Belaagd maar niet gebroken

Ondanks de opgelopen spanningen wil voorlopig noch Iran noch de Verenigde Staten het tot een confrontatie laten komen.

Voor het midden van het jaar worden ze waarschijnlijk niet ingevoerd, maar toch drijft het vooruitzicht op nieuwe sancties tegen Iran de spanning tussen de islamitische republiek en het Westen nu al op. Op 23 januari heeft de Europese Unie een embargo op de import van olie uit Iran goedgekeurd. Daarbij gaat het om een vijfde van de Iraanse olie-export (Zie grafiek Wie koopt de Iraanse olie). De beslissing van de EU volgt op de ondertekening van een Amerikaanse wet die buitenlandse financiële instellingen verbiedt zaken te doen met de Iraanse centrale bank, het belangrijkste kanaal voor de energietransacties van het land. De sancties moeten de druk op Iran opdrijven om geen kernwapens te ontwikkelen.

Als reactie heeft Iran ermee gedreigd de olielevering aan de EU meteen stop te zetten en de Straat van Hormuz af te sluiten. Langs die zee-engte, die de Perzische Golf verbindt met de Golf van Oman, wordt een vijfde van ‘s werelds olie vervoerd. Het heeft ook Saoedi-Arabië gewaarschuwd dat het zijn belofte om de productie op te drijven als compensatie voor het wegvallen van de Iraanse olie op de wereldmarkt maar beter niet uitvoert. De sancties zijn echter niet de enige reden voor Irans gram. Het land acht het Westen en Israël verantwoordelijk voor de aanslag op 11 januari, waarbij een autobom een ingenieur doodde die op de site voor uraniumverrijking van Natanz verantwoordelijk was voor de inkoop. Hij was de vierde Iraanse wetenschapper die in de voorbije twee jaar gedood werd. Zijn dood volgde op verschillende onopgehelderde ontploffingen in fabrieken en militaire installaties.

De agitatie in Teheran – en in Washington – wordt nog opgevoerd door oorlogszuchtige geluiden uit Israël. De kans dat Israël dit jaar een aanval op Iran uitvoert neemt toe. De Israëlische minister van Defensie, Ehud Barak, verklaarde in november dat er minder dan een jaar tijd was om de nucleaire plannen van Iran een halt toe te roepen.

Iran mag zich dan al zorgen maken over een Israëlische aanval, hetzelfde geldt voor de regering-Obama. Israël en de VS leven op gespannen voet als het over Iran gaat. In een recent telefoongesprek met de Israëlische premier zou Obama streng gewaarschuwd hebben voor een aanval. De VS gaan ervan uit dat er nog tijd genoeg is om de economische en diplomatieke druk op te voeren om Iran ervan te overtuigen geen kernwapens te ontwikkelen.

150 dollar per vat

Hoeveel meer de nieuwe sancties de al ontwrichte economie pijn zullen doen, is onduidelijk. Iran zal waarschijnlijk nog het grootste deel van zijn olie kunnen verkopen aan China en India, zij het tegen sterk verlaagde prijzen. Bovendien heeft de Israëlische vicepremier Moshe Yaalon gelijk als hij aanvoert dat er in het Westen maar een beperkte bereidwilligheid bestaat voor een strikt olie-embargo. Zelfs als Saoedi-Arabië bereid is veel meer petroleum op te pompen en de Libische productie zich sneller dan verwacht herpakt, dan nog blijven de voorraden krap en zal de Aziatische vraag al snel alle extra reserves opslorpen. De Société Générale denkt dat de prijs van de Brent wel eens kan oplopen tot 150 dollar per vat, zelfs als het embargo maar geleidelijk wordt doorgevoerd. Dat is voldoende om Amerika opnieuw in recessie te dompelen en de crisis in de eurozone te verergeren.

De sancties zullen wel het gevoel van isolatie van Iran verhogen op een ogenblik dat het nog op andere gebieden bedreigd wordt, in de eerste plaats door de Arabische Lente en de mogelijke val van het Assad-regime in Syrië. Hoe dan ook, Teheran doet verwoede pogingen om de inspecteurs van de IAEA te overtuigen naar Iran te komen in een poging de ongerustheid van het agentschap over de ‘mogelijke militaire dimensie’ van zijn nucleaire programma weg te werken.

Ook al bijt Israël hoorbaar op het bit, zolang noch Iran noch de VS uit is op een alles-of-nietsconfrontatie kan er nog van uitgegaan worden dat er geen komt.

THE ECONOMIST