BESTEMMING MARS

Infrarood en magnetometrie zijn in de plaats gekomen van het pure avontuur, maar het ontdekkingsinstinct is springlevend op de Explorers Club in New York. “De 21ste eeuw wordt de gouden eeuw voor exploraties.”

Om de hoek bij het pompeuze appartementsgebouw 740 Park Avenue, waar Jackie Kennedy opgroeide en miljardairs als de grootindustrieel David Koch en de private-equitybaas Stephen Schwarzman wonen, staat een villa die eerder op het Engelse platteland dan op de Upper East Side van Manhattan thuishoort. Een plakkaat in zwart marmer naast de deur maakt duidelijk dat dit het internationale hoofdkantoor van de Explorers Club is. De vlag naast de Stars and Stripes is die van de vereniging zelf, met midden in de witte, diagonale baan een kompas, geflankeerd door de letters E en C. Die vlag is al op de maan, op de top van de Mount Everest en in het wrak van de Titanic geweest.

De toekomst ontdekken

De Explorers Club is precies wat de naam doet vermoeden: een verbond van ontdekkingsreizigers, waarvan de missie onder meer “het behoud van het ontdekkingsinstinct” is. Beroemde leden uit het verleden zijn de Amerikaanse president Teddy Roosevelt, Charles Lindbergh en Neil Armstrong. Simpelweg de K2 beklimmen of op een vlot de Amazone afvaren volstaat niet om bij de ongeveer 3200 leden van de club aan te sluiten. Een missie is pas een ontdekkingsreis als ze tot doel heeft “de mensheid te verrijken met kennis”. Anders gezegd: ontdekkingsreizigers zijn vaak avonturiers, maar niet elke avonturier is een ontdekkingsreiziger.

“Er zit altijd een stuk avontuur in ontdekken”, zegt Will Roseman, de executive director van de Explorers Club. “Ernest Shackleton, die beroemd werd door zijn expedities naar Antarctica, was een zeer avontuurlijke ontdekkingsreiziger. Maar op een koord over de Grand Canyon lopen is alleen avontuur, geen exploratie. Daarvoor moet ook een wetenschappelijk opzet aanwezig zijn.”

Bovendien hoeft ontdekken niet per definitie te gaan om het vinden van nieuwe gebieden of nieuwe plant- of diersoorten, benadrukt Roseman. “Bob Ballard (de ontdekker van het wrak van de Titanic en een lid van de club, nvdr ) zoekt momenteel voor de Turkse kust naar overblijfselen van schepen uit de oudheid. Zo richt hij zich op het cultuurhistorische aspect van ontdekken: het onderzoeken en begrijpen van ons verleden, zodat we meer ontdekken over onze toekomst.”

Italiaanse bidruimte

Het gebouw van de Explorers Club was tot 1904 eigendom van de zeer vermogende familie Clark, van de Singer-naaimachines. De Clarks gebruikten het pand om er een van ‘s werelds meest vooraanstaande particuliere kunstcollecties te herbergen. Ook in zijn huidige vorm heeft het pand iets van een museum. Enkele kamers zijn opgetrokken uit de ingewanden van een Brits galjoen en een Italiaanse bidruimte. De tafel in de Members Lounge is gemaakt van het luik van de Explorer, een van de weinige schepen die de Japanse aanval op Pearl Harbor in 1941 overleefden.

Op de bovenste verdieping bevindt zich de trofeeënkamer van de club. Daar staan bijvoorbeeld de drums van de laatste koning van Haïti, een indrukwekkende penis van een potvis en een mammoetslagtand. De opgezette leeuw, luipaard en cheeta zijn een cadeau van Teddy Roosevelt, evenals de lange tafel, waaraan hij volgens Roseman zijn plannen voor het Panamakanaal uittekende.

Google Maps

Het valt te bezien of de ontdekkingsreizigers van 2015 de triomfen van de reuzen uit het verleden kunnen evenaren. Alle landkaarten zijn getekend en te raadplegen via Google Maps, en het aardoppervlak is altijd te bezichtigen via Google Earth. Het ontdekkingsinstinct zal niet verdwijnen, maar het voelt in de Explorers Club eerder alsof het is gepekeld en op zuur gezet.

Is er in deze tijd nog behoefte aan ontdekkingsreizigers? Will Roseman denkt — uiteraard — van wel. “Technologie heeft een dramatische impact op de exploratie gehad. Jaren geleden boekten onze leden onze kaartenkamer maandenlang voor hun expedities. Nu is er Google Maps en hoeft dat niet meer. Ooit was er in onze radiokamer 24 uur per dag, 365 dagen per jaar, iemand aan het werk, omdat het de enige manier was om met onze mensen in het veld te communiceren. Nu hebben we satelliettelefoons.”

Dat zijn positieve dingen, haast Roseman zich eraan toe te voegen. “Een van onze leden werkt aan een expeditie naar de onderwatergrotten in het Amazonegebied. De bebossing is daar zo dik dat het geen zin heeft met vliegtuigen langs de oevers te vliegen in de hoop er een te traceren. Dat zouden we tot enkele jaren geleden hebben geprobeerd. Nu maken we foto’s met een infraroodcamera die temperatuurverschillen registreert. Zie je een verschil in temperatuur, dan zit er misschien een grot. De technologie maakt expedities effectiever. Daar kun je moeilijk tegen zijn.”

Als voorbeeld noemt hij de expeditie naar de graftombe van Genghis Khan, waar enkele leden van de club bij betrokken zijn, onder wie oud-president Alan Nichols, 85 jaar oud. “Er wordt al meer dan 750 jaar naar die tombe gezocht, maar Alan vertelde me dat hij zeker weet dat ze hem nu gaan vinden”, zegt Roseman. “En weet je waarom? Omdat ze met röntgenstralen werken die de aarde tientallen meters kunnen penetreren. Omdat ze de beschikking hebben over drones en magnetometrie. Allemaal dingen die ontdekkingsreizigers vroeger niet hadden.”

In 39 dagen naar Mars

Ook wijst Roseman op de vooruitgang die bedrijven boeken in de ruimtevaart. “Ooit was ruimtevaart het exclusieve domein van overheden, omdat zij alleen daar het geld voor hadden. Nu kijken de overheden naar de privésector, in de hoop dat die de leiding neemt.”

Een van de mensen die de handschoen oppikte, was Elon Musk, de CEO van SpaceX en Tesla Motors. “Elon hield ons vorig jaar in een speech voor dat hij in zijn leven nog op Mars zal rondwandelen”, zegt Roseman. “Je zag mensen met hun ogen rollen en denken: dit is belachelijk. Maar niet lang na Elons speech maakte een van onze andere leden, Franklin Diaz (voormalig NASA-astronaut en nu directeur van de Ad Astra Rocket Company, nvdr), bekend een speciale raketmotor te hebben uitgevonden die in 39 dagen naar Mars kan vliegen. En nu is het idee dat we naar Mars gaan opeens redelijk.”

Roseman concludeert: “Bijna elke dag wordt iets mogelijk dat tot voor kort onmogelijk was. Daarom denken wij dat de 21ste eeuw de gouden eeuw voor exploraties is. Dat we nog maar net zijn begonnen uitzonderlijke dingen te zien.”

Avontuur in het veld

Dat maakt de nieuwe technologie niet minder problematisch voor een van de principes van de Explorers Club: dat ontdekken gepaard gaat met avontuur in het veld, uitgevoerd door visionaire durfallen. Tegenwoordig worden de meest baanbrekende expedities uitgevoerd door robots en sensoren. Legendarische zeelieden als Ernest Shackleton en bergbeklimmers als Edmund Hillary hebben plaatsgemaakt voor teams van wetenschappers en ingenieurs. Als de NASA rovers lanceert om de oppervlakte van Mars te bestuderen, worden die bestuurd vanuit Californië.

De Explorers Club speelt daarop in door de leidende wetenschappers achter zulke expedities te bewieroken, soms zelfs de visionaire geldschieters. Niet alle leden zijn daar even blij mee, erkent Roseman. “Toen Elon Musk vorig jaar tijdens het jaarlijkse diner een speciale oorkonde ontving, zeiden sommige leden: het is belachelijk hem een ontdekkingsreiziger te noemen.” Musk is medeverantwoordelijk voor verschillende ruimtereizen, maar is zelf nooit op een van die reizen mee geweest.

Tarantula’s in een grot

Het is waar dat er nog plaatsen op aarde zijn die in de klassieke zin van het woord ontdekt kunnen worden. Dat geldt voor de bodem van de oceaan, waarvan naar schatting 90 procent nog onbekend terrein is, maar ook voor het landoppervlak. Zo benoemde de Club eerder dit jaar de speleoloog William Steele tot de vlagdrager van een expeditie naar een spelonk in Huautla, in het oosten van Mexico, waar zich de diepste grotten van het westelijk halfrond bevinden. Steele neemt biologen mee op zijn expedities, zoals ooit Charles Darwin deed toen hij met zijn schip The Beagle op ontdekkingsreis ging. Op een van die reizen ontdekte hij een bijzondere soort tarantula’s, die zich had aangepast aan de omstandigheden in de grotten. “Dat kun je niet met robots”, zegt Roseman. “Het is de puurste vorm van ontdekken. Je weet pas van hun bestaan als je erheen gaat.”

Maar zo puur is ontdekken nog maar zelden. “Het idee van wat ontdekken is, zal telkens weer worden geherdefinieerd”, zegt Roseman. “En altijd zullen mensen daar moeite mee hebben. Ook ik onderschrijf het motto dat de reis belangrijker is dan de bestemming. Maar neem de expeditie van Steele. Natuurlijk ligt het plezier in het vinden van die bijzondere tarantula’s. Maar die grot was wel getraceerd met behulp van de meest geavanceerde technologie.”

Kapitein Cook

Toch begrijpt Roseman de nostalgie van de — veelal oudere — clubleden. “Muriel Rukeyser dichtte ooit: ‘De wereld bestaat uit atomen, maar hij is eigenlijk gemaakt van verhalen.’ Dat klopt ook. We hebben bijvoorbeeld een fraaie schatkist, maar die is alleen interessant omdat ze van kapitein Cook was en hij ze verloor aan een piraat uit Zanzibar. Nu staat ze hier omdat een van onze leden de kist traceerde en ze aan de Club doneerde.”

De Explorers Club staat vol beladen voorwerpen, zoveel is zeker. “We hebben hier meer dan 14.000 boeken, waarvan sommige tijdens de Kruistochten zijn geschreven. We hebben de brieven die Henry Morgan Stanley aan zijn family schreef toen hij Dr. Livingstone vond. We hebben de allereerste foto die ooit op Antarctica is genomen en enkele van de zeldzaamste kaarten ter wereld. Allemaal herinneren ze aan de vreugde van de ontdekkingsreizen.”

MARS VAN GRUNSVEN IN NEW YORK

Ontdekkingsreizigers zijn vaak avonturiers, maar niet elke avonturier is een ontdekkingsreiziger.