“Cocktail Party”

Theatergezelschap De Tijd maakt zich op voor een van de laatste premières van het seizoen. Peter van Kraaij regisseert “The Cocktail Party” van T.S. Eliot.

De Brits-Amerikaanse Nobelprijswinnaar Thomas Stearns Eliot (1888-1965) staat vooral als dichter bekend. Zijn keuze om zich vanaf 1934 aan het theater te wijden, hield verband met zijn bekering tot The Church of England zeven jaar eerder. Als toneelauteur, zo dacht hij, kon hij zich actiever inzetten voor een christelijke samenleving dan als dichter. Een van de eerste theaterteksten die hij schreef, “Murder in the Cathedral” (1935), was gewijd aan de laatste levensdagen van aartsbisschop Thomas Becket. Ook in “The Cocktail Party” (1949), in het Nederlandse taalgebied weinig gespeeld, is de religieuze inspiratie overduidelijk. Het stuk begint als een typisch Britse salonkomedie, maar evolueert naar een christelijk drama.

Eliot is geïnteresseerd in de vraag hoe of wanneer iemands leven in vervulling gaat. Op de cocktail-party waarmee het stuk begint, probeert Edward Chamberlayne het vertrek van zijn echtgenote Lavinia te verbergen. Zijn gasten zijn echter van meer op de hoogte dan hij zelf vermoedt. Met de terugkeer van zijn vrouw de dag nadien is de kous niet af: niet alleen hij en Lavinia, ook hun respectievelijke minnaars Celia en Peter staan op een keerpunt in hun leven.

Reilly, een psychiater met heiland-allures, doet Edward en Lavinia inzien dat het best is zich met het huwelijk te verzoenen. Celia keert zich, na haar mislukte affaire met Edward, af van het wereldse leven, en kiest voor de zelfopoffering, voor een geloofspraktijk in dienst van “de ander”. Twee jaar later sterft ze de marteldood in het oosten, een bericht dat op ongeloof wordt onthaald op een nieuwe cocktail-party, waarmee het stuk eindigt. Eliots standpunt wordt vertolkt door Reilly, die de andere gasten vraagt of Celia’s lot wel betreurd moet worden: is haar dood niet de voleindiging van een keuze die ze zelf, in eer en geweten, heeft gemaakt?

Modieus is Eliots redenering allerminst. Alleen al door haar voor een publiek bevattelijk en helder te maken, levert regisseur Peter van Kraaij een prestatie. Het gekibbel tussen Edward en Lavinia is niet zo moeilijk naar vandaag de dag te transponeren. Met de drie engelbewaarders, waarvan Reilly er eentje is, gaat dat veel minder makkelijk. Bij Van Kraaij maken ze gewoon deel uit van de actie: een goede zet, want hij had hen net zo goed als onwezenlijke dei ex machina of als alter ego’s kunnen opvoeren. Nu houdt de figuur van Reilly zelfs een stevige sneer naar de psychiatrie in.

Met Lucas Vandervost (Edward), Betty Schuurman (Lavinia), Han Kerckhoffs (Reilly), Nettie Blanken, Tamar van den Dop, Robbert So en Bruno Vanden Broecke staat een voortreffelijke Nederlands-Vlaamse cast op het toneel. Hun samenspel kan echter vlotter. Daarom ook wegen de filosofische passages nog op het geheel ten nadele van het comedy-element. Het zijn schoonheidsfoutjes die allicht kunnen worden weggewerkt. Een goede theatervoorstelling kan deze “Cocktail Party” immers zonder meer genoemd worden.

De Tijd met “Cocktail Party”: tot zaterdag 12 juni, telkens om 20 uur, in Minard, Walpoortstraat 15, Gent. Tel. (09) 267.28.28. Volgend seizoen op tournee.

P. ANTHONISSEN