De ballade van de gesubsidieerde koe (eigen boeren eerst)

Voormalig VRT-journalist Walter Zinzen zoekt uit wie het politieke (en economische) schouwtoneel regisseert. Hij vindt belangwekkende aanwijzingen, stuit op een royaal gesubsidieerde koe, maar gaat soms wat kort door de bocht.

In de Europese Unie wordt elke koe gesubsidieerd voor zowat twee euro per dag. Dat bedrag is groter dan het gemiddelde inkomen van drie miljard mensen in het Zuiden. Dat vernemen we van Walter Zinzen in zijn scherpe betoog De wereld is een schouwtoneel – Maar wie doet de regie? De gepensioneerde journalist – van Gazet van Antwerpen, later als bewierookte/verguisde interviewer bij de openbare tv-omroep – gaat na wie de touwtjes echt in handen heeft.

Aanvankelijk pluist Walter Zinzen uit of de vlag democratie de lading dekt. Al gauw stuit hij op hindernissen. Het volk regeert immers niet rechtstreeks. Bovendien blijkt het meest sacrale in de politiek – de democratie – niet volmaakt. Via het democratische principe kwam zelfs Adolf Hitler aan de macht. De Frans-Bulgaarse schrijver Todorov beklemtoonde dan ook dat er een belangrijk principe boven de volkswil verheven is: rechtvaardigheid. En ook de afbakening van dat begrip is een oefening op glad ijs.

Op zijn speurtocht naar politieke macht dringt Zinzen door naar de hoogste regionen van de grote politieke partijen in België. Daar aanbeland, blijkt dat ook machtige politici zelf vaak aan touwtjes bengelen. Hij moet dus verder zoeken en slaat daarbij het pad in dat al eerder door de Leuvense rechtssocioloog Luc Huyse aangewezen werd: de greep van de politiek op de economie is vrijwel tot nul gereduceerd. Kortom, de bedrijfswereld trekt aan de touwtjes. Correctie: de concerns, de mastodonten zwaaien de plak.

Big business, zo noemt Zinzen de multinationals. We hadden een wat verfijnder woordgebruik verwacht van de gelauwerde journalist, maar in zijn doorlichting van de bedrijfswereld en de financiële stromen gaat hij niet bepaald precieus, precies en present te werk. Bovendien steunt hij zijn vlammende betoog op een kluwen van feiten, cijfers en verbanden die hij bijeengeharkt heeft uit cultboeken van andersglobalisten, zoals De stille overname van Noreena Hertz. Zo wordt zijn uiteenzetting besmet met dezelfde ambiguïteit als zovele evangelies van antiglobalisten: her en der worden belangrijke tendensen blootgelegd, maar tegelijkertijd sluipen er halve waarheden en hele leugens in hun pamfletten. Niet zelden lijkt hun conclusie eerst geschreven en is al het overige bijeengesprokkeld om dat orgelpunt te beklemtonen.

Sporadisch worden evenwel belangwekkende feiten aangehaald en dat is ook bij Zinzen zeker het geval. Zo komen we, bijvoorbeeld, opnieuw terecht bij onze gul gesubsidieerde koeien. De landbouwsubsidies in de Europese Unie en de VS vormen immers een sterk staaltje van protectionisme, waardoor producten uit ontwikkelingslanden geen enkele kans krijgen. Eigenbelang eerst.

Walter Zinzen, De wereld is een schouwtoneel – Maar wie doet de regie? Pelckmans, 176 blz., 16,95 euro.

Luc De Decker