Bewogen intellectueel

De Vlaamsgezinde historicus Eric Defoort (1943-2016) was niet de bekendste academicus van zijn generatie, maar op velen die hem ontmoet hebben, heeft hij een diepe indruk gemaakt. Dat bewijst het boek Als het om de natie gaat, dat aan deze intellectueel is gewijd. Een grote eruditie, verbale bevlogenheid; het waren de klassieke vaststellingen. Velen vonden hem ook een moeilijk man, een einzelgänger die vaak moeilijk in groep kon functioneren. Sommigen menen dat daarin de verklaring ligt voor de traagheid waarmee zijn academische loopbaan de kruissnelheid kreeg die ze verdiende. Al kan dat ook liggen aan het feit dat het maatschappelijke debat hem meer lag dan het bijeenpennen van een academisch oeuvre. Defoort verschool zich niet in een ivoren toren. En hij was meer dan een waarnemer. Vlijmscherp en niet vies van provocatie profileerde hij zich.

“Hij was meer een vrijbuiter dan een polemist”, omschreef Karl Drabbe, uitgever en een oud-student van Defoort, hem. Defoorts roots lagen in Ieper, wat een rol speelde in zijn belangstelling voor de Vlaamse Beweging. Zijn laatste adem blies hij uit in Gent. Academisch gesproken was hij een product van de school van de historicus Lode Wils, met wie hij jaren later in enkele stevige debatten verwikkeld raakte. Hij was soms scherp, maar altijd respectvol tegenover zijn leermeester.

Het was ook onder Wils dat Defoort midden jaren zeventig tot doctor promoveerde, over de figuur van Charles Maurras. Eric Defoort was het levende bewijs dat Vlaamsgezind niet tegengesteld hoeft te zijn aan francofiel. Jarenlang had de man die zich graag omschreef als “Vlaams-nationalist en sociaal-democraat” een socialistisch etiket, wat hem in die jaren in KUL/KULAK-kringen niet in dank afgenomen werd. In 1990 ging Defoort in op de verruimingsoperatie die Bert Anciaux in de toenmalige Volksunie opzette. In de periode 1998-2001 was hij ondervoorzitter van de partij. Hij was ook betrokken bij het einde, waarna hij een van de oprichters van de N-VA werd. De jaren erop zou blijken dat het functioneren in dergelijke structuren geen sinecure was voor Defoort. Maar het was dan ook nooit zijn bedoeling een erg uitgesproken rol in dat wereldje te spelen en het is ook niet als politicus dat hij herinnerd zal worden.