‘Bondskanselier. Wat anders?’

Angela Merkel blijft wellicht Duits bondskanselier, ondanks haar magere verkiezingsoverwinning. Maar de rechtervleugel van de partij mort, met als boegbeeld Jens Spahn.

Hoewel de Duitse christendemocraten afgelopen zondag bij de Bondsdagverkiezingen in het hele land bijna 9 procent verloren, waren er toch nog winnaars. In Schöppingen in Noordrijn-Westfalen haalde Jens Spahn een lichte winst van 0,5 procent, terwijl zijn partij in dat kiesdistrict 7 procent verloor. De jonge politicus – hij is 37 – ontpopte zich de voorbije jaren in de CDU als de belangrijkste criticus van de bondskanselier. Merkel en Spahn lijken water en vuur, al hield hij zich in de aanloop naar de verkiezingen opvallend gedeisd.

Doorgaans schuwt Spahn het debat niet. Politiek is voor hem een strijd, terwijl Merkel steevast het compromis zoekt. Critici vinden dat Merkel te veel naar links was opgeschoven, zeker met haar vluchtelingenbeleid. Volgens Spahn liet de bondskanselier daarmee een immense opening aan de rechterflank van de christendemocraten. De partij moet een duidelijk profiel hebben, vindt hij. Hij benadrukt dat de rechts-populistische partij AfD in zijn kiesdistrict matig heeft gescoord, net door zijn duidelijke profilering.

Protesteren tegen protest

Jens Spahn groeide op in Ahaus, een keurige, burgerlijke stad in het Münsterland, aan de Nederlandse grens. Hij verzeilde in de politiek door te protesteren tegen protest. Toen in 1998 linkse politici en burgerbewegingen zich kantten tegen de bouw van een nucleaire afvalverwerkingssite in Ahaus, ging Spahn betogen voor de site. Hij vond ook dat het niet kon dat zijn leraars van hem eisten dat hij zou meebetogen tegen de installatie. Hij raakte gebeten door het politieke virus, en legde meteen een ongebreidelde ambitie aan de dag. Toen hij in 1999 de school verliet, noteerden zijn medeleerlingen in het afscheidsboek wat hij later zou worden: “Bondskanselier. Wat anders?”

Hij haalde een diploma economie en werkte voor een bank. Hij was 22 toen hij werd verkozen tot federaal parlementslid. De CDU zocht vers bloed, na het verdwijnen van Helmut Kohl. Spahn greep de kans. Het voorbije decennium maakte hij vooral naam als gezondheidsspecialist. Hij ijverde voor meer concurrentie tussen de ziekenhuizen. Zijn kennis werd gewaardeerd. In 2013 rolde zijn naam over de lippen als de nieuwe federale minister van Volksgezondheid. Maar Spahn haakte af. Hij wilde het vak eerst beter leren en werd staatssecretaris voor Economische Zaken.

Het klikte meteen met zijn voogdijminister, Wolfgang Schäuble. Allebei zijn ze voorstander van een schuldenvrije overheid. “Het is niet omdat de overheid geld overhoudt, dat ze de centen moet laten rollen”, stelt Spahn. Dat laat hij niet enkel verstaan aan wie pleit voor meer sociale uitgaven. Ook bedrijven moeten niet komen aanzetten met de vraag naar meer subsidies. Zo stuurde Spahn de Duitse informaticareus SAP wandelen.

Zwijgende meerderheid

Zijn carrière kreeg de voorbije twee jaar vooral de wind in de zeilen door zijn kritiek op het vluchtelingenbeleid van Merkel. Hij koppelde daaraan een anti-islamitisch discours. Spahn is voor een boerkaverbod en hij betwijfelt of de islam compatibel is met de Duitse Leitkultur. Spahn vindt dat hij de stem van de “zwijgende meerderheid” vertolkt en de gedachten van de angstige en bezorgde burger verwoordt.

Daarmee ging hij lijnrecht in tegen Angela Merkel, die elk conflict schuwt. Zolang zij de touwtjes in handen heeft, mag Spahn promotie op zijn buik schrijven. “Hij is misschien wel de meest talentvolle politicus sinds Helmut Kohl”, vindt een collega in de federale partijraad van de christendemocraten. “Maar met Merkel aan het roer zal zijn carrière niet vooruitgaan.” Het weekblad Der Spiegel voegde daar een bijkomende hinderpaal aan toe. Jens Spahn is homoseksueel. Hij stemde eind juni vóór het homohuwelijk, Merkel stemde tegen.

Wolfgang Riepl, illustratie Jens Claessens

“Spahn is misschien wel de meest talentvolle christendemocratische politicus sinds Helmut Kohl”