De botsing tussen auteursrecht en privacy

T he Copyright Enforcement Enigma van Monica Horten beschrijft een historische periode voor het Europees Parlement: een van die keren dat het neen zei tegen een voorstel van de Commissie en de Raad van Ministers en het ook nog haalde. En passant legt het boek de auteursrechtenwetgeving en de werking van de Europese instellingen uit en hoe lobbygroepen hun voorstellen in de wetgeving binnensluizen.

Het praktijkvoorbeeld is de herziening van de Europese telecomregulering tussen 2007 en 2009, die het conflict tussen het belang van de creatieve industrieën en het recht op privacy en vrije meningsuiting op scherp stelde.

De telecomwetten en de richtlijn over de elektronische handel gaan ervan uit dat de operatoren neutraal staan tegenover de inhoud die ze vervoeren. Zij zijn een doorgeefluik.

Dat is niet de visie van de auteursrechtenlobby. Die argumenteert dat de operatoren gemakkelijk kunnen weten wie auteursrechtelijk beschermde werken zonder toestemming gebruikt en dat zij medeplichtig zijn aan piraterij.

Voor hen stopte het kabinet van EU-Commissaris Viviane Reding twee ‘aanhaakpunten’ in haar voorstel van telecomregulering. Reding wou in de contracten van de operatoren clausules laten opnemen die hen zouden dwingen hun klanten geregeld te informeren over hun auteursrechtenverplichtingen. Een tweede aanhaakpunt was een bepaling die operatoren verplichtte toe te zien op de auteursrechtenwetgeving. Het doel was hun licentie te kunnen afnemen als dat niet gebeurde.

Parallel propageerde president Nicolas Sarkozy in Frankrijk maatregelen om internetgebruikers zonder tussenkomst van een rechter na drie waarschuwingen te kunnen afsluiten. Tijdens het Franse voorzitterschap van de Europese Raad in 2008 probeerde hij een gelijkaardige regeling in de EU door te drukken. Dat leidde tot een krachtmeting tussen de Raad en het Europees Parlement.

In dat parlement werd de bespreking van de verschillende richtlijnen uit het telecompakket verdeeld over drie commissies, met nog een handvol minder belangrijke aan de zijlijn.

Twee Belgen speelden een rol: CD&V-parlementslid Ivo Belet diende vanuit de parlementaire commissie Cultuur mee een amendement in om te pleiten voor “samenwerking” tussen operatoren en rechtenhouders en voor “de bescherming en promotie van wettige inhoud”.

Na de Europese verkiezingen van juni 2009 dwongen tussenkomsten van het nieuwe Ecolo-parlementslid Philippe Lamberts de Raad tot duidelijkheid over zijn bezwaren tegen de parlementaire eis om de tussenkomst van een rechter verplicht te maken (dat zou volgens de Raad een bevoegdheidsoverschrijding zijn).

De behandeling van het telecompakket was een triller. Uiteindelijk bereikten de Raad en het parlement een akkoord over een tekst die acrobatisch vasthield aan het grote principe van een juridische tussenkomst.

Monica Horten commentarieerde indertijd online over deze zaak en het boek is de neerslag van haar doctoraalscriptie. Zij geeft ook het historisch perspectief. Al in de zestiende eeuw bestond er in Engeland auteursrechtenregelgeving die voorwaardelijk toeliet drukkers aansprakelijk te stellen voor het misbruik van hun pers door derden.

Monica Horten, The Copyright Enforcement Enigma. Internet Politics and the ‘Telecoms Package’, Palgrave MacMillan, 2012, 275 blz.

BRUNO LEIJNSE