Amazonewoud op de tocht

De verkiezingen in Brazilië zouden goed nieuws kunnen zijn voor het regenwoud.

De presidentsverkiezingen in 2022 bieden de Braziliaanse overheid de kans het beleid ongedaan te maken dat heeft bijgedragen tot de wereldwijde klimaatverandering. 60 procent van het Amazonewoud bevindt zich op Braziliaans grondgebied. Het regenwoud fungeert als een belangrijke koolstofput, maar uit een zorgwekkende studie uit 2021 blijkt dat het woud de voorbije tien jaar veeleer een koolstofbron is geworden. De oorzaken daarvan zijn bosbranden en ontbossing, die sinds de populistische president Jair Bolsonaro in 2019 is aangetreden, met meer dan 40 procent zijn gestegen.

Onder zijn bewind zijn de cijfers van de milieuhandhaving en de bijbehorende boetes nog nooit zo laag geweest. Volgens actievoerders voelen illegale houtkappers, mijnbouwfirma’s, veehouders en landrovers zich daardoor gesterkt. In juni is minister van Leefmilieu Ricardo Salles afgetreden nadat de federale politie een onderzoek naar hem was gestart vanwege zijn vermeende betrokkenheid bij houtsmokkel.

Een milieubewustere president zou die misdaden hard proberen aan te pakken. Uit opiniepeilingen blijkt dat de kans groot is dat Bolsonaro de verkiezingen verliest. Zijn opvolger zou Duitsland en Noorwegen ervan kunnen overtuigen het Amazonefonds weer vrij te geven, een spaarpot die bestemd is voor handhaving en duurzame ontwikkeling. De twee landen hebben hun bijdragen in 2019 opgeschort omdat ze zich zorgen maakten over het beleid van Bolsonaro. Een nieuwe president zou ook de besprekingen met de Amerikaanse president Joe Biden nieuw leven kunnen inblazen.

Dubbel tellen

Brazilië is een van de weinige landen die niet dichter bij hun doel staan om de CO2-uitstoot te beperken tegen 2030. Het is nog niet duidelijk of de regering zal volharden in het ‘dubbel tellen’ – de jarenlange eis om de CO2-emissierechten die het aan andere landen verkoopt mee op te nemen in de som van de eigen beperkingen op de CO2-uitstoot. Als het land afziet van dat standpunt en er een wereldwijde handel ontstaat, zou Brazilië miljarden dollars kunnen krijgen om lappen regenwoud te beschermen die het verkoopt als kredieten.

Maar zelfs een president met meer inzicht zal in de clinch moeten gaan met een Congres dat de boeren gunstig gezind is en zich buigt over een aantal wetten die het regenwoud en zijn bewoners bedreigen. In augustus hebben duizenden inheemse inwoners gebivakkeerd in de hoofdstad Brasilia, toen het Hooggerechtshof beraadslaagde over een zaak die hun grondgebied zou beperken tot een stuk grond dat ze ingenomen hadden toen in 1988 een nieuwe grondwet werd aangenomen. Het hof heeft zijn beslissing uitgesteld, maar het Congres buigt zich over een wet die hetzelfde resultaat zou hebben.

Andere landen uit het Amazonegebied, zoals Colombia, tonen zich meer bereid de ontbossing tegen te gaan, hoewel ze ook onder druk staan van bedrijfsbelangen. Met een betere leider aan het hoofd van Brazilië zou er meer animo zijn om de handhaving op te drijven en voor de inwoners van het regenwoud duurzame alternatieven te zoeken voor de ontbossing. Als Bolsonaro weer wint, zou zijn vastberadenheid om het woud te vullen met wegen, dammen en mijnen vernieling kunnen zaaien tot ver over de grenzen.