BOTSING DER CULTUREN

WELKE STIJL HAALT HET ?

Sandoz-baas Marc Moret (72j.) meldde trots “zijn laatste slag” : de fusie van de Bazelse chemieconcerns Sandoz en Ciba-Geigy. Na drie maanden geheim vergaderen, kan Moret eindelijk aftreden. Zijn triomf is compleet : nooit zal een Sandoz-manager meer succes kennen. Uit Sandoz en Ciba groeit Novartis, ‘s werelds tweede grootste farmaconcern, de nummer één in de agrobusiness, de nummer twee in dieetvoeding. Voltaren en Otriven, Sandimmum en Ovomaltine komen straks uit hetzelfde huis. Novartis zou zich nu beperken tot de farma, de agro en de dieetwaren. De omzet van het nieuwe concern wordt ruim 650 miljard frank. Wereldwijd zullen er 92.000 mensen werken, zo’n 10.000 minder dan nu. Anders dan Moret die de fusie als de kroon op zijn carrière beschouwt ziet Ciba-baas Alex Krauer (64j.) én de eerste Novartis-voorzitter het samengaan als een gebeurtenis die “in elk geval emoties losweekt”. De nieuwe chef moet twee tegengestelde bedrijfsculturen integreren. Beide concerns produceren dan wel gelijksoortige producten, de leiding is totaal anders. Ciba is synoniem van openheid en eerlijkheid, Sandoz staat voor een gesloten en onoprechte onderneming. Ciba schafte elke titulatuur af, de hiërarchie is er volkomen vlak, alle medewerkers zijn in hun gebied bevoegd om te tekenen. Bij Sandoz heersen de principes van bevel, gehoorzaamheid en strengheid tegen ondergeschikten.

Na de rampzalige brandcatastrofe in een opslagplaats voor landbouwchemicaliën in november 1986 trachtte Moret met royale schadevergoedingen de vervuiling van de Rijn te vergoeden. Moret heeft nooit het verband begrepen tussen de autoritaire bedrijfscultuur en de veel voorkomende schadegevallen ; voor hem en zijn managers primeerden stijgende winstcijfers en concurrentiestrijd. Moret laat zich rijden in een Cadillac ; Ciba-topman Krauer bestuurt zijn Audi zelf. Krauer is ervan overtuigd dat, zonder instemming van de bevolking, een chemisch bedrijf op den duur geen succes kan kennen, zeker als labo’s én fabrieken in Bazel temidden van woongebieden liggen. Toen Greenpeace in 1986 een Ciba-fabrieksschouw bezette, zond de directie niet de politie maar wel proviand naar boven. Sindsdien houden Ciba en Greenpeace contact én wordt het bedrijf begeleid door een burgercomité dat inzage heeft in alle technische documenten. Toch is Krauer geen naïef idealist. De fusie zal jobs kosten. “Maar gelooft u ons alstublieft,” zegt Krauer, “de fusie moet gebeuren zonder ontslagen en sociale onbillijkheid”, zoals tot nog toe bij Ciba gebruikelijk. Voor Krauer wordt de personeelsafbouw in het Bazelse hoofdkwartier, waar 3000 jobs verdwijnen, dé testcase. Krauers medewerkers zijn resoluut : “De progressieve zijde zal het halen.” De concerntop mag dan wel voor de helft met Ciba-managers en de helft met Sandoz-directeurs worden bemand, toch maakte een Ciba-man al meteen duidelijk dat de Sandoz-stijl bij Novartis geen kans maakt : ” Fifty-fifty geldt hier niet.”

Copyright Der Spiegel.