Het Europese landbouwbeleid is een oerwoud vol valkuilen. De publicatie van de lijst met steuntrekkers van landbouwgeld maakte dat nog eens duidelijk. De lijst zegt veel, maar ook bitter weinig. Op de eerste plaats prijkt de Tiense Suikerraffinaderij met in 2004 bijna 92 miljoen euro subsidies.
Is dit de grote jackpot voor de coöperatie van suikerbiettelers, die de belangrijkste aandeelhouders zijn? Nee. Het bedrag is een symptoom van de absurditeit van het Europese landbouwbeleid, met zijn centralisme en dirigisme, en voor bepaalde teelten nauwelijks ruimte voor vrije marktwerking.
De suikerbietentelers krijgen een vaste prijs voor hun producten. Op zijn beurt krijgt de verwerkende industrie van de suikerbieten – dus Tiense Suikerraffinaderij – een vaste prijs voor het eindproduct. Het maakt dat u en ik voor suiker een prijs betalen die twee keer hoger ligt dan de wereldmarktprijs. Maar tegelijk betalen die telers en verwerkers het verschil met de wereldprijs terug uit eigen zak. De verrekening van die broekzak-vestzakoperatie creëert alleen maar bureaucratie.
Die landbouwlogica ontgaat iedereen die gelooft in een gezonde marktwerking. Er is slechts één element dat misschien pleit in het voordeel van dit beleid. Landbouweconomie is wellicht anders dan andere takken van de economie. Boeren zijn fundamenteel afhankelijk van het klimaat. Bovendien kan je de productie – natuurlijke vermenigvuldiging – slechts beperkt sturen.
Dit is geen groen licht voor het Europese landbouwbeleid. Een grondige bijsturing is volop aan de gang, en laat sinds begin dit jaar haar effecten voelen. De ‘suikerbaronnen’ bijvoorbeeld zien de volgende jaren hun vaste prijzen gevoelig dalen. Maar te veel landbouwers leven nog steeds in het verleden. Wie als leek met de sector communiceert, wordt nog te vaak bedolven onder ellenlange technische details.
Decennialang leefden boeren in een beschermde omgeving. Zij produceerden niet in functie van een consument. Alles was gericht op productie, gekoppeld aan gegarandeerde prijzen. Die bescherming werd opnieuw overduidelijk de voorbije week. Landbouwers en nogal wat voedingsproducenten schetsten een doemscenario: ‘Zonder Europese subsidies is het afgelopen met de Europese landbouw. Voedseltekorten zullen opduiken, met grootschalig hamsteren tot gevolg. En exploderende prijzen. ‘
Hoe belachelijk. Waar een vraag is, is immers een aanbod. Bovendien zouden die exploderende prijzen eigenlijk een prachtige zaak voor de boeren zijn. Want mede door het Europese landbouwbeleid is boeren nog nauwelijks rendabel voor diverse producenten.
Nog in de reeks-doemscenario steekt het argument ‘voedselveiligheid’. De Europese markt zou overspoeld worden door voedsel van minderwaardige kwaliteit uit andere continenten. Wat nederigheid in deze kwestie zou de boeren wel passen, na een decennium van dolle koeien, dioxinecrisis en hormonenschandalen. Een suikerverwerker noemt de Braziliaanse suiker overigens even kwalitatief als de Europese. Alleen is die twee keer goedkoper.
Hallo landbouwer, is dit het jaar 2005?
Wolfgang Riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier