Carrefour boert wel goed

Carrefour maakte de afgelopen jaren nettowinst in ons land. Het overgedragen verlies dat de winkelketen meesleurt, werd maar mondjesmaat weggewerkt. Het bedrijf zou anders te veel fiscale voordelen verliezen.

De winkelketen Carrefour maakte in ons land eind 2008 nog 66 miljoen euro nettowinst. Het gaat dus niet zo hemeltergend slecht met het bedrijf. Zo blijkt toch uit de balans van Carrefour Belgium, dat de geïntegreerde winkels en activiteiten als franchisegever van de distributeur overkoepelt.

Ook het bedrijfsresultaat van Carrefour dook de afgelopen jaren helemaal niet onder nul. Het klokte in 2008 nog af op 46 miljoen euro. In de geconsolideerde balans zou het bedrijfsresultaat dat jaar zelfs op 55 miljoen euro zijn geëindigd. Ook de 1,6 miljard aan geldbeleggingen maakten de situatie van Carrefour Belgium minder zwartgallig dan de berichten de afgelopen week deden vermoeden. De geldbeleggingen werden geparkeerd bij het coördinatiecentrum, de interne bank die de groep in ons land nog altijd heeft.

Toch diste Carrefour bij de aankondiging van de sluiting van veertien hypermarkten en zeven supermarkten onder andere zijn verliesresultaten op ter verdediging. 32 van de 56 hypermarkten en 32 van de 61 supermarkten zijn verlieslatend; de vakbonden zeggen het al een tijd, het bedrijf ontkent het niet langer.

Gerard Lavinay, de topman van de Belgische afdeling van de Franse retailer, voegde daar bij de aankondiging van de ontslagen bovendien aan toe dat de nv Carrefour Belgium tegen 2012 weer break-even moet draaien. In het beste geval zal de supermarktketen dan 3 procent bedrijfsmarge kunnen optekenen. Daarmee zei hij indirect dat de winkelketen in ons land in 2009 niet langer in de groene cijfers vertoefde. Het is afwachten tot de balans officieel wordt neergelegd, maar het is twijfelachtig dat de nettowinst van Carrefour werkelijk van het ene jaar op het andere 66 miljoen euro lager dook.

Gino Van Ossel, retailprofessor aan de Vlerick Management School gokt dat het toch mogelijk is. “De omzet die Carrefour in België draait, daalde al tijdens de eerste drie kwartalen van vorig jaar. In het vierde kwartaal maakte het bedrijf zelfs geen Belgische omzetcijfers bekend. Als je die signalen combineert met de geïndexeerde loonkosten, de margedruk op non-foodproducten en eventuele herstructureringskosten, is een verliescijfer dus niet ondenkbaar. Tenzij ze deze fenomenen wisten op te vangen door de personeelsbezetting te verkleinen, bijvoorbeeld door wie het bedrijf verliet niet te vervangen.”

Verlies belastingvoordeel

Toegegeven, een eerste blik op de al beschikbare cijfers van Carrefour doet inderdaad het ergste vermoeden. Een overgedragen verlies van bijna 400 miljoen euro gaf in 2008 een nogal dramatisch tintje aan de balans. “Het overgedragen verlies is een cumul van de activiteiten uit het tijdperk GIB en van Carrefour”, laat de keten optekenen.

Carrefour nam bij de overname van GB in 2000 inderdaad ook een overgedragen verlies over. Maar dat bedroeg destijds slechts 240.660 euro. Het verschil? Lavinay maakte zich op de persconferentie vorige week sterk dat Carrefour de afgelopen negen jaar 845 miljoen euro investeerde in de Belgische poot. “Carrefour investeerde vooral bij de aankomst in 2001”, nuanceert Van Ossel. “Dat verzwaarde de balans.”

De Franse winkelketen is echter niet gehaast om dit overgedragen verlies weg te werken. Er werden in de loop der jaren enkele kapitaalverhogingen doorgevoerd, maar die waren steeds onvoldoende hoog. “Het tekort op het eigen vermogen werd in 2001 wel al opgevangen door een kapitaalsverhoging van 463 miljoen euro”, reageert woordvoerder Lars Vervoort. “De beperkte winsten van de voorbije jaren laten ons gewoon niet toe om de forse verliezen van de voorgaande jaren te compenseren.” De winsten worden de komende jaren waarschijnlijk ingezet om de geplande 300 miljoen euro aan investeringen te bekostigen. Maar Carrefour heeft ook andere motieven.

“Door de verliezen mee te zeulen, hoeft Carrefour amper belastingen te betalen.” Daar zijn Van Ossel en Chris Opdebeeck van het onderzoeksbureau Marketing Map het over eens. “Dat is een heel courante praktijk bij multinationals, zolang ze zich houden aan de regels van de sociale inspectie”, vult Van Ossel aan. “Een dochteronderneming die door overgedragen verliescijfers lagere belastingen moet betalen, zal bijvoorbeeld minder moeten betalen als ze goederen van het hoofdkantoor aankoopt. Het is dan beter dat de dochter meer winst maakt dan het hoofdkantoor, dat vaak in een hoger belastingregime huist.”

Carrefour vindt het te kort door de bocht om te stellen dat een overgedragen verlies een opgebouwd belastingvoordeel is. “Deze verliezen hebben tenslotte aan ons eigen vermogen geknaagd. De toekomstige winsten zullen ook afgezet worden tegenover verliezen uit het verleden, zoals voorgeschreven in de wetgeving. We hebben de overgedragen verliezen eind 2009 trouwens geïncorporeerd in ons kapitaal.”

Welles, nietes

“Carrefour wordt ook op andere vlakken een virtuele organisatie”, analyseert Van Ossel. De distributeur werkt steeds meer met onderaannemers die de investeringen op zich nemen. De franchisenemers zijn daar maar één voorbeeld van. Zij betalen een marketingcommissie van 1 tot 2 procent van de omzet aan Carrefour. Dat zegt Luc Ardies, directeur van Buurtsuper.be, die de opstelling van deze contracten mee onderhandelde. Carrefour bevestigt noch ontkent. De warenhuisketen geeft wel mee dat de zelfstandige winkeluitbaters al tekenen voor meer dan 2 miljard euro van de 5,271 miljard euro omzet in 2009. Dat staat gelijk aan 10 procent marktaandeel in de voedingsdistributie. “Na de herstructureringen komt waarschijnlijk de helft van de omzet van Carrefour uit franchisecontracten”, verwacht Van Ossel.

Dat Carrefour veel entiteiten verzelfstandigt, levert ook extra voordelen op. Franchisenemers zijn bijvoorbeeld gebonden aan minder strikte openingstijden. En de personeelskosten liggen soms een pak lager voor andere onderdelen die worden uitbesteed, zoals logistiek. Daarom is het ook zo moeilijk om de loonkosten van Carrefour te vergelijken met die van andere retailers. Dat leidde de afgelopen week tot welles-nietesspelletjes tussen vakbonden en directie.

De loonkosten – bij Carrefour goed voor 80 procent van de toegevoegde waarde – zouden volgens de directie van de Franse keten 32,5 euro per uur bedragen. Bij Delhaize (30,1 euro) en Colruyt (25,2 euro) liggen die 8 en 29 procent lager omdat zij in een aantrekkelijker paritair comité werken.

De socialistische bediendebond BBTK kwam met andere cijfers op de proppen. Het maandelijkse brutoloon van een caissière van 32 jaar met een anciënniteit van vijf jaar bedraagt bij Carrefour 1705,48 euro. Bij Delhaize ligt dit zelfs hoger (1819,65 euro) en bij directe concurrent Colruyt amper lager met 1698,96 euro.

Dat de loonkosten de pan uitswingen, is volgens de vakbonden dus een mythe, ook als premies in rekening worden genomen is een Carrefour-werknemer niet duurder. Delhaize en Colruyt hebben bovenop de loonbarema’s van de sectorale CAO’s in het PC 202 nog een extraatje toegevoegd op bedrijfsniveau. Carrefour besteedt dan weer veel werk uit en boekt daarvoor geen rechtstreekse personeelskosten.

Met al die verschillen in verloning is het dus schier onmogelijk om de lonen bij de retailers te vergelijken. De enige conclusie is dat de lonen van de verschillende retailers evenveel op elkaar lijken als de appelen op de citroenen die ze verkopen.

Door An Goovaerts, Sjoukje Smedts en Alain Mouton