BOUW: 40 % ZWART

In veel internationale onderzoeken wordt de bouwsector aangeduid als de sector waar het meest in het zwart wordt gewerkt. De Oostenrijkse econoom Friedrich Schneider, een expert op het terrein, rekent voor de Duitse bouwsector op 38 % zwart. In België kan vermoed worden dat dit cijfer nog hoger zal liggen.

In de week van 6 november roepen minister van Sociale Zaken Rudy Demotte (PS) en minister van Werk Peter Vanvelthoven (SP.A) een rondetafel bijeen over zwartwerk in de bouw. Bovenaan de agenda staat de door premier Verhofstadt (VLD) aangekondigde forfaitarisering van de sociale bijdragen. Op die manier moet het niet-aangeven van arbeidsuren minder aantrekkelijk worden.

Een ander agendapunt wordt het probleem van het grote aantal zelfstandige bouwvakkers in bijberoep: een op vier. Er wordt verondersteld dat een groot deel van hen in het zwart bijklust. Het probleem is het grootst in Limburg. “We vragen beperkingen in de tijd van dit systeem,” zegt David Lanove, hoofd van de studiedienst van de Confederatie Bouw.

Een hervorming van het systeem van de geregistreerde aannemers, dat Europese kritiek krijgt, staat ook op het programma. Dat moet zo gebeuren dat er niet meer mogelijkheden tot fraude ontstaan.

Ook het fenomeen van de buitenlandse, veelal Oost-Europese of Portugese werknemers, zal niet onbesproken blijven. Ze werken hier via detache-ring, schijnzelfstandigheid of pure illegaliteit. Didier Verbeke, toenmalig coördinator-generaal bij het federaal coördinatiecomité sociale fraude, sprak in maart van dit jaar over 50.000 Polen die in Brussel tewerkgesteld worden. Bij de RSZ schat men dat er 10.000 tot 30.000 detacheringen zijn vanuit Oost-Europa. “Het is moeilijk te becijferen, omdat er nog geen registratieplicht is,” zegt David Lanove. “Die komt er wel met Limosa, de onmiddellijke elektronische aangifte voor buitenlandse werknemers. Maar dat helpt niet aan het illegale circuit.”

ACTIEPLAN VAN DE WERKGEVERS

“Wij strijden voor een eerlijke concurrentie,” zegt David Lanove. “We moeten daarom ook voor eigen deur vegen. Anders blijven we in een vicieuze cirkel zitten. Want de bedrijven die oneerlijke concurrentie krijgen, worden verleid om ook in het zwart te gaan werken. Vandaar ons actieplan van 2002.”

Een onderdeel van dat actieplan was de partnerovereenkomst die de Confederatie Bouw sloot met de overheid, waardoor de inspectie gedurende een jaar meer controles kon uitvoeren, toegespitst op zaterdagwerk.

In 2003 werd er een specifieke overeenkomst getekend in Antwerpen voor het havengebied. Tegen eind dit jaar moet er nog een overeenkomst rond zijn in Henegouwen.

Het actieplan van 2002 bevatte naast de partnerovereenkomst een hele reeks specifieke maatregelen. De eerste was de strijd tegen misbruik van de tijdelijke werkloosheid. Vervolgens de gedeeltelijke forfaitarisering van de sociale bijdragen aan het Fonds voor Bestaanszekerheid. Ten slotte was er de versoepeling van de overuren door een uitbreiding van 65 naar 130 uren. Voor de eerste 65 uren zijn de sociale lasten verlaagd en die worden nu nog verder verlaagd.

In het informele circuit heeft de NCB ook een aantal maatregelen voorgesteld, maar daar is de uitvoering nog niet zo ver gevorderd. Ten eerste is er de fiscale aftrekbaarheid van bouwfacturen voor particulieren. “Tegen eind dit jaar zal het bouwplatform van het VBO concrete voorstellen doen,” zegt David Lanove. Ten tweede een btw-vermindering tot 6 % op nieuwbouw.