Twee zeldzame Chinese panda’s leggen het Waalse dierenpark Pairi Daiza geen windeieren. Maar de communautaire heisa die met hun komst gepaard ging, ligt oprichter en eigenaar Eric Domb nog zwaar op de lever.
Eric Domb excuseert zich voor de chaos in zijn kantoor, dat uitpuilt van boeken en objecten die hij heeft meegezeuld van zijn vele reizen. “Ik probeer de natuur naar hier te brengen. Zo ontwikkelt mijn park zich”, zegt de 53-jarige Domb, waarna hij enthousiast uitweidt over zijn recente reis met de Transsiberië Express en hoe hij diep in Siberië nabij Vladivostok zaadjes van de zeldzame lotusbloem op de kop kon tikken. Velen verklaarden Domb nochtans gek toen hij zich ruim twee decennia geleden diep in de schulden stak om een oude abdij in hartje Henegouwen te verwerven en er een vogelpark te creëren. Maar Domb hield het hoofd boven water, met steun van de Waalse investeringsmaatschappij SRIW en de opbrengst van een beursintroductie.
Pairi Daiza, dat lang Parc Paradisio heette, evolueerde van een vogelpark naar een thematische zoo in een indrukwekkende omgeving. Dit jaar verzeilde Domb echter in het centrum van een fikse communautaire rel over twee panda’s die de Chinese overheid aan Pairi Daiza toewees. Er kwam protest uit Vlaamse rangen, waarbij de N-VA het vermoeden van vriendjespolitiek uitte. “Ik werd geportretteerd als de protegé van toenmalig eerste minister Di Rupo”, blikt Domb terug.
De panda’s waren ook koren op de molen van de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde van Antwerpen (KMDA), die de Antwerpse Zoo en het dierenpark Planckendael overkoepelt. De relatie tussen Domb en de KMDA was al langer verzuurd. Vlaamse subsidies voor de KMDA, door Domb becijferd op 97 miljoen euro, waren de voormalige voorzitter van de Waalse werkgeversfederatie UWE een doorn in het oog. Hoewel Domb de bittere communautaire pil nog lang niet heeft doorgeslikt, geeft hij toe dat de pandarel een godsgeschenk was voor de naambekendheid van zijn park, waaraan hij naarstig verder timmert. “Ik wil mijn bezoekers veel meer tonen dan ze komen zoeken. Ze willen een aangename dag, maar ik wil ze gelukkiger maken en hun horizon verruimen. Dat is wat utopisch, maar het is wel mijn doelstelling.”
Die ambitie kost ook veel geld.
ERIC DOMB. “Toen ik het park twintig jaar geleden lanceerde, was elke dag vrijwel een kwestie van leven of dood. Met 162.000 bezoekers in het eerste jaar bleven we heel ver onder onze doelstellingen. Ons businessplan was echt debiel, wat we toen nog niet wisten. Vandaag zitten we in een veel comfortabeler situatie. Vorig jaar hadden we 1,24 miljoen bezoekers en een bedrijfskasstroom van ruim 13 miljoen euro.”
Maar de schuldenlast is verder gestegen, tot 61 miljoen euro, 4,5 keer de ebitda.
DOMB. “We zijn altijd onze verplichtingen nagekomen. We kunnen zo’n relatief hoge schuld aan, omdat de vrije cashflow voortdurend aanzienlijk is toegenomen. Daardoor kunnen we de financiële lasten betalen en de schuld afschrijven binnen een aanvaardbare termijn. Banken als BNP Paribas Fortis, ING en Belfius schenken me hun vertrouwen, want we hebben geen probleem om kredietlijnen te krijgen. Als bankiers vinden dat we een aanvaardbaar risico vormen, moet je je niet te veel zorgen maken.”
U profiteert van de pandahype, maar vreest u de terugslag niet?
DOMB. “Misschien waren de panda’s een vergissing. Misschien dalen de bezoekersaantallen de komende jaren. Ik weet het echt niet. Bij collega’s vlakte de stijging na het eerste jaar af terwijl de kosten op hetzelfde niveau bleven. En die kosten zijn zeer hoog. Maar het is een middel om het park veel sneller bekend te maken. Er is geen Vlaming die nu niet heeft horen spreken over Pairi Daiza, tenzij die doof en blind is en in de gevangenis zit. Onze naambekendheid buiten de landsgrenzen is wel nog een groot probleem. Maar als we onze tuinen verder verrijken, zal onze bekendheid toenemen. En we kunnen het aantal bezoekers verder verhogen. Waarschijnlijk kunnen we binnen enkele jaren openen tijdens de kerstvakantie, Pasen en carnaval, en de winterweekends, want we creëren ook een wintertuin die gewijd is aan het thema van de koude. Over enkele jaren 1,4 à 1,5 miljoen toeschouwers tellen, is geen utopie.”
Hoe is de pandaoorlog ontstaan?
DOMB. “Ik ben altijd transparant geweest en had gemeld aan de baas van de Zoo van Antwerpen dat we een aanvraag hadden ingediend om de panda’s naar hier te halen. U kunt u niet voorstellen hoeveel werk wij erin hebben gestoken. De KMDA heeft niks gedaan en geen dossier ingediend. Ik had hun aanval dan ook totaal niet verwacht. Ik was stomverbaasd, dat ze die perscampagne deden om te zeggen dat ze misnoegd waren. Bovendien was ik heel verbaasd over sommige politici. Ik dacht ‘hoe durven ze?’. Stel u nu eens het omgekeerde voor, dat ik als kleine Waal had geklaagd maar niets had gedaan om de Chinezen te overtuigen. Ze zouden ons in Vlaanderen uitgelachen hebben.
“Maar het probleem was al eerder begonnen. De Zoo probeert ook onze 250.000 Vlaamse bezoekers af te snoepen. De baas van de Zoo zei dat met zoveel woorden in 2011. ‘Aan ons om aan te tonen dat we beter zijn’, zei hij toen. Als de Antwerpse Zoo niet duidelijk onze bezoekers had willen inpalmen, waren we nooit in deze situatie beland. Met de vorige baas van de Zoo, Rudi Van Eysendeyk, hadden we een goede relatie. Hij vond dat er plaats was voor drie grote dierentuinen in België en wou geen oorlog voeren. Maar van zijn opvolger, Dries Herpoelaert, kwam er dan die oorlogsverklaring. En dat terwijl de Zoo al jaren onterecht subsidies krijgt. Als de 97 miljoen die aan de Zoo van Antwerpen zijn uitgekeerd sinds 2002 vooral gebruikt zouden zijn voor wetenschappelijk onderzoek, zouden wij dat weten. We weten goed dat dat niet het geval is. Het is ook geen geheim dat de Zoo een nv was die een vzw werd, alleen om het faillissement te vermijden.
“In warenhuizen zie je publiciteit voor de Zoo en Planckendael die hun tickets aan dumpingprijzen verkopen. Als je de concurrentieregels vervalst, kan je inderdaad gemakkelijker op de prijzen spelen. Je wordt gesubsidieerd om je concurrenten in de problemen te brengen. Vroeger konden onze abonnees ook tegen een voordelig tarief naar de Zoo gaan, en vice versa. Dat akkoord werd beëindigd, terwijl de Zoo nog wel akkoorden heeft met de dierentuin van Rotterdam en met de Efteling. Als de KMDA met die killermentaliteit subsidies blijft krijgen, zal ik niet kunnen volgen. Ik heb hier echt het gevoel van wettige zelfverdediging.
“Er werd vanuit Vlaanderen ook gezegd dat ik werd bevoordeeld door de PS. Wel, wij betalen jaarlijks 250.000 euro belasting aan onze gemeente Brugelette, die nota bene een socialistische burgemeester heeft. Er mag een minimum aan intellectuele eerlijkheid getoond worden.”
U dreigt met een klacht bij de EU voor ongeoorloofde overheidssteun.
DOMB. “Dat dossier is in handen van onze raadgevers. Wij wachten af. We vragen aan de Vlaamse regering wat haar intentie is. Naargelang van haar beslissing, zien we wel verder. Ik ben niet tegen subsidies voor Antwerpen, wel tegen illegale subsidies.”
U vindt dat uw imago door alle heisa besmeurd is?
DOMB. “Wat me fundamenteel gekwetst heeft en wat ik vanuit macro-economisch oogpunt erg vind, is dat men erin geslaagd is een karikatuur te maken van een respectabel project. En dat terwijl de fundamentele regels van het goed functioneren van een economisch systeem, met eerlijke concurrentie en morele principes, door één partij zijn verkracht. En ik ga dan door voor de agressor? Ik voel mij het slachtoffer van een grote onrechtvaardigheid. En ik ben niet wijs genoeg om geen belang te hechten aan wat mensen van mij denken.
“Iedereen weet dat ik ondernemer ben. Ik heb grote risico’s genomen. Dus je mag mij als een moedig iemand beschouwen. Hoe komt het dan dat er op politiek niveau in Vlaanderen en zeker bij een partij als de N-VA geen respect is voor mij? Ons land heeft een dramatisch tekort aan ondernemers. Er is wanhopig behoefte aan figuren zoals ik. Ik ben geslaagd in een sector die doorgaans verlieslatend is, in een provincie die toeristisch niet bepaald aan de top staat en een vrij lage levensstandaard heeft. Als Pairi Daiza werkt, kan elk project werken, in eender welke sector. Trouwens, als ze mij de Antwerpse Zoo in handen zouden geven, ben ik zeker dat ik er een rendabele activiteit van kan maken zonder dat die aan een infuus van de overheid moet liggen en zonder dat de concurrentieregels op flagrante wijze worden verkracht.”
Wat opviel is dat u als ex-voorzitter van de Waalse werkgevers nauwelijks steun uit die hoek leek te krijgen.
DOMB. “Dat is eerder positief. Stel u het tegenovergestelde voor, dat er een soort van heilig verbond van Waalse ondernemingen zou zijn. Ik ben ook niet de vaandeldrager van de Franstaligen. Dit is geen probleem van Vlamingen tegen Franstaligen, maar oneerlijke concurrentie tussen twee economische spelers.”
U krijgt vanuit Vlaanderen de wind van voren, terwijl net u niet mals bent geweest voor Waalse bedrijven.
DOMB. “Ik ben tegen communautarisering. Het is intellectueel dom. In een erg moeilijke situatie zoals de onze, heeft een dispuut met je voornaamste economische partners, die de Vlamingen zijn, geen enkele zin. Ik heb trouwens als voorzitter van de UWE gezegd dat het voor onze regio tijd was voor budgettaire autonomie. Ik heb gezegd: “Wakker worden, alles is aanwezig om onze toekomst in eigen handen te nemen.” Ik heb daar grote problemen mee gekregen, ook met vooraanstaande leden van de Waalse regering. Ik werd beledigd, en niet door de minsten. “Ik ben stomverbaasd over het gebrek aan realisme in die communautaire debatten. Ik heb schrik van die oppositie tussen Noord en Zuid, die maakt dat Waalse bedrijven alleen een beroep doen op Walen omdat het Walen zijn, en dat Vlaamse bedrijven een beroep doen op Vlamingen, alleen omdat het Vlamingen zijn. Die chauvinistische reflex is volstrekt idioot. Wij kunnen ons die luxe niet permitteren. We leven in een wereld waarin we dreigen te worden verpletterd. Een voorbeeld: ik was onlangs op vakantie op een eiland in de Indische Oceaan. Die club was altijd voor 99 procent gevuld met westerlingen. Een week voor ik kwam, werd ze overgenomen door Chinezen. Artsen, geen zakenlui. Wel, tijdens mijn verblijf was die club al voor de helft gevuld met Chinezen. Dan denk je toch ‘hoe provinciaal kunnen wij toch zijn?’. Wij worden bliksemsnel losgereden. We hebben geen enkele grondstof. Als we willen dat onze economie overleeft, moeten we wakker worden.”
Zou u het opnieuw doen?
DOMB. “Waarschijnlijk wel. Maar drie maanden na de opening zag ik echt niet hoe ik eruit moest geraken. Het was een catastrofe. Ik zat 2 miljoen euro boven budget en had veel minder bezoekers dan verwacht.”
U had toen al kinderen?
DOMB. “Ja, en mijn toenmalige vrouw begreep het allemaal niet. Ik verdiende goed (met consultancydiensten voor zelfstandigen, nvdr.), maar ik was niet gelukkig in die job. Maar als je naasten je dan voor je verantwoordelijkheid plaatsen, is het heel moeilijk. Bovendien had ik sommige van mijn klanten gevraagd geld in mijn park te steken. Ik ging echt door voor een onnozelaar die dacht dat hij op zijn 32ste een vogelpark kon creëren. Trouwens, voordien was dit een attractiepark, dat in 1982 failliet was gegaan en een slechte reputatie had in deze regio. Ondernemingen draaiden hier niet goed, toen zeker niet. Bij de inhuldiging van het park, hoorde mijn toenmalige financieel directeur, Yvan Moreau, iemand zeggen, doelend op mij: ‘Die imbeciel, we wachten tot hij op zijn bek gaat en nemen dan het park over voor een appel en een ei.’ Ik denk dat veel mensen toen dachten dat het mis zou gaan.”
Hoe is het dan toch gelukt?
DOMB. “Ik heb de dierentuin gecreëerd waarvan ik droomde als kind. Het was ook echt koppigheid. Het was de energie van de wanhoop. Ik heb dingen gedaan die een normale mens in normale omstandigheden nooit zou hebben gedaan. Ik heb me als een gek gedragen bij mijn bankiers opdat ze de kraan niet dicht zouden draaien. Ik was een heel slechte advocaat toen ik advocaat was, maar het enige belangrijke pleidooi in mijn leven waarin ik ben geslaagd, was toen ik mijn bankiers en de leveranciers kon overtuigen. Ik kon hen niet betalen en vroeg zes maanden uitstel.”
U hebt nu de aandelen van SRIW overgenomen, waardoor u nu ruim 69 procent hebt. Moest dat?
DOMB. “Ik had Pairi Daiza graag in een dag van de beurs gehaald. Een delisting was van meet af aan het idee. Omdat het DNA van het bedrijf veeleer dat van een coöperatieve vennootschap is dan van een op de beurs genoteerde nv. Er is mij trouwens al meermaals gevraagd het park te verkopen. Er zijn twee zeer dynamische Spaanse groepen de revue gepasseerd, en een eigenaar van een groot aantal aquariums en parken. Het probleem is dat Pairi Daiza van de beurs halen vrijwel onmogelijk is. Ik zal nooit aan 95 procent geraken, om de verplichte squeeze out te doen. Vandaag staat de koers op ongeveer 50 euro. Ik ben zeker dat ik er zelfs met 80 of 90 euro niet zou komen. Er zijn aandeelhouders met enkele procenten die Pairi Daiza niet zien als pure investering. Een van hen is een grote Vlaamse industrieel. Zo iemand zit er niet in voor het geld. Die heeft dat niet nodig. Ik ben zeker dat hij niet zal verkopen. Ik kleef dus vast aan de beurs.”
BERT LAUWERS
“Ik heb me als een gek gedragen bij mijn bankiers opdat ze de kraan niet dicht zouden draaien”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier