk, al zal hij wellicht met plezier de stofdoek ter hand nemen als hij iets merkt dat het oog stoort. Maar zijn dagen vullen met dweilen en stofzuigen, zal hem niet gelukkig houden. Neen, het is beter om aan de butler de coördinatie van het huishouden toe te vertrouwen. Hij zal ook met de auto van zijn baas naar de supermarkt rijden om in te kopen, hij kan een menu samenstellen of een loodgieter vinden voor herstellingen en erop toezien dat alles naar wens wordt uitgevoerd.

Een echte butler werkt in loondienst. Afhankelijk van de taken die men hem toevertrouwt, is hij volgens de sociale wetgeving te beschouwen als dienstbode, conciërge of chauffeur, en dus moeten zijn opdrachtgevers rekening houden met de weddeschalen die voor deze beroepen gelden. Algemeen mag men rekenen op een gewaarborgd minimuminkomen van 45.000 frank netto voor een 21-jarige butler, al zal iemand die een dure opleiding heeft gevolgd, geen vrede nemen met het loon van een dienstbode. De meest talentvolle butlers zijn onbetaalbaar. Ze worden door gespecialiseerde internationale headhunters weggekocht. Een goede butler rekent dan ook op extralegale voordelen, net zoals op aangepaste kleding (voor verschillende gelegenheden).

Huren kan ook

Vraag is natuurlijk of de butler oude stijl wel het beste antwoord biedt op onze actuele huishoudelijke behoeften en moderne sociale verhoudingen. Er zijn immers steeds meer mensen beroepsmatig bezig met het leveren van huishoudelijke diensten. Er ontstaan bedrijven die de grootschalige praktische problemen van gezinnen helpen op te lossen: glazenwassers die maandelijks hele straten een onderhoudsbeurt komen geven, bedrijven die warme maaltijden aan huis brengen, boodschappendiensten, tuinonderhoudsbedrijven… Deze ondernemingen lossen praktische problemen op een bedrijfsmatige en sociaal haalbare manier op. Ze verlichten de praktische problemen waar duizenden gezinnen mee worstelen. Het gaat om standaard problemen, waar een standaard antwoord op gegeven wordt. Het Londense Staff of Distinction bijvoorbeeld biedt huishoudhulp, kinderopvang en chauffeurs op fulltime of parttime basis.

De markt groeit. Niet alleen de traditionele upper class vraagt personeel, ook de goed verdienende middenklasse. Naast huishoudpersoneel dat men in dienst moet nemen, bestaat er ook huurbaar personeel. Ook butlers zijn soms te huur. In Londen bieden minstens vier bedrijven zogenaamde lifestyle managers aan. Deze butlernetwerken geven een actuele interpretatie aan het begrip persoonlijke service. De agenten van bedrijfjes zoals Liberate, Time Energy Network of Ten UK staan – voor wie minstens 1000 pond lidgeld per jaar betaalt – in dienst van elk een tiental verschillende klanten. Ze verdelen hun aandacht met andere woorden over verschillende klanten. Naast het jaarlijkse lidgeld is er vaak nog een uurtarief te betalen. De klanten zijn vaak erg jong. Ze werken hard aan een nieuwe carrière, en weten niet hoe ze hun huishouden kunnen regelen zonder ‘moeders’ hulp. De lifestyle manager regelt voor zijn klant het onderhoud van de flat en de garderobe – soms koopt hij de nieuwe kleren voor zijn baas -, organiseert de herstellingen in de woning, koopt huishoudtoestellen en andere benodigdheden aan, beheert de voedselvoorraad, regelt de vakanties enzovoort.

Het profiel van de moderne butler is trouwens niet meer te vergelijken met dat van zijn ‘Britse’ voorganger. Hedendaagse butlers zijn helemaal niet meer stijf, en ook het gedoe met de witte handschoenen en de buigingen behoren tot het verleden. Moderne butlers laten zich zelfs al eens het woordje shit ontvallen als zij een scheutje champagne morsen. Al is het maar de vraag of er momenteel nog veel champagne valt te drinken bij jonge internetondernemers.

Nuttige adressen

* Wennekes International, Hellouwlaan 36, 4006 XJ – Tiel, Nederland, Tel. +31-344-67 39 39, http://www.butlers.net

Internationale werving en selectie van professioneel huishoudelijk personeel (butlers, koks, chauffeurs en huis- of ceremoniemeesters). Uurtarief mogelijk: 150-250 gulden per uur. In vaste dienst, inclusief woonruimte, auto, vergoeding en onderkomen: op jaarbasis 70.000 à 150.000 gulden bruto. Wennekes rekent in Nederland een commissie van 25% van het brutojaarsalaris aan. Voor tewerkstelling elders in Europa is dat 30% en daarbuiten zelfs 35%.

* The International Guild of Professional Butlers, Hellouwlaan 36, 4006 XJ – Tiel, Nederland, Tel. +31-344-67 39 39, http://www.butlersguild.com

Plaatsingsbureau voor butlers, persoonlijke assistenten, nanny’s, koks of home consultants.

* The International Butler Academy van Eefde (Zutphen, Nederland), Tel. +31-6-53 540 894, http://www.butlerschool.com

Hier kunt u uw butler zelf laten opleiden. Een opleiding van acht weken kost 12.500 dollar.

* Ivor Spencer International School for Butler Administrators/Personal Assistants (Londen, Groot-Brittannië), Tel. +44-20-8670 5585, http://www.ivorspencer.com

Een opleiding hier kost 4500 pond en duurt zes weken.

Michèle Van der Plaetsen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content