BOEREN ZIJN BETER DAN U

De kwaadheid kolkte van het krantenpapier. Yves Leterme, minister-president, en Rudi De Kerpel, ondernemer, beschoten elkaar in De Tijd over de Europese landbouw. Yves Leterme was technisch correct, maar vergat de kern van de kwestie. Boeren beschouwen zich en worden beschouwd als betere mensen dan niet-boeren. De boer is van de natuur en de natuur is goddelijk.

Reacties: frans.crols@trends.be

De boeren staan voor 2 (!) procent van de Europese werkers. Hun invloed op de politiek is buiten elke verhouding en dat zullen wij weer zien als binnenkort een nieuwe etappe van de vrijmaking van de wereldhandel begint in Hongkong. Die onderhandeling raakt uw producten en diensten. De barrière tussen succes en mislukking in Hongkong is de landbouwpolitiek.

Favoritisme. Landbouw is moreel goed en steun aan de landbouw is een symbool van beschaving. Dat favoritisme steunt op een romantische, teerhartige en archaïsche visie op de agrariërs. De Boerenbond zal gebelgd zijn over deze stelling en over haar illustratie met de bewieroking van de boer door het nationaal-socialisme.

De handelaar was voor de nazi’s een verwerpelijke ondermens. Hij is alleen geïnteresseerd in wat het leven hem te bieden heeft aan materiële goederen en fysiek comfort. Duits rechts noemde dat misprijzend de zucht naar Komfortismus. Handelaars, bij uitbreiding ondernemers, bevredigen hun individuele verlangens, iets wat een hoger moreel besef van de wereld en het geloof in idealen ondermijnt. Heroïsme staat tegen handel in het nationaal-socialisme; de goddeloze stad tegen het rechtschapen platteland; de geïndustrialiseerde maatschappij tegen een organische samenleving van bloed en bodem. De natuur heeft op zich een spirituele waarde die ontbreekt bij voortbrengselen van de nijverheid.

In 1920 was BlutundBoden de titel van een tijdschrift dat in Sleeswijk-Holstein werd uitgegeven door de Landvolksbewegung. Zij wilde de zeden en gebruiken van de heimat bevorderen. Later stalen de nationaal-socialisten die titel. DasBlut betekende het Germaanse ras, verpersoonlijkt in de boer, geworteld in de Duitse grond, dieBoden, waarmee hij een onscheidbare eenheid vormde. Walther Darré (1885-1953), de latere landbouwminister van Hitler, publiceerde in 1929 DasBauerntumalsLebensquellderNordischenRasse. Rond die sloganeske titel schiepen de nazi’s langs literatuur en andere kunsten een sfeer waarin de boer groeide tot een mythische figuur. De bibliotheken van dasReich ontvingen propagandalijsten met boerenromans van Duitse of buitenlandse oorspong – onder meer LangsdeWegen van Stijn Streuvels. Tegenstanders noemden de auteurs op dergelijke lijsten spottend “Blubo”-schrijvers of in het Nederlands “Bloebomers”. Felix Timmermans begon in 1933 aan Boerenpsalm, een loflied op de edele boerenstand. De Noor Knut Hamsun en zijn fenomenaal succesvolle, ook in nazi-Duitsland, HoehetGroeide (1916) – een ontginnersroman – was niet veraf. De exceptionele kracht van 2 % van de Europese werkende bevolking wortelt in superioriteitsdenken.

Schijnheiligheid. Bij dit boerenverhaal hoort half goed nieuws: de Vlaamse regering opende als eerste, schuifelend gevolgd door de federale minister van Landbouw, de deur van de brandkast met de lijsten van de Belgische subsidieboeren.

Wat kwam eruit? Een lijst van ondernemingen die het Europese manna incasseren. Wat kwam er niet uit? Een lijst van individuen die het Europese manna incasseren. Dat is schijnheiligheid van het zuiverste CD&V-wijwater.

Als een boer niet gediend is van openheid over het belastinggeld dat hij ontvangt van zijn medeburgers voor het ondersteunen van zijn inkomen, dan staat het hem vrij om die euro’s te weigeren. Er is geen enkele reden om de individuele sommen te versluieren. Tweede bedenking: de privacy – want dat is het argument voor de camouflage van de individuele steuntrekkers – is niet van tel voor de bedrijven. Minister-president en minister van Landbouw Leterme jongleert met twee maten en twee gewichten. Hij zegt de ondernemingen goedgezind te zijn. In dit geval laat hij hen paraderen als profiteurs die zich verzadigen op de kap van de brave landbouwer in de schaduw. Zolang Yves Leterme niet alle EU-sommen out, saboteert hij een doorzichtig landbouwbeleid en zal het ongenoegen groeien van de 98 % van de burgers die opdraaien voor 2 % landbouwers. Een koele en open stijl is wat Yves Leterme nastreeft. Het subsidiebeleid is een lakmoesproef.

De Europese landbouwpolitiek is een gedateerd, ingewikkeld kolchozsysteem. Doorzichtigheid is essentieel, want mogelijke vervangingstoelagen voor de boeren duiken op onder het mom van groene brandstof. Na het decennialange subsidiëren van te dure Europese tomaten, boter, melk, graan – nu vervangen door zachtere en kleinere steunvarianten – volgt de subsidiëring van dure Europese ethanol. Waarom stijgt de wal tegen de goedkope Brazi-liaanse biobrandstof? De gewijde Vlaamse boer, hij int rustig voort.

Frans Crols

De gewijde Vlaamse boer, hij int rustig voort.