Budgetmassage ?

Regeringen die langs alle kanten hun begrotingscijfers “masseren” ? Schering en inslag in Europa. Maastricht, weet u wel ? Maar nu lijkt het erop dat ook de herverkozen VS-president Bill Clinton, nochtans niet geplaagd door EMU-normen, dat deed.

Chicago, San Francisco.

Geknoei met overheidsgeld en met de algemene principes van wat kan en niet kan, dat ligt veelal zeer moeilijk bij de Amerikaanse publieke opinie. Tenminste, die idee kon men koesteren tot bij de recente herverkiezing van Bill Clinton. Ondanks allerhande schandalen behaalde hij toch een duidelijke overwinning op de Republikein Bob Dole die het door Ronald Reagan zo succesvol toegepaste concept de belofte tot belastingverlagingen niet kon doen slikken door het Amerikaanse kiezersvolk.

ECONOMISCHE WINST.

In Clintons overwinning speelde de goede gang van zaken in de Amerikaanse economie zonder twijfel een grote rol : er heerst zo goed als volledige tewerkstelling (nauwelijks 5 % werkloosheidsgraad), de opgaande conjunctuurfaze is in haar vijfde jaar, de inkomensongelijkheid lijkt wat te verkleinen, Wall Street en de obligatiemarkten blijven prima evolueren en zolang de dollar wereldmunt nummer één blijft, ligt nauwelijks één Amerikaan wakker van tekorten op de handelsbalans en de lopende rekening van de betalingsbalans.

Deficits waar de Amerikanen wél heftig over discussiëren, zijn die op de federale begroting, omdat ze over het algemeen vinden dat ook een overheid niet boven haar stand mag/kan leven. Ook inzake deze parameter deed Clinton het echter uitzonderlijk goed : in elk van de 4 jaren van zijn eerste ambtstermijn zakte het federaal begrotingstekort als % van het BBP (zie ook grafiek : Spectaculaire duik). Van bijna 5 % in 1992, het laatste presidentschapsjaar van George Bush, daalde het begrotingstekort onafgebroken tot 1,4 % dit jaar (het Amerikaanse begrotingsjaar loopt telkens van 1 oktober tot 30 september). Zo realizeerde Clinton het laagste begrotingstekort (in % van het BBP) sedert 1974.

Voor de omgeving van de herkozen president Clinton kan er weinig misverstand over bestaan dat deze cijfers duidelijk aangeven dat de president het budget strak in de hand heeft : in de loop van begrotingsjaar 1996 stegen de federale inkomsten met 7,5 % terwijl de uitgaven slechts met 3 % opliepen. Vooral de betere inkomsten zorgden ervoor dat het tekort, aanvankelijk geraamd op 145 miljard dollar, uiteindelijk slechts 107 miljard dollar bedroeg.

MYSTERIES.

Terwijl het politieke gevecht van de jongste weken zich toespitste op de vraag wie nu eigenlijk de pluim voor deze budgettaire successen op zijn hoed mag steken de Democratische president of het Republikeinse Congres plaatsten onafhankelijke waarnemers een aantal vraagtekens rond die begrotingscijfers op zich. Zo hangt er over een 30 miljard dollar aan onverwachte inkomsten een mysterieus waas wat zelfs minister van Financiën Robert Rubin toegaf.

Volgens Rubin is de meest waarschijnlijke uitleg dat die inkomsten van beleggers en investeerders komen die hun winst genomen hebben en dus ook de belasting op de kapitaalwinsten dienen te betalen. Gezien de blijvend goede gang van zaken op Wall Street valt deze uitleg echter zeer te betwijfelen. Ook de verklaring als zou de verdere toename van de werkgelegenheid een belangrijke rol gespeeld hebben in het onverwacht gunstige inkomstenplaatje mist overtuigingskracht : niet alleen was de tewerkstellingstoename het afgelopen begrotingsjaar niet meer echt indrukwekkend, het merendeel van de nieuwe jobs situeert zich bovendien onderaan de inkomensladder zodat dit onmogelijk tot een spectaculaire stijging van de ontvangsten kan leiden.

Dat het uiteindelijke tekort voor 1996 38 miljard dollar kleiner uitviel dan oorspronkelijk was geraamd, heeft volgens de Clinton-omgeving ook te maken met het feit dat met name in de ziekteverzekering en de gezondheidssector “belangrijke besparingen” zich hebben doorgezet. Hoe, wat, waar en voor hoeveel blijven in dit verband echter even zoveel onbeantwoorde vragen. Bij economen groeit dan ook de overtuiging dat Bill Clinton de begrotingscijfers flatteerde door enerzijds wat te schuifelen met de timing van inkomsten en uitgaven en anderzijds door eenmalige maatregelen ongenuanceerd door te rekenen. Dit klinkt ons zeer vertrouwd in de oren, niet ?

Door enkele dagen voor de verkiezingen naar buiten te komen met mooie, zij het geflatteerde cijfers, heeft Clinton de kiezers ervan willen overtuigen dat ook een Democraat een begroting goed in de hand kan houden. Dat is dus duidelijk gelukt. Behoudens een zeer goede macro-economische omgeving mag echter voor het budgettaire jaar 1997 terug een oploop van het begrotingsdeficit verwacht worden.

JVO

BILL CLINTON Met geflatteerde cijfers erin geslaagd de kiezers te overtuigen dat ook een Democraat een begroting goed in de hand kan houden.

In elk van de vier jaren van Clintons eerste ambtstermijn zakte het federaal begrotingstekort als % van het BBP.