ARTIKEL 60BIS. CORPORATE GOVERNANCE IN BELGIE ? Meer transparantie

De regels inzake belangenkonflikten in de raad van bestuur van een vennootschap zijn opgenomen in het befaamde artikel 60 van de Vennootschappenwet. Nieuw is dat niet, maar wat u misschien nog niet wist, is dat de wetgever gebruik heeft gemaakt van de Reparatiewet van 13 april 1995 om een nieuw artikel 60bis in de Vennootschappenwet in te voeren dat een begin van regulering inhoudt inzake transakties tussen een vennootschap en haar referentie-aandeelhouders (en de belangenkonflikten die hieruit kunnen voortvloeien). Deze nieuwe bepaling zal in werking treden op 1 juli 1996.

Beursgenoteerde vennootschappen.

Na enige diskussie in het parlement werd er uiteindelijk voor geopteerd om de toepassing van artikel 60bis te beperken tot Belgische vennootschappen waarvan de effekten zijn opgenomen in de officiële notering van een effektenbeurs gelegen in een lidstaat van de Europese unie (bijvoorbeeld de eerste markt van de beurs van Brussel). Eén van de belangrijkste doelstellingen van de nieuwe bepaling is namelijk meer transparantie tot stand te brengen naar aanleiding van bepaalde transakties in vennootschappen met (belangrijke) minderheidsaandeelhouders.

Toepassingsveld.

Artikel 60bis is van toepassing op alle beslissingen (en verrichtingen) die behoren tot de bevoegdheid van de raad van bestuur en die er aanleiding toe kunnen geven dat een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel wordt verleend aan een aandeelhouder die een beslissende invloed of een invloed van betekenis uitoefent op de aanwijzing van de bestuurders van de vennootschap. Uit deze formulering kan worden afgeleid dat daden van dagelijks bestuur (zoals bijvoorbeeld het vaststellen van transferprijzen of verkoopvoorwaarden) buiten het toepassingsgebied van artikel 60bis vallen. Inzake de vereiste dat de verrichting of beslissing aan een (belangrijke) aandeelhouder een vermogensvoordeel dient te verlenen, is de rechtsleer de mening toegedaan dat hieraan een vrij ruime interpretatie zal gegeven worden, aangezien een “onrechtstreeks” vermogensvoordeel al volstaat. Sommige gezaghebbende auteurs menen zelfs dat een voordeel verleend aan een dochtervennootschap van de belangrijke aandeelhouder hier ook onder zou kunnen vallen.

Procedure.

De raad van bestuur dient zelf te beoordelen of artikel 60bis van toepassing is op een bepaalde beslissing of verrichting. Indien de raad meent dat dit het geval is, dient de opdracht gegeven te worden aan drie bestuurders “gekozen wegens hun onafhankelijkheid ten aanzien van de beslissing of overwogen verrichting”, bijgestaan door een deskundige “gekozen om dezelfde redenen” tot het opstellen van een verslag waarin de financiële gevolgen van de beslissing of de overwogen verrichting voor de vennootschap worden beschreven en beoordeeld. Hoewel de tekst van artikel 60bis dit niet expliciet voorziet, wordt aangenomen dat de deskundige zelf eveneens een tweede verslag moet opmaken. Beide verslagen moeten aan de raad van bestuur worden voorgelegd, die dan in funktie hiervan een besluit zal nemen. De konklusies van beide verslagen en de omschrijving van het genomen besluit zullen vermeld worden in het jaarverslag van de raad van bestuur. De kommissaris-revisor zal in zijn verslag over de jaarrekening eveneens een beschrijving van de beslissing of verrichting opnemen, vergezeld van de nodige kommentaren.

Onafhankelijk.

Het meest opvallende aspekt aan artikel 60bis is allicht de referentie naar bestuurders en deskundigen “gekozen wegens hun onafhankelijkheid ten aanzien van de beslissing of de overwogen verrichting”. De wetgever heeft hier inspiratie gezocht bij de Angelsaksische teorieën inzake “corporate governance” die, met name in beursgenoteerde vennootschappen, de benoeming voorschrijven van zogenoemde “onafhankelijke bestuurders” (“non-executive directors”). Daarmee bedoelt men : bestuurders die volledig onafhankelijk zijn van de kontrole-aandeelhouders en van het dagelijks management van de vennootschap. In artikel 60bis is men echter duidelijk minder ver gegaan, aangezien hier alleen onafhankelijkheid ten opzichte van een bepaalde beslissing of verrichting wordt beoogd. Dit impliceert dat de bestuurders in kwestie in staat moeten zijn zich een objektief oordeel te vormen over deze beslissing of verrichting. Er wordt echter geenszins een nieuwe kategorie van “super-bestuurders” ingevoerd. De onafhankelijkheid van de deskundige wordt op dezelfde wijze bepaald, dat wil zeggen in funktie van zijn objektiviteit. De wetgever heeft hier uiteindelijk geopteerd voor een vrij soepel systeem waarbij eenieder die voldoet aan de criteria van onafhankelijkheid en objektiviteit als deskundige kan worden aangesteld.

Uitzonderingen.

Artikel 60bis is niet van toepassing op verrichtingen of beslissingen tussen vennootschappen waarbij de ene rechtstreeks of onrechtstreeks tenminste 95 % bezit van de stemmen verbonden aan het geheel van de door de andere uitgegeven effekten, en evenmin op verrichtingen of beslissingen tussen vennootschappen waarbij tenminste 95 % van de stemrechten verbonden aan het geheel van de door elk van de vennootschappen uitgegeven effekten in het bezit zijn van één en dezelfde (derde) vennootschap. Daarnaast is artikel 60bis evenmin van toepassing op gebruikelijke verrichtingen die plaatsvinden tegen marktvoorwaarden en tegen de zekerheden die gewoonlijk op de markt voor soortgelijke verrichtingen worden gevraagd. Artikel 60 in zijn nieuwe versie voorziet trouwens dezelfde uitzonderingen.

De vennootschap kan de nietigheid vorderen van alle beslissingen of verrichtingen die hebben plaatsgevonden met overtreding van artikel 60bis, op voorwaarde evenwel dat de tegenpartij bij deze beslissingen of verrichtingen op de hoogte was van deze inbreuk of het behoorde te zijn. Voorts blijven de gemeenrechtelijke regels inzake bestuurdersaansprakelijkheid (artikel 62 Vennootschappenwet) uiteraard onverkort van toepassing.

JEAN-PAUL TIMMERMANS

ERWIN DESTUYVER

Jean-Paul Timmermans en Erwin Destuyver zijn juridische raadgevers bij Price Waterhouse.