Je moet al een respectabele leeftijd bereikt hebben om nog te weten wat een choke is. Toen de moppen nog niet politiek correct hoefden te zijn, kon je nog vertellen dat dames dachten dat de choke-knop in de auto diende om hun handtas aan te hangen. Choken betekent extra benzine toevoeren, bijvoorbeeld bij een koude start.
Enkele weken geleden kwam de figuurlijke betekenis van choken weer in het golfnieuws. De grote favoriet (en winnaar van vorig jaar) voor de US masters, Jordan Spieth, stond de laatste dag aan de leiding met een haast onoverbrugbare voorsprong van vijf holes. Hij verkwanselde die voorsprong op haast komische wijze. Tot tweemaal toe een bal in het water, een supergemakkelijke bal missen, het hoorde er allemaal bij.
Bij golf is choken het meest beschreven. Maar de bekende operazangeres Renée Fleming heeft in haar memoires beschreven hoe ze bij een passage uit Mozarts De Bruiloft van Figaro plots verstijfde en simpelweg de noten miste.
Sommige dingen doen we bewust. Een balans lezen, een berekening maken of naar onze partner luisteren die dreigt met een echtscheiding. De meeste dingen doen we onbewust. Onze lichaamstemperatuur regelen, luisteren naar onze partner terwijl we de krant lezen, het verkeer in het oog houden terwijl we bellen met een leverancier. Onbewust betekent niet dat we helemaal niets registreren. Als je het te warm krijgt, trek je (soms halfbewust) je trui uit, als de stoplichten van onze voorgangers oplichten, vertragen we en als je partner plots de stem verheft, dan leggen we de krant neer.
Wat we bewust doen, doen we beter. Hoe vaak moeten we onze kinderen er niet op wijzen dat ze moeten focussen, dat ze zich niet mogen laten afleiden. Maar dat geldt niet voor alles. Probeer eens heel bewust met gesloten ogen een moeilijke trap af te dalen. De kans is groot dat je naar beneden dondert. Vandaar dat de term ‘choken’ zo goed gekozen is. Je bewuste brein krijgt gewoonweg te veel toevoer en begint zich te bemoeien met dingen waar het niet veel verstand van heeft, zoals het exact aantal millimeters dat je door je rechterknie moet buigen voor de perfecte golfswing. Je wordt je plots bewust van het belang van je laatste slagen. Je weet dat het nu echt niet meer verkeerd mag lopen. Je onbewuste is niet meer in controle. Voor het beoordelen van een investering, het opstellen van een marketingplan of een herschikking van je logistieke apparaat, ben je beter af als je bewuste brein de controle heeft. Laat maar wat extra zuurstof naar je neocortex vloeien! Zeker bij een koude start. Begin maar bij het begin en houd je einddoel voor ogen. En check of je geen stap overslaat.
Maar waarom is dat niet het geval bij golf of opera? Omdat die extra zuurstof naar je bewuste brein helaas je startmotor en een beetje later de hele motor doet verzuipen. Daar ligt ook de verklaring voor het feit dat choken zo moeilijk te vermijden is, zodra het opduikt. Als ik u vraag u even op uw linkerduim te concentreren – is daar geen beginnende schimmel te zien? – kunt u dat probleemloos doen. Als ik u echter vraag uw ademhaling wat te wijzigen omdat u veel te oppervlakkig ademt, dan zijn we vertrokken voor een moeilijk verhaal. Het bewuste onbewust maken is uiterst moeilijk. Toen u leerde autorijden, hebt u na vele uren of dagen oefenen die verschuiving gemaakt. Anders zou autorijden een hel zijn. Maar wanneer uw instructeur zegt ‘relax, rustig aan’, wordt u misschien nog meer gespannen.
Golf spelen heeft soms wat te maken met business. Maar leren we ook iets uit het vermijden van choken bij managementbeslissingen? Heel zeker. Let op met een te grote benzinetoevoer. Je brein kan helaas niet overweg met volkomen irrelevante informatie die belangrijk oogt. Lees maar eens een horoscoop, luister maar eens naar een waarzegger. Je kunt tien keer zeggen dat je er geen snars van gelooft, toch zul je die informatie onbewust registreren. Zes maanden later zul je zeggen: ‘vreemd, dat zei die waarzegger ook.’ Stel je dus niet te veel bloot aan te veel informatie, zeker niet als die irrelevant of gevaarlijk dreigt te zijn, zoals informatie die afkomstig is van mensen die bepaalde belangen hebben bij de informatie die ze verstrekken. Wil je beter beslissen? Lees dan beter één column grondig, dan twintig oppervlakkig. Als je rustig hier geraakt bent, mag je jezelf dus feliciteren.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Je brein kan helaas niet overweg met volkomen irrelevante informatie die belangrijk oogt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier