Btw op de notarisrekening

Notarissen en gerechtsdeurwaarders zijn begin dit jaar in een andere wereld ontwaakt. Tot eind vorig jaar waren hun prestaties vrijgesteld van btw. Sinds 1 januari zijn ze gewone btw-plichtigen. Dat wil zeggen dat ze op hun prestaties btw moeten aanrekenen, en dat ze ook alle btw-formaliteiten moeten vervullen, zoals periodieke btw-aangiften indienen, facturen uitreiken die aan de btw-voorschriften voldoen, enzovoort.

21 procent btw betalen op de prestaties van notarissen en gerechtsdeurwaarders is niet voor iedereen nadelig. Wie btw-plichtig is, heeft recht op recuperatie van de btw die hij aan zijn leveranciers betaalt. Stel bijvoorbeeld dat een handelaar een gebouw aankoopt. Op het ereloon van de notaris zal voortaan btw verschuldigd zijn. Maar voor onze handelaar maakt dat geen verschil. Hij kan die betaalde btw toch recupereren. De grote verliezers van het stelsel zijn de cliënten die geen recht hebben op recuperatie van de door hen betaalde btw. De eindconsument betaalt het gelag. Een particulier die een woning aankoopt, kan de btw die hij voortaan aan de notaris moet betalen niet recupereren. Die btw vormt een bijkomende kostenpost. Hetzelfde geldt in hoofde van alle bedrijven en instellingen die ook geen recht op recuperatie hebben. Denk aan advocaten, geneesheren, scholen, ziekenhuizen, banken, verzekeringsondernemingen, enzovoort.

Maar de schade blijft al bij al beperkt. De notaris of de gerechtsdeurwaarder moet slechts btw aanrekenen op het honorarium dat zijn eigen prestaties vergoedt. Neem bijvoorbeeld een notaris die een akte verlijdt naar aanleiding van de aankoop van een woning. Op die aankoop zijn normaal registratierechten verschuldigd. Zij vormen het grootste gedeelte van de prijs die aan de notaris moet worden betaald. Maar op die registratierechten is geen btw verschuldigd. Die blijft beperkt tot het ereloon dat de notaris aanrekent voor zijn tussenkomst.

Voor de notarissen en de gerechtsdeurwaarders is de onderwerping aan de btw tegelijk goed en slecht nieuws. Het slechte nieuws is dat zij zich in een extreem korte tijd hebben moeten aanpassen aan de nieuwe belastingomgeving. Het nieuws over hun btw-onderwerping is amper enkele maanden oud. In een aantal gevallen is het bovendien niet duidelijk of en in welke mate zij de verschuldigde btw kunnen doorrekenen aan hun cliënten. Wellicht is het daarom dat er inmiddels bij het Grondwettelijk Hof een verzoek ingediend is om de nieuwe regeling te schorsen en ten gronde te vernietigen.

Maar het is niet allemaal kommer en kwel. De onderwerping aan de btw heeft tot gevolg dat notarissen en gerechtsdeurwaarders voortaan ook recht hebben op recuperatie van de door hen zelf betaalde btw. Dat moet er normaal toe leiden dat hun werkingskosten dalen. Hun overstap van vrijgestelde naar gewone btw-plichtige heeft ook tot gevolg dat zij, onder bepaalde voorwaarden, hun historische btw nog kunnen recupereren. Bedoeld is: de btw die ze betaald hebben toen ze nog niet het statuut van gewone btw-plichtige hadden. Stel dat een notaris vorig jaar een lading omslagen heeft aangekocht: de btw die hij daarop heeft betaald, zal hij – wat de omslagen betreft die eind vorig jaar nog niet waren gebruikt – alsnog kunnen recupereren. Hetzelfde geldt binnen bepaalde perken voor de btw die destijds betaald is geweest op gedane investeringen (de bouw van een kantoor, aanschaf van een kopieertoestel, enzovoort).

En wat met de advocaten? Die stonden ook op het verlanglijstje van premier Elio Di Rupo. Maar zij zijn de dans voorlopig ontsprongen. Zij blijven nog altijd vrijgesteld van btw. Naar verluidt, heeft men daarmee willen vermijden dat de rechtsgang in één klap 21 procent duurder zou worden. Vooral voor particulieren zou dat behoorlijk problematisch zijn. De vraag is alleen hoelang men de onderwerping van advocaten aan de btw nog kan uitstellen. Binnen Europa zijn de Belgische advocaten al geruime tijd een curiosum. Voor zover men kan zien, zijn zij de enige van hun Europese lotgenoten die niet aan btw onderworpen zijn.

De auteur is advocaat en hoofdredacteur van Fiscoloog. www.fiscoloog.be

JAN VAN DYCK

De registratierechten die aan de notaris worden betaald, blijven buiten de btw-heffing.